(sav.gov.vn) - Hãng kiểm toán EY vừa qua đã chia sẻ về việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) một cách sáng tạo nhằm mục đích phát hiện gian lận trong hoạt động kiểm toán.

AI ngày càng hỗ trợ nhiều cho kiểm toán viên. Ảnh: ST

Khai thác khả năng đặc biệt của AI

Theo đó, EY đã triển khai một số công cụ AI mới trong quy trình kiểm toán giúp phát hiện nhiều hành vi gian lận, sai sót. Trong số 10 công ty khách hàng đầu tiên được hệ thống AI mới của EY đánh giá, 2 công ty bị phát hiện có hoạt động đáng ngờ. Đúng như phát hiện của AI, sau đó khách hàng đã thừa nhận là có gian lận.

EY cho rằng, AI không chỉ nâng cao tính chính xác và hiệu quả của hoạt động kiểm toán mà còn giảm đáng kể nguy cơ xảy ra những sai phạm tài chính khó bị phát hiện. Các thuật toán AI có thể phân tích khối lượng lớn dữ liệu trong một khoảng thời gian ngắn mà con người sẽ phải mất rất nhiều thời gian để thực hiện. Điều này cho phép kiểm toán viên tập trung vào việc phân tích và diễn giải kết quả kiểm toán thay vì phải mất hàng giờ để xem xét dữ liệu theo cách thủ công, truyền thống.

Thực tế cũng cho thấy, việc tích hợp AI trong các quy trình phát hiện gian lận kiểm toán đã mang lại nhiều lợi ích cho các công ty kiểm toán lớn trên toàn cầu.

Theo chia sẻ của EY, AI có thể áp dụng nhất quán các quy tắc và tiêu chí được xác định trước, từ đó giúp rà soát các điểm bất thường, đảm bảo cách tiếp cận khách quan và đáng tin cậy hơn để phát hiện gian lận. Do đó, những mô hình này không bị ảnh hưởng bởi sự thiên vị hay cảm tính của con người. Điều này cũng làm giảm nguy cơ việc bỏ qua các giao dịch đáng ngờ do lỗi hoặc sự giám sát của con người.

Bà Kath Barrow, Đối tác dịch vụ đảm bảo của EY tại Vương quốc Anh và Ireland đã nhận xét về tính hiệu quả của hệ thống AI và cho biết, những kết quả ban đầu EY thu được chứng tỏ tính hữu ích tiềm năng của hệ thống AI trong hoạt động kiểm toán. Tuy nhiên, hiện nay, EY vẫn chưa tiết lộ chi tiết về các phần mềm mới của hãng cũng như chưa chia sẻ bản chất của các gian lận mà họ đã phát hiện ra, đồng thời hãng đang thực hiện thêm một số cuộc nghiên cứu khác.

Ông Naoto Ichihara, Đối tác dịch vụ đảm bảo của EY tại Nhật Bản chia sẻ chuyên môn trong việc phát triển các mô hình và hệ thống kiểm toán đã giúp ông khám phá ứng dụng học máy trong phân tích dữ liệu. Nghiên cứu sâu rộng về các thuật toán hiện có đã giúp ông nhận ra rằng có một cách tốt hơn để phát hiện những điểm bất thường thông qua học máy. Ông đã mã hóa một giải pháp AI có thể cảm nhận được các giao dịch bất thường trong cơ sở dữ liệu lớn.

Thách thức trong ứng dụng AI

Kiểm toán viên đóng một vai trò quan trọng trong việc đánh giá các vấn đề nổi cộm và đề xuất các hành động thích hợp. Các hãng kiểm toán đều đang chú trọng đến việc hỗ trợ kiểm toán viên hiểu rõ những thế mạnh giúp thuật toán có thể phát hiện ra những điểm bất thường cụ thể, từ đó hỗ trợ họ trong việc đánh giá tác động và tính hợp lệ của các vấn đề được xem xét.

Để giải quyết bài toán này, EY đã sử dụng giải pháp tận dụng kết quả phân tích dữ liệu để tạo bản đồ trực quan về các vấn đề nổi cộm, đồng thời phân tích lý do giúp phát hiện gian lận, từ đó cung cấp cho kiểm toán viên cái nhìn minh bạch về phương pháp phát hiện gian lận của thuật toán.

Tuy nhiên, EY cho biết, việc ứng dụng AI nhằm phát hiện gian lận trong kiểm toán cũng mang lại một số thách thức. Một thách thức đáng kể là việc tích hợp công nghệ AI vào các hệ thống và quy trình kiểm toán hiện có. Các công ty kiểm toán phải đảm bảo rằng thuật toán AI tương thích với cơ sở hạ tầng hiện có của họ và có thể tích hợp liền mạch vào quy trình làm việc của tổ chức. Điều này đòi hỏi các kiểm toán viên và chuyên gia AI phải thực hiện lập kế hoạch, đào tạo và hợp tác chặt chẽ, cẩn trọng.

Một thách thức khác là nhu cầu theo dõi và cập nhật liên tục các thuật toán AI. Khi những kẻ lừa đảo phát triển kỹ thuật của chúng, thuật toán AI cũng phải thích ứng để phát hiện các mô hình và điểm bất thường mới. Các kiểm toán viên và nhà phát triển công nghệ AI cần phối hợp với nhau để điều chỉnh và cập nhật các thuật toán nhằm đón đầu các mối đe dọa mới nổi.

Trong một báo cáo, ông Jason Bradley, đại diện Hội đồng Báo cáo tài chính Vương quốc Anh cho rằng, nếu được sử dụng phù hợp, AI sẽ mang đến nhiều cơ hội cải thiện chất lượng và hiệu quả của hoạt động kiểm toán. Các kiểm toán viên cần chú trọng đến vấn đề về quyền sở hữu dữ liệu. Các công ty có thể coi dữ liệu tài chính của họ là thông tin độc quyền, gây khó khăn cho kiểm toán viên trong việc sử dụng đầy đủ thông tin.

Mặc dù khả năng phân tích số lượng lớn dữ liệu một cách nhanh chóng và hiệu quả của hệ thống AI có thể cung cấp một công cụ mạnh mẽ cho kiểm toán viên, cảnh báo họ về các dấu hiệu sai phạm và nhiều vấn đề khác. Tuy nhiên, vẫn có những ý kiến chưa đồng nhất, chưa đảm bảo hoàn toàn về độ tin cậy của công nghệ này, một số công ty vẫn bày tỏ sự hoài nghi về khả năng của AI trong việc phát hiện các hình thức gian lận tiềm ẩn và những rủi ro phát sinh khác./.

(Theo EY và tổng hợp)