Cơ quan Kiểm toán quốc gia Anh cảnh báo về tình trạng trốn thuế trong lĩnh vực bán lẻ

Nạn trốn thuế gây thất thoát cho ngân sách

NAO UK đã tiến hành một cuộc kiểm toán nhằm đánh giá năng lực của HMRC cùng một số cơ quan khác như Cơ quan Dịch vụ phá sản, Cơ quan Đăng ký kinh doanh, trong việc giải quyết tình trạng trốn thuế lĩnh vực bán lẻ trực tuyến và bán lẻ trên các tuyến phố chính. Đặc biệt, NAO UK tập trung đánh giá cách tiếp cận, cách giải quyết vấn nạn trên của HMRC để đối phó với những rủi ro, hậu quả phát sinh.

Một trong những vấn đề chính gây rủi ro là tình trạng phá sản doanh nghiệp giả. Đây là trường hợp chủ sở hữu của một công ty tuyên bố phá sản để tránh trả các khoản nợ thuế, sau đó vẫn tiếp tục hoạt động kinh doanh thông qua một công ty khác.

Ngoài ra, tình trạng trốn thuế giá trị gia tăng (GTGT) của các nhà bán lẻ ở nước ngoài bán hàng thông qua các thị trường trực tuyến; tình trạng khai báo thu nhập thấp hơn thực tế để giảm thuế (giấu doanh thu); việc sử dụng phần mềm khống chế bán hàng điện tử để xóa các giao dịch hoặc giảm giá trị của hàng hóa… cũng là những rủi ro NAO UK đặc biệt quan tâm.

HMRC ước tính rằng, tình trạng trốn thuế khiến năm 2022-2023, Vương quốc Anh thiệt hại 5,5 tỷ bảng Anh; đặc biệt, tình trạng trốn thuế của các doanh nghiệp nhỏ đang gia tăng. Trong năm 2022-2023, khoảng 81% tổng thu ngân sách bị thất thoát do tình trạng trốn thuế liên quan đến các doanh nghiệp nhỏ, tăng so với mức 66% của năm 2019-2020. Trong đó, HMRC xác định một số lĩnh vực bán lẻ có rủi ro cao hơn, khó quản lý hơn như các cửa hàng bán đồ ăn mang về và cửa hàng kinh doanh bánh kẹo.

Qua kiểm toán, NAO UK cho rằng HMRC không có chiến lược cụ thể để giải quyết tình trạng trốn thuế; không tập trung và không có mục tiêu rõ ràng cho hoạt động trong lĩnh vực này; chưa chú trọng vào một số hình thức trốn thuế phổ biến trong lĩnh vực bán lẻ. Cách tiếp cận, đánh giá rủi ro của HMRC ít chú trọng đến các biện pháp kiểm soát và giảm thiểu rủi ro, chưa phối hợp chặt chẽ với các cơ quan khác của Chính phủ.

HMRC ước tính rằng, phá sản doanh nghiệp giả chiếm khoản nợ thuế, trốn thuế là 500 triệu bảng Anh vào năm 2022-2023. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2018-2019 và 2023-2024, Cơ quan Dịch vụ phá sản không sát sao để xác định các doanh nghiệp liên quan đến tình trạng phá sản giả. Ngoài ra, Cơ quan Đăng ký kinh doanh bị chỉ trích để tồn đọng những điểm yếu trong quá trình đăng ký kinh doanh, gây ra rủi ro đáng kể, đồng thời chưa có sự tích hợp chặt chẽ với các hệ thống của HMRC.

Tăng cường các biện pháp đẩy lùi nạn trốn thuế

Từ năm 2021, HMRC đã thực hiện các bước để giảm nguy cơ người bán hàng ở nước ngoài trốn thuế GTGT, khiến các thị trường trực tuyến phải chịu thuế GTGT đối với doanh số bán hàng từ các nhà bán lẻ ở nước ngoài. Tuy nhiên, NAO UK chỉ ra rằng vẫn còn nhiều lỗ hổng trong việc kiểm tra các nhà bán lẻ trực tuyến, bởi các công ty nước ngoài có thể tìm cách để khai báo có trụ sở tại Vương quốc Anh để trốn thuế GTGT.

HMRC được khuyến nghị tăng cường các biện pháp mạnh mẽ đồng thời, hợp tác chặt chẽ với Cơ quan Đăng ký kinh doanh và Cơ quan Dịch vụ phá sản nhằm giải quyết hiệu quả tình trạng trốn thuế.

Mặc dù HMRC đã sử dụng nhiều nguồn dữ liệu để xác định hành vi không tuân thủ pháp luật về thuế, Cơ quan vẫn chưa quyết liệt trong việc xác định và xử phạt hành vi cố ý trốn thuế, làm suy yếu tác dụng răn đe của các quy định, luật pháp. NAO UK khẳng định rằng, trong nhiều trường hợp HMRC có thể tận dụng hiệu quả hơn nữa các quyền hạn của Cơ quan để giải quyết tình trạng trốn thuế trong lĩnh vực bán lẻ.

Cơ quan Kiểm toán đã đưa ra một số khuyến nghị dành cho HMRC. NAO UK cho rằng, việc kiểm soát công tác thu thuế chặt chẽ hơn và đảm bảo công tác tuân thủ pháp luật nghiêm ngặt hơn có thể giúp gia tăng đáng kể nguồn thu, tiết kiệm chi phí cũng như cải thiện lợi ích của các khoản chi tiêu.

NAO UK cũng khuyến nghị HMRC thiết lập một cách tiếp cận, một chiến lược rõ ràng để giải quyết tình trạng trốn thuế; đồng thời, đóng vai trò chủ trì trong việc hợp tác với các cơ quan khác của Chính phủ để giải quyết tình trạng trốn thuế. Bên cạnh đó, cần đánh giá mức độ sử dụng các quyền điều tra và thực thi của Cơ quan để giải quyết tình trạng trốn thuế dai dẳng./.

(Theo NAO UK và tổng hợp)