Lĩnh vực kiểm toán nội bộ đối mặt nhiều thách thức trong năm 2024

KTNB thiếu kế hoạch kiểm toán dựa trên rủi ro

Hiệp hội Kiểm toán nội bộ Hoa Kỳ (IIA) đã công bố những chuẩn mực trong đó yêu cầu KTNB cần xây dựng kế hoạch kiểm toán “dựa trên rủi ro”. Vì vậy, hàng năm, kiểm toán viên nội bộ cần thực hiện một quy trình đánh giá rủi ro phức tạp, chuyên sâu, thậm chí được cập nhật theo từng năm. Tuy nhiên, một số cuộc khảo sát của IIA chỉ ra rằng, bộ phận KTNB tại nhiều DN thường thiếu kế hoạch kiểm toán dựa trên rủi ro.

 

Ngoài ra, dù kiểm toán viên nội bộ cố gắng thực hiện quy trình đánh giá rủi ro một cách khách quan nhất thì đó vẫn là hoạt động dễ bị ảnh hưởng bởi các nguyên nhân chủ quan. Ví dụ, kiểm toán viên nội bộ có thể có quan điểm về rủi ro không giống với lãnh đạo các DN. Thực tế, các giám đốc KTNB với kiến thức và nhiều năm kinh nghiệm thường đưa tính chủ quan vào quy trình kiểm toán vốn cần sự khách quan. Do đó, tại nhiều DN, các cách tiếp cận chưa thực sự dựa trên rủi ro, chưa liên quan đến các rủi ro chiến lược với mỗi tổ chức.

KTNB chưa tuân thủ chuẩn mực đảm bảo chất lượng

Chương trình đảm bảo và cải tiến chất lượng (QAIP) của IIA được xây dựng để đánh giá hoạt động KTNB có tuân thủ định nghĩa và chuẩn mực quốc tế về thực hành nghề nghiệp KTNB không; đánh giá kiểm toán viên nội bộ có áp dụng Bộ quy tắc đạo đức không; đánh giá hiệu quả của hoạt động KTNB và xác định các cơ hội để cải thiện. Tất cả các hoạt động KTNB đều phải duy trì QAIP bao gồm cả đánh giá nội bộ và bên ngoài. Hoạt động KTNB phải được đánh giá bên ngoài ít nhất 5 năm một lần bởi các cá nhân, tổ chức đánh giá độc lập để duy trì sự tuân thủ các chuẩn mực.

Tuy nhiên, “Vẻ đẹp không nằm trên má hồng của thiếu nữ mà trong mắt của kẻ si tình” (triết gia người Đức Immanuel Kant), nhiều chuyên gia nói vui rằng, trong một số trường hợp, chất lượng kiểm toán nằm trong mắt của kiểm toán viên và bộ phận đánh giá chất lượng nhiều hơn. Nhiều kiểm toán viên nội bộ thường có xu hướng tự hài lòng với chất lượng hoạt động của họ. Và hầu hết lãnh đạo các DN lại quá chú trọng đến những giá trị KTNB mang lại mà quên mất việc KTNB chưa tuân thủ các chuẩn mực đảm bảo chất lượng.

KTNB cần tăng cường năng lực cho nhân sự

Các DN, tổ chức từ quy mô nhỏ tới lớn đều có những lĩnh vực hoạt động phức tạp; những kế hoạch hành động của họ cần có các dự án kiểm toán đòi hỏi nhóm KTNB có năng lực, chuyên môn cao, đôi khi vượt quá khả năng của bộ phận KTNB hiện tại khiến DN phải sử dụng thêm kiểm toán viên độc lập. Để dần giảm bớt chi phí cho việc thuê kiểm toán viên bên ngoài, bộ phận KTNB của DN cần thường xuyên nâng cao năng lực của đội ngũ nhân sự.

Nhiều giám đốc KTNB của các DN chia sẻ, DN họ không có đủ kinh phí để thuê các đội kiểm toán viên nội bộ chuyên nghiệp bên ngoài. Do đó, họ đang tập trung nâng cao năng lực của nhân viên thông qua công tác đào tạo. Tuy nhiên, việc đạt được mục tiêu về chất lượng với chi phí thấp không phải là điều dễ dàng. Vì vậy, “đội ngũ nhân viên thiếu về số lượng, yếu về chất lượng, ngân sách hạn hẹp và hoạt động kiểm toán ngày càng phức tạp” là những thách thức các DN phải đối mặt trong quá trình thực hiện nhiều cuộc kiểm toán.

KTNB cần tăng tốc trong ứng dụng công nghệ mới

Đây là một bài toán khó mà các DN và bộ phận KTNB vẫn đang cố gắng tìm lời giải đáp phù hợp. Một số cuộc khảo sát cho thấy, việc ứng dụng công nghệ tiên tiến ở hầu hết bộ phận KTNB của các DN chưa được chú trọng. Các DN thường đưa ra những lý do như thiếu ngân sách, quỹ thời gian hạn hẹp, đội ngũ nhân sự mỏng, thiếu sự hỗ trợ từ bộ phận công nghệ thông tin của DN, cấp lãnh đạo thiếu tư duy đổi mới...

Tuy nhiên, “đứng im nghĩa là tụt hậu vì thế giới luôn thay đổi”, các chuyên gia của IIA bày tỏ lo ngại rằng, nếu không đầu tư mạnh vào công nghệ, sau mỗi năm bộ phận KTNB lại tụt hậu thêm, con đường để bắt kịp công nghệ ngày càng xa hơn. Điều này sẽ ảnh hưởng đến khả năng thu hút nhân tài trẻ của DN gia nhập vào bộ phận KTNB. Đây là một thách thức dai dẳng tại nhiều DN trên toàn cầu trong nhiều năm qua.

Ngoài những thách thức chính kể trên, IIA cho rằng, KTNB còn phải đối mặt với một số vấn đề như vai trò của kiểm toán viên nội bộ tại một số DN chưa được đánh giá đúng, sự phối hợp chưa hiệu quả với kiểm toán độc lập, chưa xây dựng được mạng lưới đối tác phù hợp, chưa tận dụng được các ưu thế, kiểm toán viên thiếu kinh nghiệm về lĩnh vực kế toán…

Hợp tác, nỗ lực để giải quyết thách thức toàn cầu

IIA không có cây đũa thần để có thể giải quyết những thách thức trên ngay lập tức. Do đó, IIA kêu gọi mỗi bộ phận KTNB, mỗi DN cần nỗ lực cùng IIA để tạo ra sự thay đổi tích cực tại mỗi quốc gia và trên toàn cầu. Những năm qua, IIA đã có những chương trình như truyền thông, đào tạo, tổ chức hội nghị, chia sẻ thông tin… giúp DN toàn cầu giải quyết thách thức trong hoạt động kiểm toán. IIA cũng nỗ lực cung cấp dữ liệu từ các cuộc khảo sát, nghiên cứu để giúp các bộ phận KTNB tự đánh giá và so sánh với các bộ phận khác trong cùng lĩnh vực.

Tạp chí Kiểm toán nội bộ (Hoa Kỳ) đã đánh giá những thách thức mà hầu hết các bộ phận KTNB phải đối mặt trong năm 2024, đặc biệt vào nửa cuối năm. Một số thách thức vẫn chưa được giải quyết dù IIA, được thành lập 80 năm qua, luôn nỗ lực hỗ trợ hoạt động KTNB tại các DN trên toàn cầu.

IIA cho rằng, nhìn chung KTNB vẫn là một nghề tương đối trẻ. Các chuẩn mực KTNB toàn cầu mới vẫn tiếp tục được xây dựng và phát triển. Do đó, các DN cần có một kế hoạch chiến lược, cần đưa ra các bước hành động phù hợp giúp bộ phận KTNB ngày càng trưởng thành và phát triển. Song song với đó, cần phát huy những kết quả đã đạt được và tiếp tục khắc phục những thách thức hiện tại.

Trong bối cảnh môi trường kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro, KTNB mang lại nhiều giá trị hơn cho DN không chỉ riêng khía cạnh kiểm soát tuân thủ. Tuy nhiên, KTNB ngày càng phải đối mặt với nhiều thách thức lớn, đến từ những biến động và xu hướng toàn cầu hóa môi trường kinh doanh, cũng như nhận thức về quản trị DN ngày càng được nâng cao; kỳ vọng của các bên đối với KTNB cũng ngày càng cao hơn.

Để giúp DN vượt qua những thách thức trên, IIA khuyến nghị các chuyên gia KTNB cần tối đa hóa giá trị mang lại nhờ cải thiện chức năng KTNB tiên tiến hơn, không chỉ ở khía cạnh tài chính mà cả khía cạnh đảm bảo hệ thống kiểm soát được vận hành hiệu quả; cần có những giải pháp được thiết kế phù hợp với nhu cầu của DN, từ việc thiết lập, chuyển đổi và hoàn thiện chức năng KTNB hiện tại đến việc đưa ra các đảm bảo cho hoạt động kiểm soát nội bộ. Ngoài ra, nhân sự KTNB cần thường xuyên chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm chuyên môn trong nhiều lĩnh vực hoạt động, chia sẻ các công cụ hỗ trợ KTNB hiện đại và công nghệ tiên tiến./.

(Theo internalaudit360 và tổng hợp)