Tổng Kiểm toán nhà nước báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN năm 2016 trước Quốc hội

Quyết toán NSNN năm 2016- Nợ công bằng 63,8% GDP thực tế
 

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày Báo cáo quyết toán NSNN năm 2016.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, dự toán thu NSNN năm 2016 là 1.014.500 tỷ đồng, quyết toán 1.107.381 tỷ đồng; tăng 9,2% (93.958 tỷ đồng) so với dự toán; chủ yếu từ tăng thu từ tiền sử dụng đất và thu từ cổ tức, lợi nhuận còn lại từ các DNNN, trong đó tăng chủ yếu của ngân sách địa phương 89.515 tỷ đồng. Thu ngân sách Trung ương đạt 99,8% dự toán giao, giảm 1.398 tỷ đồng so với dự toán.
 

Dự toán chi NSNN là 1.273.433 tỷ đồng, quyết toán 1.295.061 tỷ đồng tăng 1,7% (21.628 tỷ đồng) so với dự toán, chủ yếu là tăng chi  phát triển (41.501 tỷ đồng) từ nguồn tăng thu tiền sử dụng đất và nguồn năm trước chuyển sang theo quy định của Luật NSNN. Quyết toán chi ngân sách Trung ương 592.674 tỷ đồng, bằng 98,8%. Quyết toán chi ngân sách địa phương 702.387 tỷ đồng, tăng 4,3%. Quyết toán số bội chi NSNN 248.728 tỷ đồng, giảm 5.505 tỷ đồng so với dự toán Quốc hội quyết định, bằng 5,52% GDP thực hiện.
 

Với kết quả thực hiện dự toán thu, chi, bội chi như trên, so với GDP thực tế, dư nợ Chính phủ bằng 52,8%, nợ công bằng 63,8%, trong giới hạn theo quy định của Chính phủ và Quốc hội.
 

Báo cáo của Chính phủ cũng chỉ rõ, tổng số kiến nghị liên quan đến NSNN của KTNN là trên 16.054 tỷ đồng, đã thực hiện 12.595 tỷ đồng, đạt 78,4% số kiến nghi.. Các kiến nghị của KTNN đối với quyết toán NSNN năm 2015 chưa thực hiện được hầu hết do nguyên nhân: Một số đơn vị đang gặp khó khăn về tài chính; các kiến nghị liên quan đến xuất toán, thu hồi nộp NSNN chưa thực hiện triệt để do phải thu dần vào thu nhập của đơn vị, cá nhân theo quy định, hoặc đang tổ chức xử lý; các khoản kiến nghị ghi thu, ghi chi cần có thời gian rà sát, kiểm tra để xử lý theo quy định...
 

 

Kiểm toán quyết toán NSNN năm 2016 - Kiến nghị xử lý tài chính 91.322 tỷ đồng
 

Trình bày trước Quốc hội báo cáo tóm tắt kiểm toán quyết toán NSNN năm 2016,Tổng Kiểm toán nhà nước Hồ Đức Phớc cho biết, tổng hợp kết quả kiểm toán của 283 báo cáo kiểm toán tại 229 đơn vị, đầu mối, chủ đề được kiểm toán trong năm 2017 đối với niên độ ngân sách năm 2016, KTNN đã phát hiện, kiến nghị xử lý tài chính 91.322 tỷ đồng, gồm các khoản tăng thu NSNN 19.109 tỷ đồng, giảm chi NSNN 18.447 tỷ đồng, tăng giá trị doanh nghiệp, giá trị vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp trước khi cổ phần hóa 9.639 tỷ đồng, xử lý tài chính khác 44.127 tỷ đồng và kiến nghị hủy bỏ hoặc thay thế, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới 159 văn bản.
 

Đánh giá về tình hình quản lý thu NSNN, báo cáo của KTNN cho rằng, thu NSNN năm 2016 mặc dù vượt dự toán 92.881 tỷ đồng nhưng tăng thu chủ yếu từ tiền sử dụng đất 49.619 tỷ đồng và lợi nhuận, cổ tức được chia cho phần vốn Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp 19.346 tỷ đồng. Như vậy vượt thu chỉ còn 23.916 tỷ đồng.
 

Vẫn còn trình trạng một số Bộ, ngành, địa phương lập, giao dự toán thu chưa đúng quy định; dự kiến chưa đầy đủ, bao quát hết nguồn thu trên địa bàn; chưa đảm bảo mức phấn đấu tăng thu bình quân tối thiểu 15% theo quy định... Dự toán hoàn thuế GTGT chưa sát với số thuế phải hoàn trong năm. Tình trạng người nộp thuế kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí, từ đó tính thiếu thuế GTGT, thuế TNDN và lợi nhuận còn lại phải nộp NSNN… vẫn diễn ra khá phổ biến. KTNN xác định số phải nộp NSNN tăng thêm 19.109 tỷ đồng.
 

KTNN đánh giá, nợ thuế do ngành Thuế và Hải quan quản lý đều có xu hướng tăng so với cùng kỳ năm 2015, trong đó nợ thuế khó thu do ngành Thuế quản lý tăng 34%, nợ thuế chờ xử lý tăng 60,7%, chủ yếu tăng do các khoản nợ liên quan đến đất còn vướng mắc về cơ chế, chính sách như giải phóng mặt bằng, thay đổi thiết kế dự án... chưa được các cơ quan liên quan giải quyết.
 

Đánh giá về quản lý chi NSNN, Tổng Kiểm toán nhà nước chỉ rõ: Giao kế hoạch vốn đầu tư cho 967 dự án khởi công mới, bằng 17,44% tổng số dự án được giao; giao kế hoạch vốn cho 04 dự án đường cao tốc của VEC 3.866 tỷ đồng để chuyển đổi vốn vay ODA từ hình thức Nhà nước cho vay lại sang hình thức Nhà nước đầu tư trực tiếp chưa có nghị quyết chấp thuận của Quốc hội, UBTVQH... Vẫn còn tình trạng các Bộ, ngành và địa phương phân bổ kế hoạch vốn chưa sát thực tế dẫn đến tỷ lệ giải ngân thấp; bố trí vốn khi chưa đủ điều kiện, sai nội dung nguồn vốn đầu tư, không tuân thủ thứ tự ưu tiên, không phân bổ hết ngay từ đầu năm. Ví dụ như: TP. Hải Phòng 4.244 tỷ đồng; TP. Hồ Chí Minh 3.493 tỷ đồng; tỉnh Quảng Nam 3.266 tỷ đồng…
 

Các sai sót trong chấp hành trình tự đầu tư đã được KTNN phát hiện và kiến nghị trong những năm vừa qua vẫn xảy ra tại không ít các dự án được kiểm toán trong năm 2017. Qua kiểm toán 1.497 dự án, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 10.125 tỷ đồng. Bên cạnh đó, một số dự án của các Tập đoàn, TCT Nhà nước có hiệu quả đầu tư thấp do trữ lượng không đạt như khảo sát, giá sản phẩm tiêu thụ giảm mạnh hoặc đang thua lỗ lớn, tiềm ẩn nguy cơ mất vốn.
 

Báo cáo KNNN nêu rõ: Nợ XDCB của các địa phương chưa được tổng hợp báo cáo; một số Bộ, ngành và địa phương còn để phát sinh nợ đọng XDCB 14.614 tỷ đồng; tỷ lệ nợ đọng XDCB đến hết 31/12/2016 so với tổng chi đầu tư phát triển năm 2016 của một số địa phương còn lớn; việc cơ cấu lại chi NSNN gắn với đổi mới khu vực sự nghiệp công lập theo cơ chế tự chủ còn chậm. Chính phủ mới ban hành các Nghị định về cơ chế hoạt động và cơ chế tài chính của đơn vị sự nghiệp công lập ở 2/7 lĩnh vực. Một số Bộ, ngành, địa phương sử dụng sai nguồn kinh phí 1.952 tỷ đồng; chi hỗ trợ không đúng nhiệm vụ chi 121 tỷ đồng... KTNN đã kiến nghị thu hồi, nộp NSNN, giảm thanh toán, dự toán năm sau 882 tỷ đồng; Chi chuyển nguồn năm 2016 sang năm 2017 là 279.387 tỷ đồng, bằng 17,75% tổng chi cân đối NSNN, tăng 18,1% so với năm 2015, cao nhất trong 03 năm gần nhất.
 

Đánh giá về dư nợ công, KTNN cho rằng tuy dư nợ công nằm trong giới hạn cho phép của Quốc hội (65% GDP), tuy nhiên, nợ công tiếp tục gia tăng so với năm 2015, gần chạm ngưỡng được Quốc hội cho phép; hệ số thanh toán trả nợ là khá cao, đang có xu hướng tăng lên, gây áp lực bố trí nguồn trả nợ của NSNN.
 

Báo cáo KTNN cũng chỉ ra các hạn chế, sai sót trong công tác quản lý các chương trình, dự án: Văn bản hướng dẫn thi thành Luật Khoáng sản năm 2010 ban hành chậm dẫn đến bất cập, vướng mắc khi thực hiện hồi tố thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản từ ngày 01/7/2011 đến ngày 31/12/2013 trên 2.835 tỷ đồng. Qua kiểm toán công tác quản lý và thu tiền sử dụng đất đô thị, đối chiếu 329 dự án, KTNN kiến nghị xử lý tài chính 7.778 tỷ đồng. Kiểm toán tại 30 dự án BT từ trước đến nay, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 4.515 tỷ đồng, trong đó có dự án tỷ lệ xử lý tài chính lên đến 27% tổng giá trị dự án được kiểm toán. Kiểm toán 40 dự án đầu tư theo hình thức BOT, KTNN đã kiến nghị giảm thời gian thu phí hoàn vốn 120 năm so với phương án tài chính ban đầu và giảm giá trị đầu tư 1.467 tỷ đồng. Kiểm toán kết quả tư vấn định giá và xử lý các vấn đề tài chính trước khi chính thức công bố giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa, KTNN đã xác định tăng giá trị thực tế vốn nhà nước 9.639 tỷ đồng, trong đó kiểm toán toàn diện 07 doanh nghiệp xác định tăng 9.140 tỷ đồng và rà soát báo cáo của 07 doanh nghiệp tăng 499 tỷ đồng…
 

Ngoài ra, KTNN cũng chỉ ra nhiều tồn tại, bất cập trong cơ chế, chính sách quản lý của Nhà nước, kiến nghị hủy bỏ hoặc thay thế, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới 159 văn bản; cung cấp 12 bộ hồ sơ, tài liệu kiểm toán cho các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; chuyển 04 vụ việc sang Cơ quan Cảnh sát điều tra; kiến nghị cơ quan có thẩm quyền chỉ đạo Cơ quan điều tra tiến hành điều tra đối với 02 vụ việc.
 

Trình bày các kiến nghị của KTNN, Tổng Kiểm toán nhà nước cho biết, KTNN đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ: Chỉ đạo Bộ Tài chính, các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương được kiểm toán thực hiện đầy đủ, kịp thời các kiến nghị xử lý tài chính của KTNN đối với niên độ ngân sách 2016; Báo cáo Quốc hội đối với: Khoản chi thường xuyên 233 tỷ đồng từ nguồn vốn vay Ngân hàng Thế giới đã được UBTVQH chấp thuận bổ sung dự toán NSNN năm 2016 theo quy định của Luật NSNN; Việc chuyển đổi 04 dự án của VEC từ hình thức cho vay lại sang hình thức Nhà nước đầu tư trực tiếp; trường hợp Quốc hội không chấp thuận thì giảm kế hoạch vốn năm 2016 là 3.866 tỷ đồng và giảm Kế hoạch vốn trung hạn giai đoạn 2016-2020 là 22.010 tỷ đồng. Báo cáo UBTVQH ra nghị quyết thu hồi số vốn đã phân bổ từ năm 2015 trở về trước chưa giải ngân 3.407 tỷ đồng do nhiệm vụ chi thuộc giai đoạn trước.
 

Thẩm tra quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016 - Bội chi NSNN bằng 5,52% GDP
 

Trong báo cáo thẩm tra quyết toán NSNN năm 2016, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách của Quốc hội (UBTCNS) Nguyễn Đức Hải cho rằng, bên cạnh các kết quả đạt được, việc thực hiện một số nội dung liên quan đến chính sách tài khóa năm 2016 chưa thực sự hiệu quả; Cơ cấu thu ngân sách chưa bền vững; Tỷ trọng các khoản thu, chi NSNN còn khoảng cách khá xa so với mục tiêu phấn đấu giai đoạn 2016-2020; Việc chậm cải cách hành chính thu cùng với giao dự toán vượt quá khả năng thực hiện dẫn đến năm 2016 có 12 địa phương hụt thu cân đối khoảng 5.300 tỷ đồng; Việc cơ cấu lại chi ngân sách chậm nên tỷ trọng chi thường xuyên/tổng chi NSNN có xu hướng tăng… Bên cạnh đó, một số hạn chế đã được nêu trong Báo cáo thẩm tra về quyết toán NSNN 2015 vẫn tiếp tục tái diễn như: Hoàn thuế GTGT không đầy đủ; Giao dự toán thu không sát; Phân bổ, giao dự toán chi chưa đúng quy định, chi chuyển nguồn lớn…
 

Báo cáo thẩm tra cho rằng, việc thực hiện và quyết toán thu NSNN 2106 còn một số hạn chế: Chất lượng công tác dự báo còn hạn chế, việc tính toán các yếu tố phát sinh ảnh hưởng tới nguồn thu trong năm chưa đảm bảo dẫn đến việc lập và giao dự toán thu chưa sát thực tế; Dự toán thuế GTGT hàng nhập khẩu  phải hoàn năm 2016 không sát với số thực tế phát sinh; Công tác quản lý thu vẫn còn xảy ra tình trạng trốn lậu thuế, thất thu ngân sách, nợ đọng thuế lớn.
 

Trong hoạt động chi NSNN, việc lập và giao dự toán chi chưa bao quát hết các nhiệm vụ chi, nên phải bổ sung dự toán trong quá trình thực hiện, vẫn còn tình trạng giao dự toán chậm so với quy định, giao dự toán chi đầu tư phát triển chậm về thời gian, chưa đúng đối tượng, chưa tuân thủ kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020; Tổng chi NSNN vượt dự toán song một số nhiệm vụ chi quan trọng, đảm bảo cho phát triển bền vững lại không đạt dự toán như chi cho giáo dục, đào tạo và dạy nghề; chi cho sự nghiệp y tế. Chi sự nghiệp khoa học công nghệ, chi sai chế độ, sử dụng sai nguồn kinh phí ở các đơn vị sử dụng ngân sách, các chủ đầu tư và cả trong điều hành ngân sách vẫn tái diễn. Nợ đọng XDCB vẫn chưa được xử lý dứt điểm. Quản lý chi chuyển nguồn, kết dư NSNN còn nhiều bất cập.
 

Đối với việc phân bỏ và quyết toán vốn cho 4 dự án đường cao tốc do Tổng công ty đường cao tốc VN - VEC làm chủ đầu tư, UBTCNS đề nghị Chính phủ rà soát tổng thế, đánh giá rõ nguyên nhân, tính toán chi phí, lợi ích, báo cáo rõ việc triển khai thực hiện các dự án, đề xuất phương án xử lý để xin ý kiến Bộ Chính trị, trình Quốc hội xem xét, quyết định.
 

Về bội chi NSNN, UBTCNS đề nghị Chính phủ cần quan tâm và quyết liệt hơn trong điều hành ngân sách để kiểm soát bội chi năm 2017 và các năm sau trong giới hạn Quốc hội cho phép, đảm bảo thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 25/2016/QH14 của Quốc hội là tỷ lệ bội chi NSNN cả giai đoạn 2016-2020 không quá 3,9% GDP.
 

Chủ nhiệm UBTCNS cho biết, Ủy ban thống nhất với đề nghị của Chính phủ trình Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2016 như sau: Tổng số thu cân đối NSNN là 1.407.572 tỷ đồng; Tổng chi cân đối NSNN là 1.577.448 tỷ đồng; Bội chi NSNN 248.728 tỷ đồng, bằng 5,52% GDP./.

 

Ngọc Bích