Hội thảo “Quản lý rác thải, nước thải vì sự phát triển bền vững và vai trò của KTNN”
(sav.gov.vn) - Ngày 19/9/2019, tại Hà Nội, Kiểm toán nhà nước (KTNN) tổ chức Hội thảo khoa học “Quản lý rác thải, nước thải vì sự phát triển bền vững và vai trò của KTNN”. Tham gia Hội thảo có hơn 200 đại biểu đến từ các cơ quan của Quốc hội, các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương và địa phương, các Trường đại học, Viện nghiên cứu, Tập đoàn, Tổng công ty, các tổ chức nghề nghiệp kế toán - kiểm toán và các đơn vị trực thuộc KTNN.
GS.TS Đoàn Xuân Tiên, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước và TS. Nguyễn Đình Hòa, Q. Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán đồng chủ trì Hội thảo.
Phát biểu khai mạc và đề dẫn Hội thảo, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên nhấn mạnh, hiện nay, vấn đề phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường đã trở thành vấn đề cấp bách toàn cầu và là yếu tố sống còn của nhân loại. Những năm qua, Việt Nam đã có nhiều cố gắng trong bảo vệ môi trường và đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, vì nhiều lý do như mục tiêu kinh tế trước mắt, ý thức bảo vệ môi trường, công tác tuyên truyền và xã hội hóa trong công tác bảo vệ môi trường chưa được chú trọng, nên công tác bảo vệ môi trường của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Việt Nam đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức, trong đó có vấn đề ô nhiễm mô trường, suy thoái môi trường và biến đổi khí hậu. Ô nhiễm môi trường, đặc biệt do rác thải, nước thải tại các đô thị lớn, các khu công nghiệp, làng nghề, các lưu vực sông trên cả nước và nhiều vấn đề môi trường khác đã trở thành những vấn đề nóng làm ảnh hưởng đến phát triển bền vững của đất nước.
Tại nhiều quốc gia trên thế giới, các Cơ quan Kiểm toán tối cao đã tham gia vào lĩnh vực kiểm toán môi trường, đảm bảo các nguồn tài nguyên thiên nhiên được quản lý, khai thác và sử dụng một cách hiệu quả. KTNN Việt Nam với vai trò là công cụ trọng yếu và hữu hiệu của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, giám sát quản lý và sử dụng tài chính công, tài sản công không thể đứng ngoài xu thế chung. Nhận thức được tầm quan trọng trong vấn đề bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, Lãnh đạo KTNN rất quan tâm và coi kiểm toán môi trường là một trong các hoạt động ưu tiên của KTNN Việt Nam trong thời gian tới.
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên cho biết, KTNN Việt Nam đã thành lập Nhóm công tác về kiểm toán môi trường từ năm 2008; cử các thành viên trong nhóm tham gia các cuộc họp Nhóm công tác về kiểm toán môi trường của INTOSAI và ASOSAI; xây dựng tài liệu, cẩm nang hướng dẫn về kiểm toán môi trường và triển khai áp dụng cho hoạt động kiểm toán môi trường của KTNN; đưa kiểm toán môi trường vào Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020. Đặc biệt, Đại hội ASOSAI lần thứ 14 được tổ chức tại Hà Nội từ ngày 19/9 - 22/9/2018 đã thông qua Tuyên bố Hà Nội, trong đó khẳng định sự quan tâm, những nỗ lực và đóng góp thiết thực của cộng đồng ASOSAI đối với công cuộc theo đuổi những mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc và giải quyết thách thức về môi trường toàn cầu.
Cũng theo Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên, trong những năm qua, KTNN Việt Nam đã bước đầu thực hiện một số cuộc kiểm toán có nội dung liên quan đến môi trường, tiêu biểu như: Kiểm toán Dự án trồng mới 5 triệu hecta rừng; kiểm toán Chương trình mục tiêu quốc gia Nước sạch và vệ sinh môi trường; kiểm toán các vấn đề về nước sông Mê Kông (cuộc kiểm toán song song giữa 05 KTNN thuộc ASEANSAI); kiểm toán chuyên đề về quy hoạch đô thị, việc quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên khoáng sản; kiểm toán các dự án xả thải của các nhà máy, khu công nghiệp…. Qua đó, KTNN Việt Nam đã từng bước đánh giá công tác quản lý môi trường, đánh giá tính kinh tế, hiệu quả, hiệu lực và dành sự quan tâm đến các khía cạnh về môi trường.
Trên tinh thần khoa học, thẳng thắn, cởi mở, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận làm rõ một số vấn đề về thực trạng quản lý môi trường hiện nay và những ảnh hưởng của tình trạng vi phạm các quy định về môi trường đến sự phát triển bền vững của quốc gia, đặc biệt là những lỗ hổng về chính sách, bất cập và chồng chéo trong quản lý nhà nước. Đồng thời làm rõ vai trò của KTNN trong lĩnh vực kiểm toán môi trường đối với việc quản lý rác thải, nước thải góp phần vào việc phát triển bền vững của quốc gia, cũng như các vấn đề lý luận về cơ sở pháp lý của KTNN trong kiểm toán môi trường, những vướng mắc, bất cập đối với cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa KTNN và các cơ quan quản lý môi trường và các cơ quan hữu quan khác; chia sẻ các bài học, kinh nghiệm quốc tế về quản lý môi trường và vai trò của các cơ quan kiểm toán tối cao trong lĩnh vực kiểm toán môi trường, nhằm tăng cường năng lực và nâng cao chất lượng kiểm toán môi trường của KTNN.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe 06 bài tham luận: Phát triển kinh tế- xã hội và vấn đề phát sinh chất thải ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp; Công tác quản lý rác thải, nước thải vì sự phát triển bền vững - Một số vấn đề đặt ra; Các điểm nóng về rác thải, nước thải thời gian qua và kiến nghị; Giải pháp tăng cường năng lực kiểm toán nước thải, rác thải vì sự phát triển bền vững của KTNN Việt Nam; Kinh nghiệm quản lý và xử lý rác thải, nước thải trên thế giới vì sự phát triển bền vững và những gợi mở cho Việt Nam; Thực trạng và giải pháp hoàn thiện các văn bản pháp lý, hướng dẫn, phương pháp tổ chức kiểm toán về nước thải, rác thải phù hợp với chuẩn mực kiểm toán quốc tế và điều kiện thực tiễn tại Việt Nam của KTNN. Cùng với đó là 5 ý kiến phát biểu, trao đổi trực tiếp của các đại biểu về chủ đề của Hội thảo.
TS. Lê Đức Luận – Kiểm toán trưởng, Kiểm toán nhà nước Khu vực VII cho biết: Từ thực trạng công tác quản lý rác thải, nước thải cho thấy còn nhiều bất cập và gây ra bức xúc trong cộng đồng. Tuy nhiên, ngoài các yếu tố khách quan có thể thấy nguyên nhân của các vấn đề lại do chính công tác quản lý chưa thực sự hiệu quả. “Để thực hiện tốt công tác quản lý rác thải, nước thải để có môi trường không khí, đất và nước được sạch sẽ, trong lành, cần nâng cao hiệu quả, trách nhiệm công tác quản lý nhà nước của các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương. Góp phần thực hiện tốt công tác này cần thiết phải có sự tham gia của Kiểm toán nhà nước trong việc đánh giá và tư vấn cho các cấp chính quyền, qua đó xây dựng được cơ chế, chính sách phù hợp và triển khai đồng bộ dựa trên điều kiện riêng của từng địa phương” - TS. Lê Đức Luận nhấn mạnh.
Trước các vụ việc về ô nhiễm môi trường trên phạm vi cả nước, đặc biệt là các điểm nóng về rác thải và nước thải, TS. Nguyễn Minh Phong, Phó Vụ trưởng, Phó Ban Tuyên truyền lý luận Báo Nhân dân kiến nghị: Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp lý về môi trường; tăng cường sử dụng các công cụ kinh tế môi trường, nhất là thuế, phí và đặt cọc hoàn trả;Triển khai Đề án kiểm soát đặc biệt đối với các dự án, cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao, trong đó lồng ghép bộ tiêu chí về môi trường làm cơ sở lựa chọn, sàng lọc loại hình sản xuất và công nghệ sản xuất trong thu hút đầu tư, xem xét, phê duyệt các dự án đầu tư, đảm bảo không thu hút công nghệ sản xuất lạc hậu vào Việt Nam; Tăng cường công tác nắm tình hình, thanh tra, giám sát về môi trường. Nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ phụ trách công tác môi trường và trang bị các phương tiện kỹ thuật hiện đại để phục vụ có hiệu quả cho các lực lượng này; thành lập và duy trì hoạt động có hiệu lực, hiệu quả các tổ giám sát và đường dây nóng phản ánh vi phạm môi trường về rác thải và nước thải, nhằm chủ động tiếp cận thông tin, kiểm soát tình hình và xử lý nghiêm các điểm nóng về môi trường, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của các thế hệ và trách nhiệm của các doanh nghiệp; Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục về môi trường trong toàn xã hội tạo ra sự chuyển biến và nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường của chủ đầu tư, các ngành, cấp chính quyền, tổ chức kinh tế, cộng đồng dân cư và các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp…
Theo Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV Nguyễn Lệ Sơn, mức độ theo dõi sát sao, thống kê, báo cáo của Chính phủ trong vấn đề nước thải, rác thải, ô nhiễm môi trường từ chất thải còn nhiều hạn chế, không những ở Việt Nam mà các nước trên thế giới cũng gặp tình trạng chung như vậy, do đó, khả năng có sai phạm là rất cao. KTNN Việt Nam cần có các giải pháp nâng cao năng lực kiểm toán nhằm đảm bảo thực hiện nhiệm vụ kiểm toán nước thải, rác thải do đây là vấn đề thời sự đang rất được dư luận trong nước và thế giới quan tâm, đồng thời, giúp nâng cao tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trong công tác quản lý bảo vệ môi trường, đảm bảo sự phát triển bền vững cho quốc gia./.
Hà Linh
Phát biểu khai mạc và đề dẫn Hội thảo, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên nhấn mạnh, hiện nay, vấn đề phát triển bền vững gắn với bảo vệ môi trường đã trở thành vấn đề cấp bách toàn cầu và là yếu tố sống còn của nhân loại. Những năm qua, Việt Nam đã có nhiều cố gắng trong bảo vệ môi trường và đạt được một số kết quả đáng khích lệ. Tuy nhiên, vì nhiều lý do như mục tiêu kinh tế trước mắt, ý thức bảo vệ môi trường, công tác tuyên truyền và xã hội hóa trong công tác bảo vệ môi trường chưa được chú trọng, nên công tác bảo vệ môi trường của Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế. Việt Nam đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức, trong đó có vấn đề ô nhiễm mô trường, suy thoái môi trường và biến đổi khí hậu. Ô nhiễm môi trường, đặc biệt do rác thải, nước thải tại các đô thị lớn, các khu công nghiệp, làng nghề, các lưu vực sông trên cả nước và nhiều vấn đề môi trường khác đã trở thành những vấn đề nóng làm ảnh hưởng đến phát triển bền vững của đất nước.
Tại nhiều quốc gia trên thế giới, các Cơ quan Kiểm toán tối cao đã tham gia vào lĩnh vực kiểm toán môi trường, đảm bảo các nguồn tài nguyên thiên nhiên được quản lý, khai thác và sử dụng một cách hiệu quả. KTNN Việt Nam với vai trò là công cụ trọng yếu và hữu hiệu của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, giám sát quản lý và sử dụng tài chính công, tài sản công không thể đứng ngoài xu thế chung. Nhận thức được tầm quan trọng trong vấn đề bảo vệ môi trường và phát triển bền vững, Lãnh đạo KTNN rất quan tâm và coi kiểm toán môi trường là một trong các hoạt động ưu tiên của KTNN Việt Nam trong thời gian tới.
Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên cho biết, KTNN Việt Nam đã thành lập Nhóm công tác về kiểm toán môi trường từ năm 2008; cử các thành viên trong nhóm tham gia các cuộc họp Nhóm công tác về kiểm toán môi trường của INTOSAI và ASOSAI; xây dựng tài liệu, cẩm nang hướng dẫn về kiểm toán môi trường và triển khai áp dụng cho hoạt động kiểm toán môi trường của KTNN; đưa kiểm toán môi trường vào Kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược phát triển KTNN đến năm 2020. Đặc biệt, Đại hội ASOSAI lần thứ 14 được tổ chức tại Hà Nội từ ngày 19/9 - 22/9/2018 đã thông qua Tuyên bố Hà Nội, trong đó khẳng định sự quan tâm, những nỗ lực và đóng góp thiết thực của cộng đồng ASOSAI đối với công cuộc theo đuổi những mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc và giải quyết thách thức về môi trường toàn cầu.
Cũng theo Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên, trong những năm qua, KTNN Việt Nam đã bước đầu thực hiện một số cuộc kiểm toán có nội dung liên quan đến môi trường, tiêu biểu như: Kiểm toán Dự án trồng mới 5 triệu hecta rừng; kiểm toán Chương trình mục tiêu quốc gia Nước sạch và vệ sinh môi trường; kiểm toán các vấn đề về nước sông Mê Kông (cuộc kiểm toán song song giữa 05 KTNN thuộc ASEANSAI); kiểm toán chuyên đề về quy hoạch đô thị, việc quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên khoáng sản; kiểm toán các dự án xả thải của các nhà máy, khu công nghiệp…. Qua đó, KTNN Việt Nam đã từng bước đánh giá công tác quản lý môi trường, đánh giá tính kinh tế, hiệu quả, hiệu lực và dành sự quan tâm đến các khía cạnh về môi trường.
Trên tinh thần khoa học, thẳng thắn, cởi mở, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Đoàn Xuân Tiên đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận làm rõ một số vấn đề về thực trạng quản lý môi trường hiện nay và những ảnh hưởng của tình trạng vi phạm các quy định về môi trường đến sự phát triển bền vững của quốc gia, đặc biệt là những lỗ hổng về chính sách, bất cập và chồng chéo trong quản lý nhà nước. Đồng thời làm rõ vai trò của KTNN trong lĩnh vực kiểm toán môi trường đối với việc quản lý rác thải, nước thải góp phần vào việc phát triển bền vững của quốc gia, cũng như các vấn đề lý luận về cơ sở pháp lý của KTNN trong kiểm toán môi trường, những vướng mắc, bất cập đối với cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa KTNN và các cơ quan quản lý môi trường và các cơ quan hữu quan khác; chia sẻ các bài học, kinh nghiệm quốc tế về quản lý môi trường và vai trò của các cơ quan kiểm toán tối cao trong lĩnh vực kiểm toán môi trường, nhằm tăng cường năng lực và nâng cao chất lượng kiểm toán môi trường của KTNN.
Tại Hội thảo, các đại biểu đã được nghe 06 bài tham luận: Phát triển kinh tế- xã hội và vấn đề phát sinh chất thải ở Việt Nam - Thực trạng và giải pháp; Công tác quản lý rác thải, nước thải vì sự phát triển bền vững - Một số vấn đề đặt ra; Các điểm nóng về rác thải, nước thải thời gian qua và kiến nghị; Giải pháp tăng cường năng lực kiểm toán nước thải, rác thải vì sự phát triển bền vững của KTNN Việt Nam; Kinh nghiệm quản lý và xử lý rác thải, nước thải trên thế giới vì sự phát triển bền vững và những gợi mở cho Việt Nam; Thực trạng và giải pháp hoàn thiện các văn bản pháp lý, hướng dẫn, phương pháp tổ chức kiểm toán về nước thải, rác thải phù hợp với chuẩn mực kiểm toán quốc tế và điều kiện thực tiễn tại Việt Nam của KTNN. Cùng với đó là 5 ý kiến phát biểu, trao đổi trực tiếp của các đại biểu về chủ đề của Hội thảo.
TS. Lê Đức Luận – Kiểm toán trưởng, Kiểm toán nhà nước Khu vực VII cho biết: Từ thực trạng công tác quản lý rác thải, nước thải cho thấy còn nhiều bất cập và gây ra bức xúc trong cộng đồng. Tuy nhiên, ngoài các yếu tố khách quan có thể thấy nguyên nhân của các vấn đề lại do chính công tác quản lý chưa thực sự hiệu quả. “Để thực hiện tốt công tác quản lý rác thải, nước thải để có môi trường không khí, đất và nước được sạch sẽ, trong lành, cần nâng cao hiệu quả, trách nhiệm công tác quản lý nhà nước của các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương. Góp phần thực hiện tốt công tác này cần thiết phải có sự tham gia của Kiểm toán nhà nước trong việc đánh giá và tư vấn cho các cấp chính quyền, qua đó xây dựng được cơ chế, chính sách phù hợp và triển khai đồng bộ dựa trên điều kiện riêng của từng địa phương” - TS. Lê Đức Luận nhấn mạnh.
Trước các vụ việc về ô nhiễm môi trường trên phạm vi cả nước, đặc biệt là các điểm nóng về rác thải và nước thải, TS. Nguyễn Minh Phong, Phó Vụ trưởng, Phó Ban Tuyên truyền lý luận Báo Nhân dân kiến nghị: Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp lý về môi trường; tăng cường sử dụng các công cụ kinh tế môi trường, nhất là thuế, phí và đặt cọc hoàn trả;Triển khai Đề án kiểm soát đặc biệt đối với các dự án, cơ sở có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao, trong đó lồng ghép bộ tiêu chí về môi trường làm cơ sở lựa chọn, sàng lọc loại hình sản xuất và công nghệ sản xuất trong thu hút đầu tư, xem xét, phê duyệt các dự án đầu tư, đảm bảo không thu hút công nghệ sản xuất lạc hậu vào Việt Nam; Tăng cường công tác nắm tình hình, thanh tra, giám sát về môi trường. Nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ phụ trách công tác môi trường và trang bị các phương tiện kỹ thuật hiện đại để phục vụ có hiệu quả cho các lực lượng này; thành lập và duy trì hoạt động có hiệu lực, hiệu quả các tổ giám sát và đường dây nóng phản ánh vi phạm môi trường về rác thải và nước thải, nhằm chủ động tiếp cận thông tin, kiểm soát tình hình và xử lý nghiêm các điểm nóng về môi trường, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của các thế hệ và trách nhiệm của các doanh nghiệp; Đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, giáo dục về môi trường trong toàn xã hội tạo ra sự chuyển biến và nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường của chủ đầu tư, các ngành, cấp chính quyền, tổ chức kinh tế, cộng đồng dân cư và các tổ chức chính trị, chính trị - xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp…
Theo Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV Nguyễn Lệ Sơn, mức độ theo dõi sát sao, thống kê, báo cáo của Chính phủ trong vấn đề nước thải, rác thải, ô nhiễm môi trường từ chất thải còn nhiều hạn chế, không những ở Việt Nam mà các nước trên thế giới cũng gặp tình trạng chung như vậy, do đó, khả năng có sai phạm là rất cao. KTNN Việt Nam cần có các giải pháp nâng cao năng lực kiểm toán nhằm đảm bảo thực hiện nhiệm vụ kiểm toán nước thải, rác thải do đây là vấn đề thời sự đang rất được dư luận trong nước và thế giới quan tâm, đồng thời, giúp nâng cao tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trong công tác quản lý bảo vệ môi trường, đảm bảo sự phát triển bền vững cho quốc gia./.
Hà Linh
