Trình xin ý kiến Quốc hội Dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội

Sửa đổi, bổ sung tập trung vào 15/102 điều của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành

Trình bày Tờ trình Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, Luật Tổ chức Quốc hội được ban hành năm 2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2016 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước ta.

Thực tế sau hơn 03 năm thi hành Luật Tổ chức Quốc hội cho thấy, về cơ bản nhiều quy định của Luật đã đem lại những kết quả tích cực, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội trong các lĩnh vực lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện Luật, cũng đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập cần sửa đổi, bổ sung,

Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xác định phạm vi sửa đổi, bổ sung tập trung vào 15/102 Điều của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành. Theo đó, về sửa đổi, bổ sung quy định về đại biểu Quốc hội, dự Luật bổ sung quy định tiêu chuẩn về quốc tịch đối với đại biểu Quốc hội tại Điều 22 của Luật Tổ chức Quốc hội để bảo đảm chặt chẽ, phù hợp với thực tiễn. Dự thảo Luật quy định đại biểu Quốc hội có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam; Bổ sung thẩm quyền của Đoàn đại biểu Quốc hội trong việc xác định địa bàn đại diện của đại biểu được chuyển sinh hoạt đến để thuận tiện cho công tác tổ chức hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội tại khoản 1 Điều 38;  Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc đại biểu Quốc hội tiếp xúc cử tri (Điều 26), tham dự kỳ họp HĐND (Điều 36) để bảo đảm tính thống nhất với quy định về việc chuyển sinh hoạt đến Đoàn đại biểu Quốc hội khác của đại biểu Quốc hội.

Đối với quy định Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội, để phù hợp với thực tế, dự thảo Luật sửa đổi khoản 3 Điều 43 theo hướng: Đoàn có Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn do Đoàn đại biểu Quốc hội bầu trong số các đại biểu Quốc hội của Đoàn và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định số lượng và phê chuẩn đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách của Đoàn đại biểu Quốc hội…
 

Dự án Luật cũng sửa đổi, bổ sung điểm đ khoản 2 và khoản 4 Điều 43 quy định về bộ máy giúp việc của Đoàn đại biểu Quốc hội theo hướng chỉ quy định có tính khái quát, không kể tên cụ thể Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội với tính chất là một đơn vị độc lập giúp việc cho Đoàn đại biểu Quốc hội như trong Luật hiện hành để thực hiện chủ trương hợp nhất Văn phòng Hội đồng nhân dân, Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội và Văn phòng Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thành một Văn phòng tham mưu giúp việc chung theo Nghị quyết số 18-NQ/TW.

Về sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, dự Luật sửa đổi, bổ sung khoản 4 và khoản 5 Điều 44 về nguyên tắc và điều kiện thông qua Pháp lệnh, Nghị quyết, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại phiên họp và chế độ báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bảo đảm nguyên tắc hoạt động của Quốc hội và Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; Bổ sung quy định về việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định số lượng và phê chuẩn đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Đoàn đại biểu Quốc hội tại khoản 4 Điều 53.

Sửa đổi, bổ sung quy định về Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Dự luật sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 87 để quy định cụ thể về số lượng tối thiểu thành viên tham dự các phiên họp và tỷ lệ thành viên biểu quyết tán thành cần thiết để các báo cáo, quyết định của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội được thông qua (tương tự quy định về phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội) nhằm bảo đảm nguyên tắc làm việc theo chế độ tập thể, quyết định theo đa số.

Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho biết, dự thảo Luật xác định thời điểm có hiệu lực thi hành của Luật là ngày 01/6/2021 để bắt đầu triển khai thực hiện cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. “Vì nếu lấy thời điểm có hiệu lực thi hành của Luật vào năm 2020 thì một số quy đinh liên quan đến cơ cấu chức danh, số lượng cấp phó của Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV sẽ phải thực hiện ngay, tránh gây xáo trộn trong công tác cán bộ; việc bảo đảm kinh phí hoạt động cho Đoàn đại biểu Quốc hội ở địa phương cũng sẽ gặp khó khăn vì sẽ chuyển từ ngân sách trung ương về ngân sách cấp tỉnh. Hơn nữa, cũng cần có thời gian để bảo đảm các điều kiện cho việc tổ chức triển khai thực hiện Luật, đặc biệt là dành thời gian để Chính phủ tổng kết, ban hành văn bản quy định về tổ chức và hoạt động của bộ phận giúp việc Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh” – ông Nguyễn Hạnh Phúc giải thích.

Cơ bản tán thành với việc sửa đổi, bổ sung 15 điều của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành

Trình bày báo cáo thẩm tra Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định nêu rõ, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với mục đích, quan điểm và phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội, chủ yếu tập trung sửa đổi, bổ sung những vấn đề đã có chỉ đạo rõ trong các văn kiện, nghị quyết của Đảng, các vấn đề có nhu cầu cấp thiết trong thực tế nhằm cụ thể hóa các chủ trương, kết luận của Trung ương, Bộ Chính trị và xử lý việc thiếu thống nhất trong một số quy định giữa các luật hiện nay về nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội.

Ủy ban Pháp luật nhận thấy, trong số các nội dung liên quan đến tổ chức và hoạt động của Quốc hội được nêu tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương, có nội dung cần phải được quy định ngay trong Luật, nhưng cũng có nội dung nên được xác định, cụ thể hóa tại các văn bản của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc trong các đề án cụ thể như việc xác định tỷ lệ cụ thể đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Hội đồng Dân tộc và từng Ủy ban của Quốc hội hay việc giảm hợp lý số lượng đại biểu Quốc hội kiêm nhiệm công tác ở các cơ quan hành pháp sẽ được ghi nhận trong các Đề án bầu cử đại biểu Quốc hội trong từng nhiệm kỳ; việc sắp xếp, cơ cấu lại tổ chức bên trong của Văn phòng Quốc hội sẽ được quy định trong nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội…
 
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành việc giữ nguyên quy định tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là 35% tổng số đại biểu Quốc hội tại khoản 2 Điều 23 của Luật Tổ chức Quốc hội với những lý giải nêu trong Tờ trình. Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị sửa khoản 2 Điều 23 của Luật hiện hành theo hướng quy định tỷ lệ tối thiểu đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách với con số cụ thể ở mức cao hơn 35% để có cơ sở phấn đấu, quy hoạch, bố trí cán bộ.

Các ý kiến cũng tán thành việc sửa đổi, bổ sung các quy định về Đoàn đại biểu Quốc hội đồng thời cho rằng, việc sửa đổi quy định về bộ máy giúp việc của Đoàn đại biểu Quốc hội để tạo cơ sở pháp lý cho việc thể chế hóa chủ trương hợp nhất Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Văn phòng Ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương.

Về sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội, cơ quan thẩm tra tán thành việc sửa đổi, bổ sung quy định về nguyên tắc, điều kiện thông qua pháp lệnh, nghị quyết, kết luận và chế độ báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để bảo đảm tương thích với các quy định về nguyên tắc hoạt động và chế độ báo cáo của các cơ quan Quốc hội; quy định khái quát nhiệm vụ của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong công tác tổ chức trưng cầu ý dân để bảo đảm tính thống nhất với Luật Trưng cầu ý dân. 

Đa số ý kiến tán thành việc xác định cơ cấu của Hội đồng, Ủy ban của Quốc hội gồm Chủ tịch/Chủ nhiệm, Phó Chủ tịch/Phó Chủ nhiệm và các Ủy viên như tại Điều 67 của dự thảo Luật. Trong số các Ủy viên sẽ bao gồm Ủy viên là đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Hội đồng, Ủy ban và các Ủy viên khác hoạt động kiêm nhiệm. Các Ủy viên hoạt động chuyên trách có quyền tham dự, phát biểu ý kiến và biểu quyết tại các cuộc họp của Thường trực Hội đồng, Thường trực Ủy ban của Quốc hội. Chế độ chính sách đối với các Ủy viên hoạt động chuyên trách sẽ do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định để bảo đảm phù hợp với cơ cấu, mặt bằng chung của các cơ quan trong hệ thống chính trị, không thấp hơn hiện nay và thu hút được cán bộ về công tác tại Quốc hội. “Có ý kiến tuy đồng ý với cơ cấu của Hội đồng, Ủy ban như dự thảo Luật nhưng lại cho rằng, Ủy viên hoạt động chuyên trách là cụm từ chỉ tính chất hoạt động, chứ không phải chức danh, vì vậy, đề nghị giữ lại tên gọi chức danh Ủy viên Thường trực như hiện nay” – Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định nói.

Theo Chương trình Kỳ họp, sau khi nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra, Quốc hội sẽ thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội. Dự kiến, dự Luật sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua theo quy trình tại một Kỳ họp và có hiệu lực từ ngày 1-6-2021 để bắt đầu triển khai thực hiện cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV./.

M. Thúy