Các giải pháp về chính sách tài khóa tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh trước đại dịch

Nhiều ưu đãi cho doanh nghiệp và người dân

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, Bộ Tài chính đã đề xuất thực hiện gia hạn, miễn, giảm các loại thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất, với tổng mức khoảng 220 nghìn tỷ đồng để hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.

Trong đó, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định số 41/2020/NĐ-CP về việc thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) cho đối tượng chịu ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Theo đó, sẽ thực hiện gia hạn thời hạn nộp thuế 5 tháng đối với nghiệp; thuế GTGT và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) của các hộ kinh doanh; và tiền thuê đất của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân.

Dự kiến có khoảng 98% doanh nghiệp đang hoạt động (khoảng 740 nghìn doanh nghiệp) thuộc diện được giãn thuế và tiền thuê đất, với tổng mức khoảng 180 nghìn tỷ đồng. Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đã chỉ đạo cơ quan thuế tạo điều kiện về mặt thủ tục cho các hộ và cá nhân kinh doanh khi kê khai tiền thuế khoán được miễn giảm do ngừng/nghỉ được tính trọn tháng kể cả trong trường hợp ngừng nghỉ không trọn tháng.
 
Bên cạnh đó, Bộ trưởng cho biết, Bộ Tài chính còn thực hiện miễn, giảm các loại thuế, phí, lệ phí: Miễn thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng vật tư và thiết bị y tế phục vụ phòng chống dịch Covid-19; trình Chính phủ sửa đổi một số Nghị định điều chỉnh biểu thuế xuất nhập khẩu để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực da giày, dệt may, chế biến nông, lâm, sản, thủy sản, cơ khí, công nghiệp phụ trợ, công nghiệp ô tô. Dự kiến việc điều chỉnh này sẽ giúp giảm nghĩa vụ nộp ngân sách Nhà nước (NSNN) của các doanh nghiệp năm 2020 trên 6 nghìn tỷ đồng.

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, Bộ Tài chính đã đề xuất Chính phủ để trình Quốc hội tại Kỳ họp tháng 5 tới đây, quyết định thực hiện chính sách ưu đãi thuế TNDN để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ ngay từ 1/7/2020 (theo lộ trình ban đầu dự kiến áp dụng từ 1/1/2021). Theo đó dự kiến áp dụng thuế suất 15 - 17% tùy thuộc vào quy mô doanh thu và số lượng lao động của doanh nghiệp; đồng thời cho phép miễn thuế TNDN trong 2 năm liên tục kể từ khi có thu nhập chịu thuế đối với doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ được thành lập mới từ hộ kinh doanh. “Trường hợp thực hiện từ tháng 7/2020, dự kiến sẽ có khoảng 700 nghìn doanh nghiệp (chiếm khoảng 93% tổng số doanh nghiệp trong cả nước) được hưởng lợi, qua đó giảm nghĩa vụ nộp NSNN năm 2020 khoảng 7,8 nghìn tỷ đồng (cả năm là 15,6 nghìn tỷ đồng)” - Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nói.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nâng mức giảm trừ gia cảnh của thuế TNCN; trong đó dự kiến điều chỉnh tăng mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế từ 9 triệu đồng/tháng lên mức 11 triệu đồng/tháng, cho mỗi người phụ thuộc từ 3,6 triệu đồng/tháng lên mức 4,4 triệu đồng/tháng. Theo Bộ trưởng, việc điều chỉnh sẽ có khoảng 6,8 triệu người được hưởng lợi, trong đó có khoảng 1 triệu đối tượng sẽ không phát sinh thuế thu nhập cá nhân phải nộp năm 2020. Tổng số thu nhập người lao động được giữ lại để chi tiêu thêm nhờ việc điều chỉnh này trong năm nay khoảng 10,3 nghìn tỷ đồng.

Bộ Tài chính cũng rà soát, cắt giảm các khoản phí, lệ phí, như: Miễn lệ phí môn bài đối với hợp tác xã; liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp và doanh nghiệp; hộ gia đình, cá nhân thành lập mới; chi nhánh, địa điểm kinh doanh của doanh nghiệp nhỏ và vừa thành lập trong thời gian doanh nghiệp được miễn lệ phí môn bài...; giảm 70% mức thu lệ phí đăng ký doanh nghiệp; giảm 67% mức phí công bố thông tin doanh nghiệp; giảm 50 - 70% phí thẩm định cấp sửa đổi, bổ sung giấy phép hoạt động bưu chính. Tổng số phí, lệ phí cắt giảm trong thời gian còn lại của năm 2020 khoảng 500 tỷ đồng.

Bộ Tài chính cũng ban hành thông tư điều chỉnh giảm giá 10% - 50% đối với 9 nhóm dịch vụ và miễn hoàn toàn giá đối với 6 nhóm dịch vụ thuộc lĩnh vực chứng khoán áp dụng tại Sở Giao dịch chứng khoán và Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam.

Bộ cũng ưu tiên bố trí khoảng 36.000 tỷ đồng từ NSNN để thực hiện Nghị quyết của Chính phủ hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho 6 nhóm đối tượng bị giảm sâu thu nhập, mất, thiếu việc làm, gặp khó khăn, không bảo đảm mức sống tối thiểu, chịu ảnh hưởng của dịch; hỗ trợ thêm cho một số nhóm đối tượng đang hưởng chính sách ưu đãi, bảo trợ xã hội trong thời gian có dịch. “Ngoài ra, NSNN còn chủ động bố trí nguồn để tăng cường hàng dự trữ quốc gia (chủ yếu là lương thực), hỗ trợ kịp thời người dân ở những khu vực khó khăn do thiên tai, dịch bệnh, đảm bảo không ai bị đói. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh bảo hiểm đảm bảo quyền lợi của người bảo hiểm bị tác động bởi dịch bệnh“ - Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nói.

NSNN ưu tiên nguồn lực 16,2 nghìn tỷ đồng phòng chống dịch. Trong đó, cả ngân sách Trung ương (NSTƯ) và ngân sách địa phương (NSĐP) đã dành khoảng 9,5 nghìn tỷ đồng để mua sắm trang thiết bị vật tư y tế phòng chống dịch. Dự kiến, trong thời tới, có thể tiếp tục phải tăng chi thêm để đáp ứng yêu cầu tăng cường khả năng ứng phó với đại dịch này. Dành khoảng 6,7 nghìn tỷ đồng để chi chế độ ưu tiên phụ cấp cho các lực lượng tham gia phòng, chống dịch; chi tiền ăn cho người bị cách ly, chi khám chữa bệnh nền trong thời gian cách ly.

Cân đối nguồn lực để đảm bảo chi NSNN

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, trước khó khăn của hoạt động sản xuất-kinh doanh, thương mại, đầu tư do tác động của đại dịch, dự báo nguồn thu ngân sách năm 2020 sẽ giảm do tăng trưởng kinh tế đạt thấp; giá dầu thô giảm sâu và điều chỉnh chính sách thu ngân sách để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh ứng phó với dịch bệnh. Ngoài ra, tiến độ sắp xếp, cổ phần hóa doanh nghiệp hiện rất chậm cũng là một rủi ro lớn đối với nguồn thu từ cổ phần hóa và thoái vốn doanh nghiệp nhà nước. “Số thu này trong dự toán năm nay là 45 nghìn tỷ đồng, đến nay chưa thu được đồng nào” - Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết.
 

Theo Bộ trưởng, hiện nay, Bộ Tài chính đang dự kiến với phương án tích cực nhất, tăng trưởng GDP đạt khoảng 5,3%, giá dầu bình quân cả năm khoảng 35 USD/thùng (dự toán 60 USD/thùng), thu từ cổ phần hoá và thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước không thực hiện được, thì thu NSNN ước giảm khoảng 140 - 150 nghìn tỷ đồng, trong đó thu NSTƯ giảm khoảng 100 - 110 nghìn tỷ đồng, ngân sách địa phương giảm 40 nghìn tỷ đồng.

Trong trường hợp tăng trưởng GDP không đạt mức dự kiến (dưới 5% như dự báo của các tổ chức quốc tế), thu NSNN sẽ giảm lớn hơn, nhất là số thu ngân sách ở các khu vực kinh tế trọng điểm đang chịu rất nhiều tác động từ sự đình trệ của các ngành dịch vụ, du lịch, thương mại, logistics… như: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Quảng Ninh, Hải Phòng…

Trong bối cảnh dự báo thu NSNN có thể giảm lớn, trong khi nhu cầu chi tăng cao, Bộ Tài chính đã kiến nghị các giải pháp cân đối nguồn lực đảm bảo chi NSNN. Theo đó, yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương rà soát, cắt giảm ít nhất 30% kinh phí hội nghị, công tác phí trong nước và 50% công tác phí nước ngoài (nếu làm theo phương án này, theo tính toán của Bộ Tài chính riêng các cơ quan Trung ương dự kiến tiết kiệm được khoảng 600 - 700 tỷ đồng).

Trên tinh thần chia sẻ trách nhiệm giữa Trung ương và địa phương, kiến nghị các địa phương, bên cạnh việc sử dụng dự phòng, dự trữ tài chính của NSĐP, phải chủ động sử dụng từ nguồn tăng thu NSĐP và kinh phí cải cách tiền lương còn dư để xử lý. Đối với những địa phương khó khăn, NSTƯ sẽ hỗ trợ theo các mức 30%, 50% và 70% kinh phí thực phát sinh ở địa phương. Do đó, đề nghị UBND các tỉnh, thành phố chỉ đạo cơ quan tài chính rà soát nguồn lực của mình để quyết định xử lý theo thẩm quyền hoặc báo cáo thường trực HĐND cùng cấp theo quy định.

Đối với cân đối NSTƯ, dự kiến dành 34,6 nghìn tỷ đồng nguồn tăng thu và kinh phí NSTƯ còn lại năm 2019 chuyển sang năm 2020, trong đó dự kiến dành 20 nghìn tỷ đồng để cùng với NSĐP thực hiện các chính sách hỗ trợ người lao động và an sinh xã hội theo nghị quyết của Chính phủ. Số còn lại 14,6 nghìn tỷ đồng tiếp tục sử dụng để dành cho công tác phòng chống dịch COVID-19 và hỗ trợ cân đối NSTƯ.

Giải pháp tiếp theo đó là, sử dụng dự phòng NSNN triệt để tiết kiệm, trước mắt sử dụng khoảng 50% dự phòng của NSTƯ và NSĐP, tập trung cho các nhiệm vụ khắc phục hậu quả dịch COVID-19, các nhiệm vụ quan trọng về quốc phòng, an ninh.

Trong điều kiện thu NSNN khó khăn, lại phải tăng chi để có thêm nguồn lực hỗ trợ nền kinh tế, giảm khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, mặc dù quyết tâm rà soát, tiết kiệm các khoản chi thường xuyên, nhưng khả năng bội chi NSNN sẽ tăng thêm khoảng 1,5-1,6% GDP (tức là ở mức 5-5,1%GDP). Kể cả trong trường hợp kiểm soát được số tuyệt đối bội chi NSNN năm 2020 thì tỷ lệ bội chi so GDP dự kiến vẫn tăng lên, do quy mô GDP (số tuyệt đối) không đạt mức kế hoạch.

Đối với các đề xuất từ một số tổ chức quốc tế (IMF, WB, ADB...), Bộ Tài chính đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ và đang đàm phán với các nhà tài trợ này để có điều kiện vay ưu đãi nhất (dự kiến có thể vay với chi phí thấp khoảng 1 tỷ USD).

Do số bội chi và tỷ lệ bội chi, tổng mức vay nợ hằng năm của NSNN do Quốc hội quyết định, nên trường hợp thực hiện vay thêm từ các tổ chức quốc tế thì trước mắt giảm tương ứng phần vay trong nước để bảo đảm thực hiện đúng Nghị quyết của Quốc hội về dự toán NSNN năm 2020.

Giải ngân hết vốn đầu tư công, duy trì đà tăng trưởng

Theo Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng, tổng vốn đầu tư công nguồn NSNN được phép thực hiện trong năm 2020 là gần 700 nghìn tỷ đồng, gấp 2,2 lần số vốn thực giải ngân trong năm 2019 (312 nghìn tỷ đồng cả vốn trong nước và nước ngoài), bao gồm: 470,6 nghìn tỷ đồng trong dự toán NSNN năm 2020 và 225,2 nghìn tỷ đồng vốn năm 2019 chuyển sang. Trong bối cảnh nguồn vốn đầu tư khu vực tư nhân giảm sút, việc phấn đấu giải ngân hết nguồn lực đầu tư công trong năm 2020 sẽ góp phần quan trọng kích cầu đầu tư xã hội, duy trì đà tăng trưởng của nền kinh tế.

Bộ Tài chính cam kết bảo đảm đủ nguồn đáp ứng đầy đủ, kịp thời theo tiến độ giải ngân nhiệm vụ đầu tư công nêu trên. Đồng thời, kiến nghị các Bộ, ngành và địa phương theo dõi chặt chẽ tình hình triển khai của từng dự án, ưu tiên bố trí vốn cho các dự án có tiến độ giải ngân tốt, các dự án cần đẩy nhanh tiến độ để sớm hoàn thành đưa vào sử dụng; cho phép triển khai cơ chế giải ngân vốn vay nước ngoài trên môi trường điện tử, giải ngân không theo tỷ lệ cấp phát, cho vay lại; tăng cường kỷ cương, kỷ luật trong chấp hành pháp luật về quản lý đầu tư. Kết thúc năm, trường hợp vốn kế hoạch vẫn chưa giải ngân hết, trình Quốc hội cho phép hủy bỏ để giảm bội chi ngân sách năm 2020.

Bộ cũng sẽ phối hợp tính toán để điều chỉnh giảm giá một số hàng hoá, dịch vụ đầu vào quan trọng. Đối với giá điện, Bộ Tài chính thống nhất chủ trương giảm giá điện cho một số đối tượng chịu tác động bởi dịch, nhưng kiến nghị EVN phải có phương án cân đối để tránh trường hợp lỗ và treo lại các khoản lỗ gây áp lực tăng giá trong năm 2021, nhất là sẽ ảnh hưởng tới các lĩnh vực khác là đầu vào của sản xuất điện (than cho sản xuất điện, khí...), rà soát, tính toán lại chi phí mua điện năm 2020, các thông số đầu vào như giá than, dầu, khí, tỷ giá, sản lượng, cơ cấu sản lượng điện vào để giảm giá. Đối với các mặt hàng khác, như than, gas, xăng dầu, hiện đã thực hiện điều hành theo cơ chế thị trường, trong đó, mặt hàng xăng dầu, gas tiếp tục có xu hướng giảm trong tháng 4 (đã giảm sâu trong tháng 2&3/2020)./.

Lê Quân