Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng báo cáo Quốc hội một số vấn đề liên quan đến dự toán ngân sách Nhà nước năm 2020, năm 2021

Thu NSNN 10 tháng năm 2020 chỉ đạt 75,2% dự toán -  mức thấp nhất trong 10 năm gần đây

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, dự toán thu ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2020 được xây dựng trên cơ sở dự kiến tăng trưởng kinh tế 6,8%, giá dầu thô là 60 USD/thùng, lạm phát dưới 4%, kim ngạch xuất khẩu tăng 7%, kim ngạch nhập khẩu tăng 9%. Từ đó, tốc độ tăng thu nội địa dự kiến trên 10% so với thực hiện năm 2019 trong điều kiện thực hiện thu năm 2019 tăng rất cao, vượt 9,9% so với dự toán. Tuy nhiên đại dịch COVID-19, diễn biến bất thường của thiên tai, lũ lụt, hạn hán, xâm nhập mặn tại Việt Nam, Chính phủ đã trình Quốc hội và ban hành theo thẩm quyền nhiều giải pháp, chính sách tài khóa để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, đảm bảo an sinh xã hội: Tiếp tục miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp, giảm 30% thuế TNDN cho doanh nghiệp có doanh thu dưới 200.000 tỷ đồng, giảm 30% thuế bảo vệ môi trường với nhiên liệu bay và nâng mức giảm trừ gia cảnh thuế TNCN, giảm tiền thuê đất, gia hạn thời gian nộp thuế GTGT, thuế TNDN và tiền thuê đất, gia hạn nộp thuế TTĐB và giảm 50% lệ phí trước bạ với ô tô sản xuất trong nước.

Theo đó, Bộ Tài chính đã ban hành theo thẩm quyền 21 Thông tư về giảm, miễn các loại phí và lệ phí, góp phần giảm, giãn khoảng 100.000 tỷ đồng nghĩa vụ nộp NSNN, giúp cho doanh nghiệp giảm bớt khó khăn về dòng tiền và tăng tích tụ vốn.

Theo Bộ trưởng Bộ Tài chính, thu NSNN 10 tháng năm 2020 chỉ đạt 75,2% dự toán, giảm 10,3% so với cùng kỳ năm 2019 và là mức thấp nhất trong 10 năm gần đây, trong đó ngân sách Trung ương đạt 70% và ngân sách địa phương đạt 81% dự toán. Những địa phương năm 2019 có số thu lớn, nhưng 10 tháng đầu năm 2020 thực hiện thu thấp: Hà Nội 70,1%, TP.HCM 64,8%, Vĩnh Phúc 60,8%, Đà Nẵng 56,4%, Quảng Nam 45,5%, Khánh Hòa 58,8%. “Ước thu NSNN năm 2020 sẽ giảm khoảng 190.000 tỷ đồng, bằng 12,5% so với dự toán” - Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết.

Được biết, trong 10 tháng Bộ Tài chính đã chỉ đạo các cơ quan thanh tra, kiểm tra của Tổng cục Thuế và Bộ thực hiện 48,90 nghìn cuộc thanh tra và kiểm tra; kiểm tra hơn 436.000 hồ sơ khai thuế tại cơ quan thuế, kiến nghị xử lý 39.684 tỷ đồng, trong đó thu vào NSNN 13.267 tỷ đồng, giảm khấu trừ 1.187 tỷ đồng, giảm lỗ 25.229 tỷ đồng. Thanh tra, kiểm tra sau hoàn thuế GTGT phạt 117 tỷ đồng. Trong 9 tháng đầu năm 2020, cơ quan thuế đã thu hồi được 20.292 tỷ đồng tiền nợ đọng thuế từ năm 2019 chuyển sang.

Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép tăng bội chi NSNN năm 2020 dự kiến 95.000 đến 133.500 tỷ đồng

Từ đầu năm đến nay, NSNN đã chi khoảng 19.000 tỷ đồng cho công tác phòng chống và hỗ trợ người dân do đại dịch COVID-19 từ nguồn tăng thu, tiết kiệm chi năm 2019 chuyển sang. Đồng thời, NSNN cũng đã chi khoảng 12.500 tỷ đồng hỗ trợ các hộ chăn nuôi bị ảnh hưởng bởi dịch tả lợn châu Phi. Chính phủ đã hỗ trợ 382 tỷ đồng cho 11 địa phương miền núi phía Bắc để khắc phục hậu quả thiên tai mưa đá, giông lốc, sạt lở đất; hỗ trợ 530 tỷ đồng cho 8 địa phương vùng ĐBSCL để khắc phục hạn hán và xâm nhập mặn. Riêng trong tháng 10/2020, ngân sách Trung ương đã hỗ trợ 500 tỷ đồng cho 5 địa phương miền Trung, đồng thời có cơ chế hỗ trợ thiệt hại về nhà ở do tác động của thiên tai, bão, lũ gây ra cho người dân một số tỉnh miền Trung và Tây Nguyên. “Dự kiến NSTƯ sẽ hỗ trợ thêm khoảng 1.000 tỷ đồng, mức hỗ trợ dự kiến là 40 triệu đồng cho 1 hộ có nhà bị sập, đổ, trôi hoàn toàn và 10 triệu đồng cho hộ có nhà ở hư hỏng nặng” – Bộ trưởng Bộ Tài chính thông tin.

Người đứng đầu ngành Tài chính cho biết, từ đầu năm 2020 đến nay, Chính phủ đã cắt giảm tối thiểu 70% công tác phí trong và ngoài nước, tiết kiệm thêm 10% kinh phí thường xuyên ngoài lương và các khoản tiết kiệm khác, tương đương khoảng 17.400 tỷ đồng.

Hiện Chính phủ cũng đề xuất Quốc hội cho phép tăng bội chi NSNN năm 2020, từ khoảng 95.000 đến 133.500 tỷ đồng, tương ứng với tỷ lệ bội chi là 4,99 đến 5,59% GDP. Với phương án này thì nợ công cuối năm nay sẽ khoảng 56,8 đến 57,4% GDP.

Nhờ dư địa tài khóa tích lũy được qua 4 năm, từ 2016-2019; thực hiện tái cơ cấu lại NSNN; quản lý an toàn nợ công theo tinh thần Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 25 của Quốc hội về kế hoạch tài chính, NSNN 5 năm 2016-2020, hiện Việt Nam vẫn đảm bảo được yêu cầu chi tiêu cho nhiệm vụ quan trọng, kể cả nhiệm vụ cấp bách phát sinh do thiên tai, dịch bệnh, cho quốc phòng, an ninh và đảm bảo nguồn cho đầu tư phát triển. “Theo dự toán năm 2020, vốn cho đầu tư công là 470.600 tỷ đồng, tính cả các nguồn năm trước chuyển sang thì năm 2020 Việt Nam phải giải ngân 630.000 tỷ đồng nhằm kích cầu trong nước, tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế trong trung và dài hạn” - Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh.

Tăng trưởng GDP bình quân 5 năm 2016-2020 dự kiến đạt 5,8 đến 5,9%

Đánh giá kế hoạch tài chính 5 năm 2016-2020, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhận định: Kết quả thực hiện phát triển KTXH và NSNN năm 2020 ảnh hưởng lớn đến kết quả 5 năm 2016-2020. Về kinh tế, nếu tăng trưởng GDP năm 2020 đạt 2 - 3% thì bình quân 5 năm 2016-2020 đạt 5,8 đến 5,9% (chỉ tiêu đề ra là 6,5 đến 7%). Về NSNN, dự kiến thu NSNN năm 2020 giảm khoảng 190.000 tỷ đồng so với dự toán thu 5 năm ước giảm khoảng 150.000 tỷ đồng so với kế hoạch. Nhìn về tổng thể đến nay chúng ta cơ bản đạt được các mục tiêu về tài chính, ngân sách theo tinh thần Nghị quyết 07 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 25 của Quốc hội. Tỷ lệ huy động vào NSNN đạt 24,5% so với kế hoạch đề ra là 23,5%. Cơ cấu thu chi chuyển dịch tích cực, tỷ trọng thu nội địa trong tổng thu NSNN tăng từ mức 68% của giai đoạn 2011-2015 lên mức 80,9% của giai đoạn 2016-2019 và ước đạt 84,3% trong năm 2020. Mục tiêu đề ra là 84%-85%. Bố trí tỷ trọng chi dự toán đầu tư phát triển tăng dần lên mức 26,9% trong năm 202, thực tế thực hiện đạt 27%-28%, cao hơn mục tiêu là 25%-26%. Tỷ trọng chi thường xuyên giảm xuống 60,5% trong dự toán năm 2020 so với mục tiêu là thấp hơn 64%, trong khi vẫn đảm bảo nguồn thực hiện điều chỉnh lương cơ sở, các nhiệm vụ quan trọng quốc phòng, an ninh, an sinh xã hội và phòng, chống thiên tai, dịch bệnh. Tỷ lệ bội chi NSNN khoảng 3,8% GDP, đạt mục tiêu cả giai đoạn thấp hơn 3,9% GDP. Nợ công giảm từ mức 63,7% năm 2016 xuống còn 55% năm 2019 và lên 56,8% năm 2020.

 

Về tình hình nợ công, Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết: Tốc độ tăng nợ công của giai đoạn 2011-2015 là 18,1%, bằng 3 lần tăng trưởng kinh tế; giai đoạn 2016 - 2019 giảm còn bằng 6,8%, tương đương với tốc độ tăng trưởng kinh tế. Riêng năm 2020, ước tăng khoảng 10% so với năm 2019. Cơ cấu nợ vay trong nước, nước ngoài được điều chỉnh theo hướng bền vững hơn. Trong 10 tháng đầu năm 2020 đã phát hành 270.000 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ với kỳ hạn bình quân là 13 năm, lãi suất 2,95%. “Mặc dù tỷ lệ nợ công so với GDP thời gian qua có giảm, nhưng quy mô nợ, số tuyệt đối vẫn tăng. Nghĩa vụ trả nợ cả gốc và lãi so với tổng thu NSNN năm nay và một vài năm tới tăng cao, khối lượng phải huy động hằng năm lớn, tạo rủi ro về an ninh, tài chính. Điều này đòi hỏi phải tiếp tục quyết liệt cơ cấu lại NSNN và nợ công theo hướng bền vững hơn, phải nâng cao hơn nữa hiệu quả đồng vốn, vốn vay về chỉ dành cho đầu tư phát triển” - Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh.

Tổng chi NSNN năm 2021 dự kiến giảm 60.000 tỷ đồng so với dự toán năm 2020

Về dự toán năm 2021, thu NSNN năm 2021 dự kiến là 1.340.000 tỷ đồng, giảm 170.000 tỷ đồng so với dự toán năm 2020. Tỷ lệ huy động vào NSNN là 15,5% GDP, trong đó từ thuế, phí là 13% GDP điều chỉnh, tương đương với mức 19,7 và 16,6% GDP chưa điều chỉnh.

Chính phủ đề xuất bội chi NSNN năm 2021 là 4% GDP, tương ứng với 5% GDP chưa điều chỉnh, tăng 1,5% so với dự toán năm 2020 và tăng thêm 109.000 tỷ đồng. Bội chi NSNN chỉ dành cho đầu tư phát triển, không dành cho chi thường xuyên. Khi đó, nợ công năm 2021 sẽ là 46,1% GDP chưa điều chỉnh, tương ứng với 58,6% GDP chưa điều chỉnh.

Tổng hợp dự toán thu 2021 và bội chi năm 2021 thì tổng chi NSNN năm 2021 dự kiến giảm khoảng 60.000 tỷ đồng so với dự toán năm 2020, chỉ ưu tiên: Chi trả nợ lãi và dự phòng theo quy định của Luật NSNN; chi cho các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó ưu tiên thực hiện các chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. “Năm 2021 phải triệt để tiết kiệm chi thường xuyên, đồng thời thực hiện đồng bộ có hiệu quả các Nghị quyết của Trung ương, của Quốc hội về tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, đẩy mạnh xã hội hóa các đơn vị sự nghiệp công lập” - Bộ trưởng Bộ Tài chính nói.

Mục tiêu tăng trưởng kinh tế của giai đoạn 2021-2025 dự kiến bình quân khoảng 6,5 đến 7%

Về dự kiến kế hoạch tài chính NSNN 5 năm giai đoạn 2021-2025, mục tiêu tăng trưởng kinh tế của giai đoạn 2021-2025 bình quân khoảng 6,5 đến 7%. Chính phủ dự kiến tổng thu NSNN cả giai đoạn khoảng 7,8 triệu tỷ đồng, gấp 1,2 lần so với giai đoạn 2016-2020. Tỷ lệ huy động vào NSNN bình quân khoảng 15-16% GDP, trong đó từ thuế, phí khoảng 13-14%, giảm so với giai đoạn 2016-2020 là 24,5% và 20,4% GDP chưa điều chỉnh, chủ yếu là do từ năm 2021 điều chỉnh quy mô GDP tăng lên từ khoảng 25 đến 27% so với mức hiện hành. Nếu tính theo GDP hiện hành, mức huy động vào NSNN của giai đoạn 2021-2025 khoảng 19 đến 20%, trong đó từ thuế, phí là 16 - 17%. Dự kiến thu từ đất, hoạt động xuất, nhập khẩu ngang bằng với giai đoạn 2016-2020; thu từ dầu thô chỉ bằng 1/2 của giai đoạn 2016-2020, chỉ chiếm 3,3% GDP điều chỉnh của giai đoạn 2021-2025. Mặc dù vậy, mức độ huy động từ thuế, phí bình quân 5 năm đạt 13-14% GDP điều chỉnh, là mức cơ bản tương ứng với mức huy động của các nước ASEAN-5. Cơ cấu thu tiếp tục được cải thiện, tỷ trọng thu nội địa bình quân chiếm 85-86% tổng thu NSNN. Thu cân đối từ hoạt động xuất, nhập khẩu chiếm 12,7%, thu từ dầu thô còn 1,4% tổng thu NSNN, trong khi giai đoạn 2011-2015 thu dầu thô là 12,7%, giai đoạn 2016-2020 còn 3,6%, giai đoạn 2021-2025 còn 1,4% tổng thu NSNN.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng kiến nghị, trong giai đoạn 2021-2025, cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về thu NSNN gắn với cải cách lại NSNN theo hướng bao quát các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu, nhất là các nguồn thu mới, phù hợp với thông lệ quốc tế. Đảm bảo tỷ trọng thu nội địa, tỷ trọng giữa thuế trực thu và thuế gián thu ở mức hợp lý. Khai thác tốt thuế tài sản, tài nguyên, bảo vệ môi trường. Hạn chế tối đa việc lồng ghép các chính sách an sinh xã hội trong các sắc thuế và chính sách miễn, giảm, giãn thuế, đảm bảo tính trung lập của thuế, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, công bằng, khuyến khích đầu tư phát triển. Tiếp tục xây dựng chính sách phân cấp ngân sách để đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương; nghiên cứu giảm dần cơ chế lồng ghép ngân sách để đảm bảo tính chủ động của ngân sách địa phương.

Về chi NSNN, mức chi dự kiến 5 năm tới là 9,7 triệu tỷ đồng, gấp 1,3 lần giai đoạn 2016-2020, trong đó chi đầu tư phát triển là 2,75 triệu tỷ đồng, chiếm 27-28% tổng chi NSNN. Theo đó chi thường xuyên sẽ triệt để tiết kiệm, đảm bảo cho các chế độ, chính sách, chi cho con người, chi cho an ninh, quốc phòng, chi phát triển KTXH vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các dịch vụ công thiết yếu. Đồng thời, quyết liệt thực hiện các nghị quyết của Trung ương, Quốc hội về sắp xếp, tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, đẩy mạnh đổi mới sự nghiệp công lập thì chi thường xuyên bình quân còn lại khoảng 62%-63% tổng chi NSNN.

Bội chi NSNN bình quân của giai đoạn khoảng 3,7% GDP và giảm dần, trong đó năm 2021 dự kiến là 4% và đến năm 2025 giảm còn 3,4% GDP. Nợ công đến 2025, ước khoảng 47,5% GDP điều chỉnh tương ứng với khoảng 60,4% GDP chưa điều chỉnh. Tổng mức vay của NSNN giai đoạn 2021-2025 là 3,18 triệu tỷ đồng, trong đó vay bù đắp bội chi là 1,9 triệu tỷ đồng và vay trả nợ gốc đến hạn là 1,27 triệu tỷ đồng. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ, có năm có thể vượt 25% tổng thu NSNN và là rủi ro trong việc huy động vốn hằng năm để bù đắp bội chi và trả nợ gốc của Chính phủ./.

Nguyễn Dũng