Nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ “Giải pháp kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế chuyển đổi số”

Báo cáo trước Hội đồng, Ban Chủ nhiệm đề tài cho biết: Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử và cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã đặt ra thách thức mới cho Việt Nam trong việc thu thuế nền kinh tế số. Kinh doanh thương mại điện tử là loại hình kinh doanh đã, đang phát triển mạnh mẽ ở các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam, với các hình thức như mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, quảng cáo... thông qua các phương tiện truyền hình, mạng xã hội. Tuy nhiên hình thức kinh doanh này cũng phát sinh nhiều vấn đề cần quản lý, nhất là trong công tác quản lý thuế.

Để quản lý thuế thương mại điện tử, tránh thất thu thuế như thời gian qua, nhiều chuyên gia cho rằng, nhất thiết phải có cơ chế chia sẻ thông tin giữa tổ chức tín dụng và cơ quan thuế nhưng vẫn bảo đảm bí mật với người nộp thuế. Điều này đòi hỏi sự phối hợp giữa ngành Thuế với các đơn vị chức năng khác như cơ quan an ninh mạng, Bộ Công an, các tổ chức tín dụng nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu để nắm được thông tin người nộp thuế. Trong quá trình quản lý thuế đối với hình thức thương mại điện tử, cơ quan thuế đang gặp không ít khó khăn do trình độ hiểu biết về chính sách pháp luật thuế của các cá nhân còn hạn chế, dẫn đến việc tuân thủ nghĩa vụ với ngân sách Nhà nước chưa tốt; việc tiếp cận, rà soát thông tin, dữ liệu của tổ chức, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử còn nhiều rào cản...

Xác định kiểm toán thuế có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu quả, hiệu lực của hệ thống quản lý thuế, KTNN đã triển khai hoạt động này một cách thường xuyên với phạm vi rộng nhằm góp phần đảm bảo nguồn thu cân đối ngân sách Nhà nước, giảm bội chi ngân sách đáp ứng các nhiệm vụ xây dựng, phát triển sản xuất, kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng. Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề xuất “Giải pháp kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế số” có ý nghĩa thiết thực cả về mặt lý luận và thực tiễn trong điều kiện kinh tế phát triển nền kinh tế số.

Đề tài được kết cấu gồm 3 chương: Chương 1- Cơ sở lý luận của kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế số; Chương 2 - Đánh giá hiệu lực, hiệu quả tuân thủ pháp luật về thuế và thực trạng kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế số; Chương 3- Giải pháp kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế số.
 

Nhận xét về đề tài, Hội đồng nghiệm thu cho rằng, đề tài đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc xác định hành vi vi phạm về thuế trong nền kinh tế truyền thống và nền kinh tế số; đánh giá thực trạng chống thất thu, gian lận thuế của các tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế truyền thống, chuyển đổi số trong thời gian qua; vận dụng việc sử dụng công nghệ thông tin để thực hiện kiểm toán thông qua việc truy cập cơ sở dữ liệu quốc gia và dữ liệu điện tử của đối tượng được kiểm toán. Đề tài đã xây dựng luận cứ khoa học và thực tiễn của các giải pháp kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế đối với lĩnh vực kinh doanh thương mại điện tử trong nền kinh tế số thông qua hoạt động kiểm toán của KTNN.

Để đề tài thực sự mang lại giá trị và áp dụng thành công vào thực tiễn hoạt động kiểm toán, Hội đồng nghiệm thu đề nghị Ban Chủ nhiệm đề tài nghiên cứu, bổ sung, làm nổi bật những yếu tố đặc biệt của nền kinh tế số tác động đến gian lận thuế và có thể dẫn đến thất thu thuế, trong đó đề cập đến cả những cơ hội và thách thức mà nền kinh tế số đem lại đối với công tác quản lý thuế nói chung và kiểm toán thuế nói riêng. Bổ sung nội dung thực trạng hoạt động kiểm toán nhà nước đối với chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế chuyển đổi số. Bên cạnh đó, Ban Chủ nhiệm đề tài cần bổ sung giải pháp kiểm toán hệ thống công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu liên quan đến công tác quản lý thuế nhằm đánh giá tính hiệu quả của hệ thống quản lý và số liệu thu thuế…

Phát biểu kết luận buổi nghiệm thu, TS. Lê Đình Thăng – Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao giá trị thực tiễn và những yếu tố mới trong việc lựa chọn đề tài. Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu đề nghị, Ban Chủ nhiệm đề tài cần nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến góp ý của Hội đồng, trong đó tập trung làm rõ mục tiêu nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu là “Hoạt động kiểm toán nhà nước đối với chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế chuyển đổi số; xem xét, chuẩn hóa các khái niệm thuế, gian lận thuế, chuyển đổi số và nền kinh tế chuyển đổi số; chỉ ra được những nguy cơ thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế chuyển đổi số. Trên cơ sở đó, phân tích nhiệm vụ, vai trò của KTNN đối với chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế chuyển đổi số…. Các giải pháp kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế chuyển đổi số, tập trung vào một số nội dung như: Tổ chức kiểm toán chống thất thu, gian lận thuế trong nền kinh tế chuyển đổi số; phối hợp trong công tác kiểm toán, công nghệ và trao đổi thông tin dữ liệu; đào tạo nhân lực…

Đề tài được Hội đồng nghiệm thu xếp loại Khá./.

M. Thúy