Nghiên cứu thực trạng và giải pháp nhằm phát huy vai trò, hiệu quả các dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ và vai trò của Kiểm toán nhà nước
(sav.gov.vn) – Chiều 26/4/2022, tại trụ sở Kiểm toán nhà nước (KTNN) - 111 Trần Duy Hưng, Hà Nội, Hội đồng nghiệm thu KTNN tổ chức nghiệm thu đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở “Nghiên cứu thực trạng và giải pháp nhằm phát huy vai trò, hiệu quả các dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ và vai trò của KTNN” do Ths. Nguyễn Bá Hùng & Ths. Trần Đức Hấn - KTNN Khu vực 13 đồng chủ nhiệm. TS. Vũ Thanh Hải, Vụ trưởng Vụ Pháp chế làm Chủ tịch Hội đồng.
Theo ban chủ nhiệm đề tài, Đông Nam Bộ là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, là trung tâm công nghiệp lớn nhất cả nước, bao gồm thành phố Hồ Chí Minh và 5 tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai và Tây Ninh. Tuy nhiên sự phát triển của vùng kinh tế động lực này đã và đang đối mặt với áp lực quá tải hạ tầng giao thông vốn đang là lực cản tăng trưởng lớn của khu vực.
Trong điều kiện vốn ngân sách Nhà nước (NSNN) còn hạn hẹp, việc huy động các nguồn vốn xã hội theo phương thức đầu tư đối tác đầu tư công (PPP) để phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng và dịch vụ công là chủ trương đúng đắn của Việt Nam nói chung và Đông Nam Bộ nói riêng. Tuy nhiên, việc triển khai các dự án PPP vẫn còn nhiều thiếu sót, hạn chế, thiếu minh bạch, gây thất thoát, lãng phí NSNN. Về phía các nhà đầu tư cũng lo ngại về tính ổn định của việc hợp tác liên quan tới tính bền vững của các quy định pháp luật liên quan đến dự án.
Theo quy định Luật KTNN và các quy định liên quan đã chỉ rõ, KTNN có chức năng giám sát và đánh giá các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng tài sản công, qua đó duy trì tính minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với các công trình, dự án đầu tư công. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và thực tiễn để tăng cường hiệu quả hoạt động kiểm toán của KTNN đối với loại hình đầu tư này.
Đề tài được nghiên cứu với mục tiêu đề xuất các giải pháp phát huy hiệu quả đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông thông qua phương thức PPP và nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán đối với loại hình dự án thực hiện theo phương thức PPP. Phạm vi nghiên cứu của đề tài được giới hạn là hiệu quả các dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ gồm Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai và Tây Ninh trong giai đoạn 2016-2020.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề tài có kết cấu 03 chương: Thực trạng, hiệu quả thực hiện đầu tư theo hình thức PPP tại khu vực Đông Nam Bộ; Thực trạng công tác kiểm toán các dự án đầu tư theo phương thức thức PPP tại khu vực Đông Nam Bộ và vai trò của KTNN; Giải pháp nâng cao hiệu quả khi kiểm toán dự án đầu tư theo phương thức thức PPP tại khu vực Đông Nam Bộ và vai trò của KTNN.
Nhận xét về đề tài, các thành viên của Hội đồng nghiệm thu cho rằng, thực tiễn về cơ chế chính sách liên quan đến đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông thông qua phương thức PPP thời gian qua còn bất cập; phương pháp kiểm toán còn hạn chế, công tác tổ chức kiểm toán cũng như kinh nghiệm của Kiểm toán viên trong lĩnh vực kiểm toán các dự án PPP chưa nhiều là những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng Báo cáo kiểm toán của KTNN thời gian qua. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài có ý nghĩa hết sức quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước cũng như tăng hiệu quả hoạt động kiểm toán của KTNN đối với loại hình đầu tư này.
Đề tài đã hệ thống hoá được các cơ sở lý thuyết liên quan đến việc đầu tư theo phương thức PPP và các cơ sở pháp lý trong kiểm toán các dự án PPP. Đề tài đã thành công khi dẫn dắt các cơ sở lý luận về phương thức đầu tư đối tác công-tư gắn với vị trí, vai trò của KTNN trong nhiệm vụ kiểm toán dự án PPP, từ đó đưa ra những lý luận chung về kiểm toán liên quan đến đầu tư theo phương thức PPP; đồng thời, đề tài cũng chỉ ra những tồn tại, bất cập của Luật Đầu tư PPP năm 2018 và Nghị định số 63/2018/NĐ-CP về vai trò của KTNN trong kiểm toán dự án PPP,.
Về mặt thực tiễn, đề tài đã thu thập các số liệu liên quan, trích dẫn thông tin kết quả kiểm toán của các cuộc kiểm toán liên quan đến dự án PPP từ năm 2016-2020 để làm cơ sở và ví dụ minh họa để phân tích làm sáng tỏ, từ đó phân tích đánh giá hiệu quả của việc kiểm toán các dự án PPP, đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả của việc kiểm toán các dự án PPP.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng: Đề tài chưa nêu bật được vai trò, hiệu quả của loại hình dự án PPP; sự khác nhau giữa công trình PPP với công trình truyền thống; nhóm các giải pháp khắc phục các tồn tại, hạn chế về quy định pháp luật liên quan đến dự án PPP còn khá sơ sài; nhóm các giải pháp liên quan đến việc nâng cao hiệu quả, chất lượng kiểm toán dự án PPP cũng chưa chỉ ra được sự khác nhau giữa giải pháp nâng cao chất lượng dự án PPP và các dự án đầu tư thông thường.
Góp ý hoàn thiện đề tài, các ý kiến cho rằng, đề tài nên: Biên tập ngắn gọn, súc tích và làm nổi bật hàm ý cơ sở pháp lý trong kiểm toán các dự án PPP; bổ sung nội dung giải pháp nhằm phát huy vai trò, hiệu quả các dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ cho phù hợp với tên đề tài được duyệt; đối với các giải pháp trình bày tại Chương 3 cần rút ra từ thực trạng được nêu ở Chương 2, không nên trình bày những giải pháp chung chung; bổ sung thêm các kiến nghị đối liên quan đến điều kiện và lộ trình thực hiện các giải pháp....
Kết luận buổi nghiệm thu, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu Vũ Thanh Hải cho rằng, đề tài có giá trị khoa học và ứng dụng trong hoạt động kiểm toán của KTNN. Đề tài được thực hiện đảm bảo đúng tiến độ yêu cầu, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu đề nghị Ban chủ nhiệm đề tài cần phân tích, đánh giá trên các góc độ đặc thù của dự án dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ; hoạt động kiểm toán các dự án PPP phản ánh được chính sách và vai trò của KTNN đối với các dự án PPP; tiếp thu tối đa ý kiến của các thành viên trong hội đồng để chỉnh sửa, hoàn thiện đề tài.
Đề tài đã được Hội đồng thông qua và xếp loạị khá./.
Ngọc Bích
Trong điều kiện vốn ngân sách Nhà nước (NSNN) còn hạn hẹp, việc huy động các nguồn vốn xã hội theo phương thức đầu tư đối tác đầu tư công (PPP) để phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng và dịch vụ công là chủ trương đúng đắn của Việt Nam nói chung và Đông Nam Bộ nói riêng. Tuy nhiên, việc triển khai các dự án PPP vẫn còn nhiều thiếu sót, hạn chế, thiếu minh bạch, gây thất thoát, lãng phí NSNN. Về phía các nhà đầu tư cũng lo ngại về tính ổn định của việc hợp tác liên quan tới tính bền vững của các quy định pháp luật liên quan đến dự án.
Theo quy định Luật KTNN và các quy định liên quan đã chỉ rõ, KTNN có chức năng giám sát và đánh giá các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng tài sản công, qua đó duy trì tính minh bạch và trách nhiệm giải trình đối với các công trình, dự án đầu tư công. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài có ý nghĩa quan trọng cả về lý luận và thực tiễn để tăng cường hiệu quả hoạt động kiểm toán của KTNN đối với loại hình đầu tư này.
Đề tài được nghiên cứu với mục tiêu đề xuất các giải pháp phát huy hiệu quả đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông thông qua phương thức PPP và nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán đối với loại hình dự án thực hiện theo phương thức PPP. Phạm vi nghiên cứu của đề tài được giới hạn là hiệu quả các dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ gồm Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa – Vũng Tàu, Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai và Tây Ninh trong giai đoạn 2016-2020.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, đề tài có kết cấu 03 chương: Thực trạng, hiệu quả thực hiện đầu tư theo hình thức PPP tại khu vực Đông Nam Bộ; Thực trạng công tác kiểm toán các dự án đầu tư theo phương thức thức PPP tại khu vực Đông Nam Bộ và vai trò của KTNN; Giải pháp nâng cao hiệu quả khi kiểm toán dự án đầu tư theo phương thức thức PPP tại khu vực Đông Nam Bộ và vai trò của KTNN.
Nhận xét về đề tài, các thành viên của Hội đồng nghiệm thu cho rằng, thực tiễn về cơ chế chính sách liên quan đến đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông thông qua phương thức PPP thời gian qua còn bất cập; phương pháp kiểm toán còn hạn chế, công tác tổ chức kiểm toán cũng như kinh nghiệm của Kiểm toán viên trong lĩnh vực kiểm toán các dự án PPP chưa nhiều là những nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng Báo cáo kiểm toán của KTNN thời gian qua. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài có ý nghĩa hết sức quan trọng cả về mặt lý luận và thực tiễn quản lý nhà nước cũng như tăng hiệu quả hoạt động kiểm toán của KTNN đối với loại hình đầu tư này.
Đề tài đã hệ thống hoá được các cơ sở lý thuyết liên quan đến việc đầu tư theo phương thức PPP và các cơ sở pháp lý trong kiểm toán các dự án PPP. Đề tài đã thành công khi dẫn dắt các cơ sở lý luận về phương thức đầu tư đối tác công-tư gắn với vị trí, vai trò của KTNN trong nhiệm vụ kiểm toán dự án PPP, từ đó đưa ra những lý luận chung về kiểm toán liên quan đến đầu tư theo phương thức PPP; đồng thời, đề tài cũng chỉ ra những tồn tại, bất cập của Luật Đầu tư PPP năm 2018 và Nghị định số 63/2018/NĐ-CP về vai trò của KTNN trong kiểm toán dự án PPP,.
Về mặt thực tiễn, đề tài đã thu thập các số liệu liên quan, trích dẫn thông tin kết quả kiểm toán của các cuộc kiểm toán liên quan đến dự án PPP từ năm 2016-2020 để làm cơ sở và ví dụ minh họa để phân tích làm sáng tỏ, từ đó phân tích đánh giá hiệu quả của việc kiểm toán các dự án PPP, đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả của việc kiểm toán các dự án PPP.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng: Đề tài chưa nêu bật được vai trò, hiệu quả của loại hình dự án PPP; sự khác nhau giữa công trình PPP với công trình truyền thống; nhóm các giải pháp khắc phục các tồn tại, hạn chế về quy định pháp luật liên quan đến dự án PPP còn khá sơ sài; nhóm các giải pháp liên quan đến việc nâng cao hiệu quả, chất lượng kiểm toán dự án PPP cũng chưa chỉ ra được sự khác nhau giữa giải pháp nâng cao chất lượng dự án PPP và các dự án đầu tư thông thường.
Góp ý hoàn thiện đề tài, các ý kiến cho rằng, đề tài nên: Biên tập ngắn gọn, súc tích và làm nổi bật hàm ý cơ sở pháp lý trong kiểm toán các dự án PPP; bổ sung nội dung giải pháp nhằm phát huy vai trò, hiệu quả các dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ cho phù hợp với tên đề tài được duyệt; đối với các giải pháp trình bày tại Chương 3 cần rút ra từ thực trạng được nêu ở Chương 2, không nên trình bày những giải pháp chung chung; bổ sung thêm các kiến nghị đối liên quan đến điều kiện và lộ trình thực hiện các giải pháp....
Kết luận buổi nghiệm thu, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu Vũ Thanh Hải cho rằng, đề tài có giá trị khoa học và ứng dụng trong hoạt động kiểm toán của KTNN. Đề tài được thực hiện đảm bảo đúng tiến độ yêu cầu, Chủ tịch Hội đồng nghiệm thu đề nghị Ban chủ nhiệm đề tài cần phân tích, đánh giá trên các góc độ đặc thù của dự án dự án PPP trong đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông khu vực Đông Nam Bộ; hoạt động kiểm toán các dự án PPP phản ánh được chính sách và vai trò của KTNN đối với các dự án PPP; tiếp thu tối đa ý kiến của các thành viên trong hội đồng để chỉnh sửa, hoàn thiện đề tài.
Đề tài đã được Hội đồng thông qua và xếp loạị khá./.
Ngọc Bích
