Việc ban hành Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa là cần thiết

Theo Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày trước Quốc hội, việc xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa là cần thiết vì địa phương này có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội và bảo đảm an ninh quốc phòng của cả nước, có nhiều tiềm năng, lợi thế để bứt phá phát triển và thúc đẩy lan tỏa tích cực đến phát triển vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên.

Tại Nghị quyết số 09-NQ/TW, Bộ Chính trị yêu cầu phát huy mọi tiềm năng, lợi thế để phát triển tỉnh Khánh Hòa nhanh và bền vững, để đến năm 2030 là thành phố trực thuộc Trung ương trên cơ sở phát huy cao độ tiềm năng và lợi thế về biển, là đô thị thông minh, bền vững, bản sắc và kết nối quốc tế; là trung tâm dịch vụ, du lịch biển quốc tế; là một cực tăng trưởng, trung tâm của khu vực duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và cả nước về kinh tế biển, công nghiệp công nghệ cao, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực và chăm sóc sức khỏe chất lượng cao; là nơi nhân dân có mức sống cao, hiền hòa và hạnh phúc; quốc phòng, an ninh và chủ quyền biển, đảo được bảo đảm vững chắc tầm nhìn đến năm 2045 là thành phố đáng sống, thông minh, bền vững, bản sắc, ngang tầm khu vực châu Á; là hình mẫu của sự gắn kết giữa phát triển kinh tế-xã hội với bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Bộ Chính trị đã giao nhiệm vụ xây dựng, thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù về đầu tư, tài chính, phân cấp quản lý Nhà nước bảo đảm tương đồng với các thành phố lớn khác trong cả nước, phù hợp vai trò, vị trí và tầm quan trọng của tỉnh Khánh Hòa trong phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ chủ quyền quốc gia về biển, đảo của Tổ quốc.
 
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, việc xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù tại dự thảo Nghị quyết của Quốc hội nhằm tạo công cụ pháp lý hữu hiệu để phát huy mọi tiềm năng, lợi thế tạo đột phá về phát triển kinh tế - xã hội, góp phần xây dựng và phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045 như mục tiêu Bộ Chính trị đã đề ra.
 

Dự thảo Nghị quyết được xây dựng trên các quan điểm chỉ đạo: Phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng; phương hướng, nhiệm vụ phát triển tỉnh Khánh Hòa theo Nghị quyết 09-NQ/TW của Bộ Chính trị; đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp và tính khả thi trong thực tiễn. Đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội khác với các luật hiện hành hoặc chưa được quy định cụ thể; bảo đảm tính tương đồng với các tỉnh, thành phố trong cả nước có Nghị quyết riêng của Bộ Chính trị. Quy định cơ chế, chính sách đặc thù cho tỉnh Khánh Hòa phải phù hợp với bối cảnh thực tiễn phát triển của địa phương và phù hợp với khả năng cân đối nguồn lực của Nhà nước, trên cơ sở huy động đa dạng các nguồn lực xã hội để tập trung vào phát triển nhanh kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, từng bước giải quyết các thách thức, đáp ứng yêu cầu phát triển của giai đoạn phát triển mới…

Theo đó, dự thảo Nghị quyết dự kiến bố cục gồm 10 Điều, quy định thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù đối với tỉnh Khánh Hòa về quản lý tài chính, ngân sách Nhà nước; phân cấp quản lý Nhà nước trong lĩnh vực đất đai, quy hoạch, môi trường; tách dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư công; phát triển Khu Kinh tế Vân Phong và phát triển kinh tế biển tại tỉnh Khánh Hòa.

Về các cơ chế chính sách đặc thù để phát triển tỉnh Khánh Hòa (từ Điều 3 đến Điều 8), Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định thí điểm 11 chính sách đặc thù thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội khác với quy định hiện hành hoặc chưa được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật…Trong đó, để tạo đột phá và phát huy hết tiềm năng, lợi thế của Khu Kinh tế Vân Phong, dự thảo quy định các cơ chế, chính sách để thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên phát triển quy định tại Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị, cụ thể: Quy định Danh mục ngành nghề ưu tiên thu hút đầu tư phù hợp với định hướng ngành nghề quy định tại Nghị quyết số 09-NQ/TW; Điều kiện để trở thành nhà đầu tư chiến lược; Nhà đầu tư chiến lược được hưởng chế độ ưu đãi theo hướng được trừ 150% chi phí nghiên cứu và phát triển thực tế khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp và được ưu tiên về thủ tục hải quan và thủ tục về thuế…
 
Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết quy định hiệu lực thi hành từ ngày 01/8/2022 và được thực hiện trong 05 năm. Đồng thời, giao nhiệm vụ cho các cơ quan thuộc Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, cơ quan liên quan và Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa trong việc tổ chức thực hiện, sơ kết, tổng kết và giám sát việc thực hiện Nghị quyết.

Thể hiện sự đồng tình với nội dung Tờ trình của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết do Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai trình bày khẳng định: Ủy ban Ủy ban Tài chính, Ngân sách cho rằng việc ban hành Nghị quyết là cần thiết ở cả căn cứ chính trị, căn cứ thực tiễn và căn cứ pháp lý; đồng thời đề nghị tăng cường công tác kiểm tra, giám sát chặt chẽ trong quá trình thực hiện thí điểm, đồng thời quy định rõ trách nhiệm của bên liên quan.

Bà Vũ Thị Lưu Mai đề nghị các vị đại biểu Quốc hội quan tâm, tập trung thảo luận về các nội dung lớn của dự thảo Nghị quyết, về: Cơ chế quản lý tài chính, ngân sách Nhà nước; quản lý quy hoạch, đất đai; thực hiện chuẩn bị thu hồi đất tại Khu kinh tế Vân Phong và huyện Cam Lâm; thí điểm tách dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng ra khỏi dự án đầu tư công; phát triển Khu kinh tế Vân Phong; phát triển kinh tế biển tại tỉnh Khánh Hòa…
 
Thảo luận ở Tổ về dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa, nhiều đại biểu bày tỏ tán thành, thống nhất cao với việc Quốc hội ban hành Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa, nhằm tạo công cụ pháp lý hữu hiệu để phát huy mọi tiềm năng, lợi thế tạo đột phá về phát triển kinh tế - xã hội cho tỉnh. Các vị đại biểu cũng nhất trí với sự cần thiết ban hành Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa phát huy mọi tiềm năng, lợi thế để phát triển tỉnh Khánh Hòa nhanh và bền vững; phù hợp với Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Nhất trí sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội cho phép tỉnh Khánh Hòa được áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định: Dự thảo Nghị quyết đã được thiết kế chặt chẽ để chính sách phát huy hiệu quả. Nhắc lại các cơ sở chính trị, thực tiễn và pháp lý của việc trình Quốc hội ban hành dự thảo Nghị quyết này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ, không phải tỉnh nào “xin” cơ chế, chính sách đặc thù cũng được mà phải có căn cứ chặt chẽ. Với Khánh Hòa là địa phương có đặc thù về vị trí địa lý, nằm ở trung tâm các tỉnh Duyên hải Nam Trung bộ, giữ vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của cả nước, có quần đảo Trường Sa, quân cảng Cam Ranh, là tâm điểm kết nối giữa vùng Tây Nguyên với Nam Trung bộ. “Địa phương nào cũng quan trọng, nhưng tỉnh Khánh Hoà hết sức quan trọng. Bộ Chính trị cũng đã có Nghị quyết khẳng định rõ yêu cầu cần có cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa. Do đó, cần thể chế hoá chủ trương của Đảng, tạo điều kiện để Khánh Hoà thực hiện được mục tiêu này” - Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội cho biết, tới đây sẽ nghiên cứu có các cơ chế, chính sách đặc thù theo vùng chứ không phải là từng địa phương. Chủ trương chung của Trung ương là giao cho Chính phủ vận dụng tối đa các cơ chế, chính sách, pháp luật hiện có để có các chính sách đặc thù cho từng vùng. Nếu cần thiết, Quốc hội sẽ nghiên cứu ban hành các cơ chế chính sách đặc thù cho vùng ở mức cao hơn để có tính liên kết vùng, tính lan toả vùng cao hơn.

Liên quan tới cơ chế chính sách đặc thù, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Bộ Chính trị đã có chủ trương đối với các tỉnh, vùng kinh tế đặc biệt và Quốc hội thể chế hoá chủ trương nhằm tạo động lực phát triển kinh tế, mặt khác áp dụng thí điểm để áp dụng cơ chế chính sách nhằm tạo đột phá, hỗ trợ phát triển kinh tế ở các vùng có khả năng phát triển.

Ngoài ra, một số ý kiến cũng nêu rõ, dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển tỉnh Khánh Hòa cơ bản tương đồng với các Nghị quyết đã được Quốc hội thảo luận, thông qua các cơ chế chính sách đặc thù cho một số tỉnh như Thanh Hoá, Nghệ An, Hải Phòng, Cần Thơ… Đồng thời, cụ thể hoá Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nội dung dự thảo Nghị quyết cũng đã được Đảng đoàn Quốc hội cho ý kiến kỹ lưỡng. Các đại biểu cũng cho rằng, chính sách tách hỗ trợ, bồi thường, giải phóng mặt bằng, tái định cư ra khỏi dự án đầu tư công không chỉ là chính sách thí điểm tại tỉnh Khánh Hoà mà còn là chính sách thí điểm để từ đó có cơ sở hoàn thiện hệ thống pháp luật, thúc đẩy hiệu quả đầu tư công./.

Phương Ngọc