Quốc hội thảo luận về chủ trương đầu tư dự án đường Vành đai 4 và Vành đai 3: Cử tri và Nhân dân kỳ vọng dự án quan trọng quốc gia sớm được triển khai thực hiện

Tạo ra không gian phát triển mới, gia tăng kết nối liên vùng

Phát biểu mở đầu phiên làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, Quốc hội đã nghe Tờ trình Chính phủ và Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và dự án đường vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM). Quốc hội đã thảo luận tại tổ về nội dung này. Tổng Thư ký Quốc hội đã có báo cáo tổng hợp ý kiến thảo luận gửi đại biểu Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các đại biểu Quốc hội tập trung thảo luận các nội dung đã nêu trong Tờ trình của Chính phủ, báo cáo thẩm tra và gợi ý thảo luận của cơ quan thẩm tra. Trong đó, tập trung vào các nội dung về sự phù hợp của các dự án; các quy hoạch, kế hoạch; phạm vi, quy mô, hình thức đầu tư; nhu cầu sử dụng đất và các phương án giải phóng mặt bằng, tổng mức đầu tư; nguồn vốn và khả năng cân đối vốn; phân kỳ tiến độ thực hiện dự án; phương án thu phí để thu hồi vốn; hoàn trả ngân sách trung ương; các cơ chế, chính sách đặc thù Chính phủ đề nghị áp dụng cho dự án.

Phiên thảo luận với sự tham gia của 17 ý kiến phát biểu trực tiếp taị hội trường và 3 ý kiến tranh luận, các đại biểu thống nhất cho rằng, dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội và đường Vành đai 3 TP. HCM sẽ tạo ra không gian phát triển mới, gia tăng kết nối liên vùng, tạo sự phát triển kinh tế - xã hội đồng bộ trong khu vực cũng như trên cả nước.

Cơ bản nhất trí cao với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế về dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội, ĐBQH Nguyễn Đại Thắng (Đoàn Hưng Yên) nhấn mạnh, việc triển khai thực hiện dự án nhằm cụ thể hóa mục tiêu Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được phê duyệt. Việc đầu tư sẽ góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh không chỉ của TP. Hà Nội mà còn của các tỉnh, thành phố liên quan trong vùng Thủ đô và cả nước nói chung; có ý nghĩa quan trọng về kinh tế, chính trị, văn hóa, tạo ra không gian phát triển mới cho Hà Nội và vùng Thủ đô, kết nối các đường quốc lộ, cao tốc hướng Đông, gia tăng kết nối liên vùng, tạo sự phát triển kinh tế - xã hội đồng bộ trong khu vực.

Việc đầu tư hoàn thành dự án đường Vành đai 4 hết sức cần thiết và cấp bách, là động lực để thúc đẩy sự phát triển về mọi mặt kinh tế - xã hội. Tuyến đường sẽ góp phần kết nối nhiều khu, cụm công nghiệp, khu đô thị, các tỉnh, thành phố trong vùng giao thương trong nội bộ vùng Thủ đô trở nên dễ dàng. Từ đó, một hành lang kinh tế rộng khắp sẽ mở ra, lấp đầy khoảng trống về địa lý, hình thành các liên kết kinh tế gắn bó chặt chẽ từ miền núi đến đồng bằng.

Theo đại biểu Nguyễn Đại Thắng, dự án đường Vành đai 4 Thủ đô Hà Nội được chia thành 7 dự án thành phần do các địa phương quyết định đầu tư, đã xác định rõ nguồn vốn để thực hiện và tổ chức triển khai. Các địa phương trong vùng dự án đã cam kết bố trí đủ nguồn lực theo phân cấp để đầu tư dự án, bảo đảm hoàn thành dự án theo tiến độ đề ra. Việc chia nhỏ các dự án thành phần, kêu gọi hợp tác công tư, giao cho các địa phương thực hiện theo hình thức "cuốn chiếu" là giải pháp cơ bản để bảo đảm nguồn vốn, rút ngắn tiến độ dự án.

Ngoài ra, đại biểu đề nghị nghiên cứu làm rõ phương án giải phóng mặt bằng, làm rõ lộ trình đầu tư, rà soát để thiết kế và bố trí hệ thống thu phí trạm dừng nghỉ, cầu vượt, hầm chui, đặc biệt là các nút giao trên toàn tuyến, bảo đảm phù hợp, có tính kết nối với hệ thống giao thông trong vùng, từ đó phát huy hiệu quả theo đúng mục tiêu của dự án.

Đồng tình với sự cần thiết phải đầu tư đường Vành đai 4 Vùng Thủ đô và đường Vành đai 3 TP.HCM, đại biểu Trần Văn Tiến (Đoàn Vĩnh Phúc) cho rằng việc Chính phủ trình Quốc hội quyết định chủ trương là đúng thẩm quyền theo quy định của Luật Đầu tư. Cơ bản đồng tình với việc phân kỳ đầu tư giai đoạn một của cả hai dự án, đại biểu đề nghị làm rõ tại sao cùng là quy mô 4 làn xe cao tốc, hạn chế nhưng mặt cắt ngang giữa hai tuyến đường vành đai lại rất khác nhau.
 

Về phân chia dự án thành phần và hình thức đầu tư, đồng tình với Tờ trình của Chính phủ, đại biểu đồng tình với việc đầu tư đường Vành đai 4 dự án thành phần cao tốc được đầu tư theo phương thức đối tác công - tư và dự án thành phần dọc 2 bên tiểu dự án giải phóng mặt bằng và tái định cư được đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị làm rõ tại sao đối với đường Vành đai 3 lại đầu tư theo hình thức đầu tư công. Đồng thời, cần đánh giá lại hiệu quả đầu tư giữa đầu tư công và đầu tư theo đối tác công - tư đối với đường Vành đai 3 trước khi quyết định chủ trương đầu tư.

Đồng tình với đề xuất giải phóng mặt bằng toàn bộ một lần theo quy hoạch để quản lý, đồng thời tách phần giải phóng mặt bằng và tái định cư hành tiểu dự án để giao địa phương thực hiện, đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị làm rõ việc giải phóng mặt bằng một lần đã bao gồm cả phần đường song hành 2 bên chưa? Đề nghị cần nghiên cứu cơ chế phối hợp trong quá trình xây lắp, nghiệm thu, bàn giao để tránh những ý kiến, kiến nghị phát sinh sau này.

Tham gia thảo luận về chủ trương đầu tư dự án đường vành đai 3 TP. HCM, ĐBQH Nguyễn Thanh Hải (Đoàn Long An) cơ bản nhất trí với nội dung báo cáo về tính khả thi của dự án với các lý do nêu trong Tờ trình của Chính phủ. Việc đầu tư đường Vành đai 3 TP. HCM không chỉ góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế TP, các tỉnh trong Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, mà còn giúp hoàn thiện kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội của khu vực và cả nước. Dự án này khi hoàn thành sẽ giúp tăng cường khả năng kết nối giao thông giữa các tỉnh, thành trong vùng, phù hợp với quy hoạch mạng lưới đường bộ quốc gia; góp phần giảm thiểu quá tải về hạ tầng giao thông tại các khu vực cửa ngõ và nội đô TP. Hồ Chí Minh; tăng cường kết nối đô thị vệ tinh, phát huy hiệu quả lợi thế của các tỉnh; phát triển dịch vụ vận tải liên vùng và góp phần cải thiện năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Về phạm vi đầu tư và phương án phân chia các dự án thành phần và phương án bố trí vốn, đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhất trí cao với việc phân chia các dự án thành phần để triển khai thực hiện, đặc biệt là công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư riêng với phần đầu tư xây dựng đường vành đai và đường song hành thành các dự án độc lập theo địa giới hành chính giữa các địa phương. Điều này sẽ tạo điều kiện cho các địa phương được chủ động hơn và đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện dự án.

Cử tri và Nhân dân kỳ vọng dự án quan trọng quốc gia sớm được triển khai thực hiện

Nhất trí cao với Tờ trình của Chính phủ về chủ trương đầu tư dự án đường Vành đai 3 TP.HCM và đường Vành đai 4 vùng Thủ đô, đại biểu Nguyễn Phi Thường, Đoàn ĐBQH Tp.Hà Nội nhấn mạnh, cử tri và Nhân dân rất quan tâm, kỳ vọng và mong đợi các dự án quan trọng quốc gia được Quốc hội thông qua và sớm được triển khai thực hiện. Đại biểu cũng cho biết, cả hai dự án đều đầy đủ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn và đã được phân tích rất kỹ.
 
Đại biểu cho biết, về quy hoạch và hình thái đô thị vùng Thủ đô và vùng TP.HCM đều chưa phát huy được hiệu quả với hạt nhân hai siêu đô thị đang có dấu hiệu phát triển chậm lại, hụt hơi với những điểm nghẽn. Đại biểu nhấn mạnh một trong những sứ mệnh quan trọng mang tầm chiến lược của dự án Vành đai 4 vùng Thủ đô là tái cấu trúc lại hình thái đô thị của Hà Nội và định hình sự phát triển của vùng Thủ đô với 10 tỉnh thành. Đây không phải là bài toán riêng của vùng Thủ đô hay vùng TP.HCM gặp phải.

Đại biểu đặt vấn đề làm sao để hai dự án tránh đi vào lối mòn của các siêu đô thị trong việc cạnh tranh và thu hút tài nguyên và không gian tắc nghẽn để trở thành những đô thị hiện đại có chức năng dẫn dắt, tạo hiệu ứng lan tỏa, phát triển cả nước. Liên quan đến phát triển không gian mới xung quanh các vành đai cao tốc, đại biểu lưu ý cần tính toán quy hoạch không chỉ đô thị mà còn công nghiệp và đặc biệt là logistic, cảng cạn để nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm giá thành, nâng cao năng lực cạnh tranh kinh tế.

Đại biểu cũng lưu ý khi triển khai dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô cần rút kinh nghiệm từ dự án cầu Thanh Trì, đường Vành đai 3. Đồng thời đề nghị cân nhắc thêm về chỉ định thầu để đảm bảo tiến độ.

Phát biểu tranh luận tại hội trường, đại biểu Nguyễn Văn Thân (Đoàn Thái Bình) cho rằng Dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội; Dự án đường Vành đai 3 TP.HCM là 2 công trình “để đời cho con cháu” cần giao Thủ tướng Chính phủ “cầm trịch”, nếu giao cho các địa phương sẽ dễ dẫn tới tình trạng “xôi đỗ” và không đồng nhất; đồng thời cũng nên dành nguồn vốn thích đáng cho hai dự án này, trong đó phải tìm đơn vị thiết kế có tiếng trên thế giới để thiết kế và tư vấn.

Đại biểu Nguyễn Văn Thân cho rằng không cần quá vội vàng triển khai và hoàn thành dự án, có thể kéo dài nếu cần để nghiên cứu kỹ tổng thể dự án, công tác giải phóng mặt bằng, công tác thiết kế và tư vấn. Bên cạnh đó, khi giao cho các nhà đầu tư cần cân nhắc đến các doanh nghiệp tư nhân. Thực tế đã chứng minh nhiều doanh nghiệp tư nhân làm rất tốt, bởi nếu chúng ta có thiết kế và tư vấn tốt sẽ có cơ chế kiểm tra, kiểm soát, nhưng cũng không kiểm tra, kiểm soát quá nhiều các đơn vị có điều kiện thời gian triển khai dự án.

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Trúc Anh, (Đoàn Hà Nội) cho cần có cơ chế thống nhất trên toàn tuyến. Theo đại biểu, yếu tố quan trọng để làm nên thành công của dự án là các công trình trọng điểm, đặc biệt là các công trình qua nhiều tỉnh, vì vậy cần có một cơ chế thống nhất về đền bù, giải phóng mặt bằng, tái định cư trên toàn tuyến. Đặc biệt, phải có Ban chỉ đạo trực tiếp quyết định các vấn đề quan trọng và đủ thẩm quyền. Theo kinh nghiệm, trong quá trình triển khai dự án sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Do đó, đại biểu kiến nghị Quốc hội trao thêm quyền cho Ban Chỉ đạo này, với các vấn đề phát sinh mới chỉ cần báo cáo Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định thì có thể giải quyết.

Phát biểu tiếp thu, giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, các ý kiến sâu sắc, xác đang của các ĐBQH sẽ được tiếp thu và tiếp tục làm rõ trong báo cáo khả thi và trong quá trình tổ chức triển khai.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo Ủy ban Kinh tế và các cơ quan liên quan nghiên cứu kỹ lưỡng, tiếp thu ý kiến các đại biểu xây dựng báo cáo tiếp thu giải trình, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án đường Vành đai 4 vùng Thủ đô Hà Nội; Dự án đường Vành đai 3 Tp.HCM trình Quốc hội xem xét thông qua./.

Phương Ngọc