Đoàn giám sát của Quốc hội làm việc với Chính phủ về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí

Dự buổi làm việc về phía Đoàn giám sát có Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường - Phó Trưởng Đoàn thường trực; các Ủy viên, đại biểu và chuyên gia tham gia Đoàn giám sát.

Về phía Chính phủ có Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, đại diện lãnh đạo các Bộ, ngành: Công thương, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Công an, Tư pháp, Y tế, Kế hoạch và Đầu tư, Xây dựng, Giao thông vận tải, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giáo dục và Đào tạo, Văn phòng Chính phủ, Thanh tra Chính phủ...

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ dự buổi làm việc.

Trình bày Báo cáo tóm tắt việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của cả nước giai đoạn 2016-2021, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, thực hiện Nghị quyết của Trung ương Đảng, Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành chương trình tổng thể của Chính phủ về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021. Hàng năm, Chính phủ đã trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua 104 luật, pháp lệnh, nghị quyết; Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương đã ban hành theo thẩm quyền 5.978 văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến pháp luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó có 6 văn bản quy phạm pháp luật quy định chi tiết về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Giai đoạn 2016-2019, tình hình thu ngân sách Nhà nước mỗi năm đều vượt dự toán. Quy mô thu ngân sách Nhà nước bình quân đạt khoảng 25,5% GDP. Tổng thu ngân sách Nhà nước giai đoạn 2016-2020 vượt kế hoạch 5 năm đề ra (100,4%). Tổng chi ngân sách Nhà nước đạt khoảng 26,9% GDP; tỷ trọng chi thường xuyên đến năm 2020 còn dưới 64% theo đúng mục tiêu Nghị quyết số 25/2016/QH14 của Quốc hội.
 

Ngay từ đầu nhiệm kỳ, công tác giải ngân vốn đầu tư công đã được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả, tỷ lệ giải ngân vốn ngân sách Nhà nước năm 2020 đã có bước tiến bộ vượt bậc so với các năm trước, đạt 97,46% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, nâng tỷ lệ giải ngân trung bình của cả giai đoạn 2016-2020 là 83,4%.

Về quản lý, sử dụng lao động, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, thời gian lao động khu vực nhà nước đối với cơ quan trực thuộc Chính phủ đã giảm 34 tổ chức. Kết quả sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính bên trong đối với cơ quan chuyên môn tuộc UBND cấp tỉnh và tương đương giảm 7 sở; tổ chức bên trong cơ quan chuyên môn cấp sở giảm 1.648 tổ chức; cơ quan chuyên môn thuộc UBND cấp huyện giảm 451 tổ chức. Kết quả sắp xếp đầu mối đơn vị sự nghiệp công lập giảm 7.721 đơn vị, giảm 13,85% so với năm 2015.

Về quản lý biên chế, tinh giản biên chế, biên chế công chức trong các cơ quan, tổ chức hành chính nhà nước năm 2021 là 247.722 biên chế, giảm 27.530 biên chế, giảm 10,01% so với năm 2015. Số lượng người làm việc trong đơn vị sự nghiệp công lập hưởng lương từ ngân sách nhà nước năm 2021 giảm 11,67%, vượt mục tiêu giảm tối thiểu 10% theo Nghị quyết của Đảng. Tổng số công chức cán bộ, công chức cấp xã năm 2021 giảm 8,94% so với năm 2015; số người hoạt động không chuyên trách cấp xã, ở thôn, tổ dân phố năm 2021 giảm 49,26% so với năm 2015.

Đối với công tác thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc khẳng định, ngành Thanh tra đã triển khai 46.901 cuộc thanh tra, kiểm tra thực hành tiết kiệm chống lãng phí hoặc có nội dung liên quan đến thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Qua thanh tra, kiểm tra 71.207 cơ quan, đơn vị, kiến nghị trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị về xử lý hành chính 1.853 người, xử lý hình dự 53 người; kiến nghị chuyển cơ quan điều tra 320 vụ, 420 đối tượng.
 
Báo cáo tóm tắt kết quả bước đầu giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 và một số đề xuất, kiến nghị, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Thị Phú Hà, Tổ trưởng Tổ công tác khẳng định, công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 trên cả nước đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu, chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội được Đảng, Quốc hội đề ra. Các kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong giai đoạn này đã góp phần nâng cao hiệu quả trong quản lý, sử dụng nguồn lực cho phát triển kinh tế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng chỉ rõ một số tồn tại hạn chế trong công tác thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của Chính phủ trong: Công tác tham mưu, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; Công tác xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện, báo cáo kết quả thực hiện các chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của Chính phủ và của Bộ, ngành, địa phương; Việc xây dựng dự toán hàng năm; Việc quản lý, sử dụng đất, tài sản; Công tác thanh tra, điều tra, xét xử, thi hành….

Tổ công tác đề nghị Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương rà soát, ban hành đầy đủ các văn bản quy phạm pháp luật; tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện các Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Chỉ đạo các địa phương tăng cường công tác dự báo, lập, thẩm định dự toán thu, chi ngân sách Nhà nước ngay từ đầu năm đảm bảo đúng quy định của pháp luật; Kiểm soát chặt chẽ trong việc lập, thẩm định, phân bổ dự toán ngân sách nhà nước năm 2023 và các năm sau; Đánh giá và có giải pháp quyết liệt tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại các doanh nghiệp…

Thảo luận tại buổi làm việc, đa số thành viên Đoàn giám sát cơ bản đồng tình với nội dung báo cáo của Chính phủ và nội dung trong báo cáo của Tổ công tác kết quả giám sát bước đầu của Đoàn giám sát.

Một số ý kiến đề nghị Chính phủ làm rõ một số vấn đề liên quan đến thể chế và hệ thống pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và hệ thống pháp luật liên quan; công tác kiểm tra, thanh tra xử lý vi phạm trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; tinh gọn bộ máy chưa thực chất; hiệu quả tự chủ tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập; cơ chế khoán chi đến sản phẩm cuối cùng và thương mại hóa các kết quả nghiên cứu khoa học; nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn định mức thấp, đã lạc hậu; tiết kiệm trong chi thường xuyên có thực chất; tình trạng lãng phí nguồn lực con người; chậm giải ngân vốn ODA…

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, Báo cáo của Chính phủ cần bao quát, đánh giá toàn diện, sâu sắc hơn về tình hình thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm chống lãng phí trên phạm vi cả nước giai đoạn 2016-2021.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai, việc phản ánh cụ thể, chi tiết là cần thiết, nhưng Chính phủ cần chỉ ra được những điểm nhấn, kết quả đạt được trong 5 năm qua. Những tồn tại, hạn chế vẫn còn một số vấn đề chưa được đề cập cụ thể, đặc biệt, nguyên nhân của tồn tại, hạn chế và xác định trách nhiệm vẫn chưa được chỉ rõ.

Đánh giá về việc vẫn còn tình trạng xin lùi dự án, chậm ban hành văn bản, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Vũ Thị Lưu Mai mong muốn báo cáo của Chính phủ cần làm rõ những quy định nào của hệ thống pháp luật còn bất cập. "Bởi qua giám sát thực tế cho thấy, hệ thống pháp luật là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới việc tổ chức thực hiện yếu kém. Tuy nhiên, báo cáo của Chính phủ chưa phân tích hệ thống pháp luật hạn chế ở giác độ nào; đề nghị Chính phủ bổ sung phụ lục cụ thể vấn đề còn thiếu, cần sửa đổi, bổ sung, đặc biệt chỉ ra lỗ hổng hệ thống pháp luật dẫn tới thất thoát, lãng phí" - bà Lưu Mai nói.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách mong muốn Chính phủ có đánh giá chính xác ở tầm vĩ mô, việc hoạch định chính sách quốc gia của Chính phủ trong giai đoạn 2016-2021, gắn với thực hành tiết kiệm, chống lãng phí như thế nào, các chính sách do Chính phủ ban hành đã mang lại tác động tích cực ra sao, có sự lãng phí ngay từ khi xây dựng chính sách hay không? Đồng thời, làm rõ sự lãng phí cơ hội, thời cơ trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đánh giá hiệu quả từ việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do thời gian qua…

Phát biểu thảo luận, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Thanh Vân cho rằng, nếu việc ban hành luật pháp của Quốc hội là đặt ra các quy tắc xử sự thì việc giám sát chính là kiểm tra việc ban hành các đạo luật đã chuẩn mực, dễ áp dụng, công cụ pháp lý trao cho các chủ thể thực hiện có vướng mắc ở khâu nào... Mục đích giám sát này sẽ dẫn tới việc sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới một hoặc nhiều đạo luật; uốn nắn lại hành vi thực hiện lệch lạc so với luật được Quốc hội ban hành và xử lý các vi phạm pháp luật (nếu có). Trên tinh thần đó, ông Lê Thanh Vân cho rằng, báo cáo của Chính phủ chưa bám sát vào mục tiêu của Đoàn giám sát mà chủ yếu tập trung vào công tác thực hiện chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan Nhà nước liên quan đến việc sử dụng nguồn lực, trong đó đưa ra một số kết quả thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.

Đại biểu Hoàng Văn Cường - Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội đánh giá, các Chương trình hành động thực hành tiết kiệm, chống lãng phí còn hình thức, máy móc, không mang lại kết quả thực tế. Hầu hết các Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí được các bộ, ngành, địa phương ban hành giống nhau, không có điểm nhấn, không nêu mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí. Bên cạnh đó, có một số chỉ tiêu, mục tiêu trong Chương trình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí lại được áp dụng máy móc, dập khuôn, đơn cử như chỉ tiêu tinh giản biên chế 10% không phù hợp với ngành giáo dục và y tế, trong bối cảnh hai ngành này đang thiếu nhân lực.

Bên cạnh đó, một số ý kiến của thành viên Đoàn giám sát của Quốc hội cũng đề nghị làm rõ trách nhiệm của Chính phủ trong quản lý các loại tài nguyên đất, rừng, vùng trời, vùng biển; hiệu quả của việc sử dụng kinh phí cho khoa học công nghệ một năm có bao nhiêu đề tài sử dụng ngân sách nhà nước, bao nhiêu đề tài ứng dụng trong thực tế; điểm mặt, chỉ tên sự thất thoát tại các vụ án lớn đã được đưa ra xét xử…

Tại buổi giám sát, đại diện lãnh đạo các Bộ: Tư pháp, Kế hoạch và Đầu tư, Xây dựng, Y tế, Tài chính giải trình một số vấn đề thành viên Đoàn giám sát nêu. Thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Phạm Bình Minh cảm ơn các ý kiến thành viên Đoàn giám sát của Quốc hội. Đồng thời, khẳng định sau cuộc họp, Chính phủ sẽ tiếp thu tối đa và giao cho các Bộ ngành tiếp tục hoàn thiện Báo cáo trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến.

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cũng đề nghị cân nhắc nội dung kiến nghị của Đoàn Giám sát về việc ấn định thời gian thực hiện nhiệm vụ trong năm 2022 và những nhiệm vụ hoàn thành 6 tháng đầu năm 2023. Đồng thời cần rà soát lại các nhiệm vụ, thời gian thực hiện các nhiệm vụ vì việc triển khai các nhiệm vụ phải tuân thủ các quy định của pháp luật, trong khi đó, thời gian từ nay đến hết năm 2022 không còn nhiều.

Phát biểu kết luận buổi làm việc, Thượng tướng Trần Quang Phương – Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát khẳng định, Đoàn giám sát đánh giá cao trách nhiệm, tinh thần cầu thị của Chính phủ và thành viên Đoàn giám sát để tiếp tục hoàn thiện báo cáo trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Thượng tướng Trần Quang Phương – Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát nhấn mạnh, căn cứ ý kiến tại buổi làm việc và các kiến nghị của Chính phủ, Bộ Tài chính phối hợp với Tổ công tác của Đoàn giám sát hoàn thiện báo cáo toàn văn, báo cáo tóm tắt và dự thảo nghị quyết. Đoàn giám sát cũng tiếp thu ý kiến của Phó Thủ tướng Thường trực Phạm Bình Minh, đề nghị các bộ giúp Chính phủ xác định lại thời gian thực hiện các kiến nghị, thống nhất với Đoàn giám sát trước khi báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định. "Đối với vấn đề đã rõ, đã chín, được thực tiễn kiểm nghiệm đề nghị Chính phủ khẩn trương tập trung chỉ đạo khắc phục, không đợi đến khi Quốc hội có Nghị quyết về vấn đề này mới triển khai" - Thượng tướng Trần Quang Phương nhấn mạnh./.

M. Thúy