Nâng cao chất lượng công tác phòng chống tham nhũng của Kiểm toán nhà nước

Tuy nhiên, hiện nay, thực trạng lãng phí trong các cơ quan Nhà nước và trong xã hội còn rất nghiêm trọng. Tham nhũng, lãng phí biểu hiện ngày càng tinh vi, phức tạp, vẫn chưa được khắc phục triệt để, có mặt còn diễn biến nghiêm trọng hơn. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả PCTN, lãng phí, tiêu cực qua hoạt động kiểm toán và trong chính nội bộ của KTNN, yêu cầu đặt ra là cần phải có sự vào cuộc của toàn Ngành KTNN với nhiều giải pháp đồng bộ.

Hoàn thiện pháp luật Kiểm toán nhà nước để nâng cao hiệu lực hiệu quả phòng, chống tham nhũng

Theo Vụ Pháp chế của KTNN, trong bối cảnh hiện nay, khi hệ thống pháp luật của Việt Nam vẫn còn những khoảng trống pháp lý, quy định thiếu đồng bộ, lĩnh vực hoạt động của KTNN có nhiều đặc thù riêng, thì việc hoàn thiện pháp luật KTNN đảm bảo theo đúng định hướng của Đảng, tuân thủ các quy định chung của nhà nước và tăng cường pháp chế XHCN trong hoạt động của KTNN là hết sức cần thiết. 

Theo đó, thông qua hoạt động kiểm toán và định hướng phát triển, thực tiễn của xã hội, KTNN cần tiếp tục rà soát và hoàn thiện Luật KTNN theo hướng bảo đảm bao quát nhiệm vụ của KTNN đối với việc kiểm tra, kiểm soát mọi nguồn lực tài sản công; xem xét bổ sung quy định về mối quan hệ phối hợp giữa KTNN với HĐND cấp tỉnh trong hoạt động kiểm toán; quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm các chức danh trong hoạt động KTNN cho phù hợp với pháp luật cán bộ, công chức; sửa đổi, bổ sung Luật KTNN để bổ sung thẩm quyền của Kiểm toán viên áp dụng các biện pháp ngăn chặn việc tẩu tán tài sản khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm tham nhũng, kinh tế theo yêu cầu của chỉ thị số 04-CT/TW của Ban Bí thư.

Đồng thời, phối hợp với các cơ quan có liên quan hoàn thiện các văn bản quy định chi tiết thi hành Luật KTNN, cụ thể: Tiếp tục hoàn thiện việc xây dựng Pháp lệnh xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KTNN; xây dựng Thông tư liên tịch trong việc trao đổi, cung cấp thông tin trong phòng, chống tham nhũng; xây dựng Thông tư liên tịch trong việc chuyển hồ sơ cho cơ quan điều tra đối với các vụ việc phát hiện thông qua hoạt động kiểm toán và phối hợp khi tham gia tố tụng...

KTNN đã và đang tiếp tục xây dựng và hoàn thiện các văn bản thuộc thẩm quyền ban hành của Tổng Kiểm toán nhà nước như: Nghiên cứu ban hành cơ sở pháp lý thực hiện kiểm toán trách nhiệm kinh tế trước khi bổ nhiệm và mãn nhiệm kỳ đối với cán bộ lãnh đạo và các nhiệm vụ khác để phù hợp với vai trò và trách nhiệm của KTNN trong cuộc đấu tranh PCTN và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; ban hành các văn bản quy phạm pháp luật quy định về chế tài đối với các đơn vị, tổ chức, cá nhân không thực hiện nghiêm túc các nghĩa vụ theo quy định của Luật KTNN, nhất là thực hiện các kết luận, kiến nghị kiểm toán; nghiên cứu ban hành cơ sở pháp lý để phù hợp với vai trò và trách nhiệm của KTNN trong PCTN và thực hành tiết kiệm, chống lãng phí…

Bên cạnh đó, KTNN đang rà soát quy định về KTNN trong các Luật, các văn bản có liên quan để bổ sung, sửa đổi nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ các quy định về tổ chức và hoạt động KTNN trong hệ thống pháp luật của Nhà nước. Đồng thời tiếp tục hoàn thiện, ban hành Quy trình kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng; nghiên cứu và xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu lực, hiệu quả PCTN, lãng phí của hoạt động kiểm toán; tiếp tục nghiên cứu các vấn đề pháp lý có liên quan trong hoạt động tố tụng để bảo vệ lợi ích hợp pháp của KTNN khi có yêu cầu và chủ động, tăng cường tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho công chức.

Đề xuất giải pháp để nâng cao chất lượng công tác PCTN của KTNN, Thanh tra KTNN cho rằng, KTNN cần có những hành động cụ thể để thực hiện triệt để, có hiệu quả vai trò và trách nhiệm của mình trong PCTN, theo quy định của Luật PCTN, Luật KTNN và yêu cầu của Đảng, Nhà nước, Quốc hội.

Theo đó, KTNN cần phải tăng cường hiệu quả phát hiện, phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực qua hoạt động kiểm toán. Nâng cao chất lượng của hoạt động kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và các hoạt động có liên quan đến việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công… Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, ngăn chặn, chấn chỉnh, xử lý vi phạm và các hiện tượng tiêu cực trong thực hiện nhiệm vụ của cán bộ công chức của KTNN; chú trọng công tác PCTN trong hoạt động kiểm toán, xử lý nghiêm vi phạm trong hoạt động kiểm toán.

KTNN cũng cần tiếp tục tăng cường công tác đào tạo, nâng cao trình độ, năng lực, phẩm chất đạo đức của đội ngũ cán bộ công chức của KTNN. Nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung các chế độ đãi ngộ, các điều kiện vật chất, phương tiện kỹ thuật phục vụ cho hoạt động của KTNN để công chức KTNN toàn tâm toàn ý, không bị cám dỗ khi thực hiện chức năng PCTN...
 
Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu lực hiệu quả phòng, chống tham nhũng của KTNN

Với địa vị pháp lý là cơ quan kiểm tra tài chính công do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, KTNN là một trong những cơ quan trực tiếp có trách nhiệm phát hiện và phối hợp xử lý tham nhũng. Để đánh giá được hiệu quả hoạt động, vai trò của KTNN trong công cuộc PCTN, nhất là trong bối cảnh hiện nay, Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán của KTNN cho rằng, cần phải xây dựng được các tiêu chí đánh giá hiệu lực, hiệu quả PCTN trong hoạt động kiểm toán của KTNN.
 

 
Theo Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, hệ thống tiêu chí để đánh giá hiệu lực, hiệu quả công tác PCTN của KTNN cần đảm bảo 05 nội dung cơ bản. Cụ thể:

Hệ thống tiêu chí phải đảm bảo tính toàn diện - tiêu chuẩn cơ bản thể hiện mức độ hoàn thiện của hệ thống pháp luật về KTNN, lấy Hiến pháp làm cơ sở pháp lý cơ bản, đạo luật cơ bản. Tính toàn diện ở đây được xem là tiêu chí hàng đầu để đánh giá mức độ thực thi các quy định của pháp luật về tổ chức và hoạt động của KTNN có đúng quy trình, chuẩn mực hay không và còn là cơ sở để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ trên mọi lĩnh vực của từng cơ quan có trách nhiệm liên quan.

Hai là, hệ thống tiêu chí phải đảm bảo đánh giá tính đồng bộ của pháp luật về kiểm toán và việc tổ chức thực hiện PCTN. Trong quá trình đánh giá cần phải căn cứ vào việc thực thi của hệ thống KTNN và các cơ quan có chức năng PCTN, lãng phí có thống nhất không, có bị mâu thuẫn, chồng chéo về chức năng nhiệm vụ hay không? Đây cũng chính là cách thức tiếp cận để trả lời câu hỏi: Trong thực tiễn, các quy định của Hiến pháp và văn bản quy phạm pháp luật có tạo ra sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trong quá trình phòng, chống tham nhũng hay không. Điều này đòi hỏi việc đánh giá thực thi pháp luật về PCTN lãng phí phải tiếp cận đến từng cơ quan trong hệ thống của KTNN và cá nhân, tổ chức, cơ quan là đối tượng được kiểm toán. Chỉ có thể đánh giá trên cơ sở tiêu chí về tính đồng bộ mới cho thấy rõ được mức độ hiệu quả trong tổ chức và hoạt động của KTNN.

Ba là, hệ thống tiêu chí phải đảm bảo đánh giá tính khoa học trong hoạt động của KTNN về PCTN, đây là một tiêu chí hết sức quan trọng làm cơ sở cho việc đánh giá hoạt động thực thi các quy định về tổ chức và hoạt động của KTNN trong PCTN.

Bốn là, hệ thống tiêu chí phải đảm bảo đánh giá mức độ nhận thức đúng đắn các quy định về PCTN. Theo Vụ Chế độ và Kiểm soát chất lượng kiểm toán, các quy định của Luật KTNN, Luật PCTN và các luật có liên quan được coi là hoàn thiện khi các văn bản đó đi được vào cuộc sống. Do đó, các quy định của pháp luật liên quan đến chức năng của KTNN, PCTN, lãng phí phải được cán bộ, công chức KTNN hiểu rõ, hiểu thống nhất để có cơ sở vận hành các quy định của Hiến pháp và pháp luật trên thực tiễn hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền được giao phó.

Năm là, hệ thống tiêu chí phải đảm bảo đánh giá hoạt động quản lý của cơ quan KTNN. Theo đó, việc xây dựng hệ thống tiêu chí phải thể hiện tính công khai, minh bạch trong công tác tổ chức, quản lý, điều hành của cơ quan KTNN, bao gồm các tiêu chí về: Công tác đào tạo, quy hoạch, bổ nhiệm cán bộ, công chức; về lãnh đạo, chỉ đạo công tác PCTN trong hoạt động kiểm toán; kiểm tra, thanh tra việc thực hiện quy định về PCTN; thực hiện có hiệu quả hoạt động kiểm toán và công tác theo dõi, thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN theo quy định của pháp luật; tích cực phối hợp với cơ quan chức năng đấu tranh PCTN, nhất là các cơ quan tố tụng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý các vụ việc có dấu hiệu vi phạm  pháp luật qua hoạt động kiểm toán...

Có thể thấy, việc xây dựng tiêu chí để đánh giá hiệu lực, hiệu quả PCTN trong hoạt động KTNN là một trong những việc làm hết sức cần thiết. Những tiêu chí rõ ràng sẽ là công cụ giúp KTNN triển khai hoạt động đúng với chủ trương của Đảng, quy định của Hiến pháp, pháp luật về đấu tranh PCTN, lãng phí hiện nay./.

M.Thúy