Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Luật Thanh tra (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về cơ bản, các vị đại biểu Quốc hội đều tán thành với sự cần thiết ban hành Luật Thanh tra (sửa đổi) và nhất trí với những nội dung cơ bản của dự thảo Luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho biết, về những nội dung cụ thể, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, UBTVQH có ý kiến như sau:
Về Thanh tra huyện: UBTVQH cho rằng những bất cập trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện thời gian qua không phải do thiết chế này không còn phù hợp mà vì chưa được bố trí đủ nguồn lực để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao. Do đó, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho quy định về Thanh tra huyện như trong dự thảo Luật. Đồng thời, đề nghị Chính phủ sớm có giải pháp căn cơ, đồng bộ để khắc phục những hạn chế, yếu kém trong hoạt động của Thanh tra huyện thời gian qua.
Về thành lập Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ; Thanh tra Cục thuộc Tổng cục, quy định rõ trong Luật các tiêu chí, nguyên tắc thành lập theo hướng Thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ được thành lập trong 03 trường hợp: Theo quy định của Luật; tại các Tổng cục, Cục thuộc Bộ có phạm vi đối tượng quản lý Nhà nước về chuyên ngành, lĩnh vực lớn, phức tạp, quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội do Chính phủ quy định; theo yêu cầu của điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; bổ sung quy định về thành lập cơ quan Thanh tra tại Cục thuộc Tổng cục được tổ chức theo hệ thống ngành dọc đặt tại địa phương, có phạm vi đối tượng quản lý lớn, quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội và được luật giao thực hiện nhiệm vụ thanh tra.
Về Thanh tra sở, nên quy định theo hướng Thanh tra sở được thành lập trong trường hợp: Theo quy định của Luật; tại một số sở có phạm vi quản lý rộng và yêu cầu quản lý chuyên ngành phức tạp theo quy định của Chính phủ; Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc thành lập Thanh tra sở ở các sở còn lại căn cứ vào yêu cầu quản lý và biên chế được giao.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng trình bày giải trình, tiếp thu
Về trình tự, thủ tục tiến hành hoạt động thanh tra: Phân định rõ trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra hành chính và trình tự, thủ tục tiến hành một cuộc thanh tra chuyên ngành để bảo đảm phù hợp với tính chất, đặc thù của từng loại hình hoạt động thanh tra.
Về xử lý chồng chéo, trùng lặp trong giữa hoạt động thanh tra với kiểm toán: Làm rõ các quy định về tránh sự chồng chéo, trùng lặp ngay trong nguyên tắc hoạt động thanh tra, nhiệm vụ, quyền hạn của từng cơ quan thanh tra, về xây dựng, ban hành kế hoạch thanh tra.
Trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước, cơ quan Thanh tra và Đoàn thanh tra: Quy định cụ thể và phân định rành mạch trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước, người ra quyết định thanh tra, Trưởng đoàn thanh tra và thành viên khác của Đoàn thanh tra. Bên cạnh đó, để tăng cường trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước trong việc xem xét kết quả thanh tra, dự thảo kết luận thanh tra, dự thảo Luật bổ sung quy định “Đối với dự thảo kết luận thanh tra về vụ việc liên quan đến an ninh, quốc phòng, vụ việc quan trọng, phức tạp thuộc diện chỉ đạo, theo dõi của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực hoặc có yêu cầu của Thủ trưởng cơ quan quản lý cùng cấp thì người ra quyết định thanh tra phải có văn bản báo cáo Thủ trưởng cơ quan quản lý cùng cấp”; đồng thời, làm rõ các nội dung theo yêu cầu của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước cùng cấp để hoàn thiện dự thảo kết luận thanh tra trước khi ban hành.
Tiếp tục góp ý tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội đánh giá cao sự tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện của Ban soạn thảo, cơ quan thẩm tra dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) qua Kỳ họp thứ 3 cũng như qua Hội nghị ĐBQH chuyên trách, các hội nghị, hội thảo và qua ý kiến góp ý của các Đoàn ĐBQH, các cơ quan, đơn vị trước Kỳ họp thứ 4.
Các đại biểu Quốc hội tập trung trao đổi, thảo luận về một số vấn đề như: Hệ thống tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra; hoạt động thanh tra và trình tự, thủ tục tiến hành thanh tra; trách nhiệm của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước, cơ quan Thanh tra và Đoàn thanh tra; xử lý chồng chéo, trùng lặp và phối hợp trong hoạt động thanh tra, kiểm toán nhà nước; các tiêu chí, điều kiện thành lập thanh tra sở; phân định quyền hạn cụ thể giữa thanh tra Bộ và Thanh tra Tổng cục, cục thuộc Bộ; quy định về miễn nhiệm Thanh tra viên; xử lý vi phạm trong quá trình thanh tra; quy định giải quyết tình trạng chậm ban hành kết luận thanh tra; quy định thu hồi tài sản sau thanh tra; quy định về nghiệp vụ, quyền hạn của Chánh Thanh tra Sở; quy định về kinh phí hoạt động của cơ quan Thanh tra; quy định về điều động, biệt phái Chánh thanh tra…
Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội quan tâm, Tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong cho biết, tại Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, Tổng Thanh tra Chính phủ đã trình bày tờ trình, dự thảo Luật được thảo luận tại tổ và hội trường và cơ quan soạn thảo đã có tiếp thu giải trình gửi đại biểu Quốc hội. Thời gian qua cơ quan soạn thảo phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật của Quốc hội nghiêm túc tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội.
Giải trình về hệ thống cơ quan thanh tra theo cấp hành chính, Tổng Thanh tra Chính phủ cho biết, đa số ý kiến đại biểu Quốc hội tán thành việc giữ nguyên hệ thống cơ quan thanh tra theo cấp hành chính như hiện nay gồm Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra huyện để đảm bảo nguyên tắc “ở đâu có quản lý Nhà nước, ở đó có Thanh tra”, trên tinh thần đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho địa phương, nhằm phòng ngừa, phát hiện, xử lý sai phạm từ sớm, từ xa ngay từ cơ sở, nhất là đối với Thanh tra cấp huyện. Do đó, sau khi Luật Thanh tra (sửa đổi) được Quốc hội thông qua, Chính phủ sẽ quy định cụ thể việc kiện toàn, tổ chức nâng cao năng lực cho cơ quan thanh tra huyện đáp ứng các yêu cầu quản lý Nhà nước hiện nay.
Về hệ thống cơ quan thanh tra theo ngành lĩnh vực tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật đã quy định việc thành lập Thanh tra Tổng cục thuộc Bộ với các tiêu chí cụ thể nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, tạo cơ sở pháp lý minh bạch cho hoạt động thanh tra chuyên ngành tại các cơ quan này. Dự thảo Luật đã chỉnh lý việc thành lập cơ quan Thanh tra tại cơ quan thuộc Chính phủ như Bảo hiểm xã hội, Ủy ban Quản lý vốn, Ban Cơ yếu Chính phủ theo hướng quy định tiêu chí, nguyên tắc thành lập, trên cơ sở đó, Chính phủ sẽ có quy định cụ thể.
Về mối quan hệ giữa Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước với cơ quan Thanh tra, dự thảo Luật đã chỉnh lý quy định rõ hơn trách nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước trong tổ chức hoạt động thanh tra và quy định rõ việc tăng cường trách nhiệm, tính chủ động, tự chịu trách nhiệm của cơ quan Thanh tra, Thủ trưởng cơ quan Thanh tra; đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định đối với dự thảo kết luận các cuộc thanh tra liên quan đến an ninh quốc phòng, các cuộc thanh tra do Ban Chỉ đạo về phòng chống tham nhũng, tiêu cực chỉ đạo hoặc theo yêu cầu của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước cung cấp thì cơ quan Thanh tra phải báo cáo bằng văn bản xin ý kiến của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước cung cấp trước khi ký ban hành kết luận thanh tra.
Về xử lý chồng chéo, trùng lắp giữa hoạt động thanh tra với kiểm toán nhà nước, Dự thảo Luật đã chỉnh lý quy định cụ thể việc xử lý chồng chéo trong hoạt động thanh tra Dự thảo Luật quy định rõ, mỗi Bộ, ngành, địa phương chỉ có 1 kế hoạch thanh tra hàng năm. Dự thảo Luật quy định cụ thể trách nhiệm của Thanh tra Chính phủ và Kiểm toán nhà nước hàng năm phải đánh giá, tổng kết công tác thanh tra, kiểm toán để làm căn cứ xây dựng kế hoạch cho năm tiếp theo.
Về Thanh tra sở, việc phân cấp cho Chủ tịch Ủy ban nhân các tỉnh quyết định thành lập Thanh tra Sở là phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho chính quyền địa phương trong thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước trên địa bàn; đồng thời góp phần sắp xếp, tinh gọn bộ máy, khắc phục tình trạng của các địa phương sở nào cũng có thanh tra nhưng không đảm bảo biên chế cho tổ chức và hoạt động thanh tra. Do vậy dự thảo Luật quy định rõ các trường hợp được thành lập Thanh tra sở.
Phát biểu kết luận Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định
cho biết, Dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) đã được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3. Ngay sau kỳ họp, UBTVQH đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra phối hợp với cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan tổ chức nghiên cứu, khảo sát, lấy ý kiến của các đối tượng chịu sự tác động trực tiếp, các chuyên gia, nhà khoa học, cán bộ hoạt động thực tiễn.
Đến nay, Dự thảo Luật sau khi được tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện theo ý kiến đại biểu Quốc hội có 08 Chương với 118 Điều, so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 3, dự thảo Luật lần này đã được chỉnh lý 111/118 Điều, trong đó 102 Điều được chỉnh lý về nội dung, 09 Điều chỉnh lý về kỹ thuật văn bản; về bố cục, tăng thêm 02 Điều và sắp xếp, bố cục lại nhiều điều, mục trong các chương.
Qua các ý kiến phát biểu của đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận cho thấy, về cơ bản các vị đại biểu Quốc hội tán thành với nhiều nội dung cơ bản trong Báo cáo giải trình, tiếp thu Ủy ban thường vụ Quốc hội và dự thảo luật đã được tiếp thu, chỉnh lý trình Quốc hội kỳ họp này.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Tổng thư ký Quốc hội sẽ tổ chức tổng hợp đầy đủ ý kiến thảo luận, tranh luận bằng văn và ý kiến bằng văn bản của các vị đại biểu Quốc hội. UBTVQH sẽ chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, phối hợp với cơ quan chủ trì soạn thảo và các cơ quan liên quan khẩn trương, nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu tối đa ý kiến của đại biểu Quốc hội để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật và báo cáo Quốc hội trình Quốc hội xem xét, quyết định việc thông qua vào cuối kỳ họp này./.
Ngọc Bích