Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách: Còn nhiều ý kiến khác nhau về Quỹ phòng thủ dân sự

Qua thảo luận, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đánh giá cao cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra đã phối hợp chặt chẽ trong tiếp thu, giải trình, các đại biểu đã tương đối đồng thuận với báo cáo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Các đại biểu đưa ra nhiều ý kiến liên quan đến nội dung Quỹ phòng thủ dân sự quy định tại Điều 41 của dự thảo Luật.

Đại biểu Hà Phước Thắng, Đoàn ĐBQH Tp. Hồ Chí Minh nhất trí với phương án 1 quy định Quỹ phòng thủ dân sự là quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách và được hình thành trên cơ sở điều tiết các quỹ ngoài ngân sách có liên quan đến hoạt động phòng thủ dân sự. Đồng thời đề nghị cần rà soát các loại quỹ tương tự như Quỹ Phòng chống thiên tai, quỹ phòng chống dịch bệnh để tránh chồng chéo trùng lắp; bổ sung quy định về công khai, minh bạch trong việc triển khai thực hiện.

Đồng quan điểm, đại biểu Trần Thị Hồng Thanh, Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình lựa chọn phương án 1 và thống nhất cao với những lý do được nêu trong báo cáo giải trình, tiếp thu. Đại biểu cho rằng, việc quy định Quỹ phòng thủ dân sự là để tạo cơ chế pháp lý linh hoạt, kịp thời, đáp ứng các yêu cầu cấp thiết, khắc phục hậu quả sự cố thảm họa trong những trường hợp khẩn cấp, đáp ứng yêu cầu tinh thần Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị- đó là phòng thủ dân sự từ sớm, từ xa. “Trong dự thảo Luật đã quy định rõ việc thành lập, mục đích, nội dung, nguyên tắc hoạt động, nguồn tài chính hình thành Quỹ phòng thủ dân sự. Các quy định này đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn và phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành có liên quan” – đại biểu Hồng Thanh nhấn mạnh.
 

Lựa chọn phương án 1, đại biểu Đại biểu Huỳnh Thị Phúc, Đoàn ĐBQH tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu cơ bản thống nhất theo hướng Quỹ phòng thủ dân sự sáp nhập từ các quỹ phòng, chống thiên tai vào quỹ phòng, chống dịch bệnh với mục tiêu chủ yếu là phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh. 

Tuy nhiên, để chặt chẽ hơn khi áp dụng, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần xem xét việc cụ thể hóa việc sử dụng Quỹ phòng thủ dân sự vào hoạt động nào cũng như rà soát các loại Quỹ có tính chất và mục đích sử dụng tương đồng như Quỹ phòng thủ dân sự khi được Quốc hội thông qua nhằm tránh chồng chéo.

Bên cạnh đó, cũng có nhóm ý kiến thứ hai đề nghị bỏ quy định này vì lý do: Hàng năm ngân sách thường xuyên đã bố trí bố gồm cả nguồn dự toán ngân sách và nguồn dự phòng để thực hiện các nhiệm vụ chi như dự thảo Luật, trong khi Quỹ phòng thủ dân sự chưa làm rõ được khả năng tài chính độc lập.

Nhiệm vụ chi của Quỹ trong một số trường hợp có thể trùng với nhiệm vụ chi của ngân sách Nhà nước. Hiệu quả của Quỹ này sẽ không cao vì khi xảy ra thiên tai sẽ cần kinh phí rất lớn, số dư nếu để ở mức nhỏ sẽ không đáp ứng được yêu cầu, nếu dư Quỹ lớn sẽ lãng phí vì không thường xuyên sử dụng. Việc khắc phục thiên tai vẫn phải là ngân sách Nhà nước.

Bên cạnh đó, việc hình thành Quỹ phòng thủ dân sự sẽ dẫn đến chấm dứt sự tồn tại của Quỹ Phòng, chống thiên tai và Quỹ phòng, chống dịch, trong khi tính chất của Quỹ phòng, chống thiên tai và Quỹ phòng, chống dịch là khác nhau. Vì vậy, việc thành lập Quỹ là không cần thiết và chưa phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước. Mặt khác, việc quy định nguồn tài chính được điều tiết từ các quỹ ngoài ngân sách khác cũng không phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước và quy chế hoạt động của các quỹ tài chính ngoài ngân sách.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp, đại biểu Nguyễn Tạo, Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng đề nghị không thành lập Quỹ phòng thủ dân sự. Theo đại biểu, trong trường hợp cấp bách, Thủ tướng Chính phủ thành lập quỹ theo quy định của pháp luật để quản lý, sử dụng các nguồn tài trợ, hỗ trợ đóng góp tự nguyện bằng tiền, tài sản của các tổ chức, cá nhân trong nước, ngoài nước cho hoạt động phòng, chống, khắc phục hậu quả của sự cố, thảm họa. Tuy nhiên, điểm then chốt là sự minh bạch, công khai và sử dụng hiệu quả của Quỹ.
 
Giải trình về nội dung này, Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Nguyễn Tân Cương cho biết, hoạt động phòng thủ dân sự có phạm vi rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực đời sống xã hội và xử lý các vấn đề quan trọng tầm quốc gia để bảo vệ Nhân dân, cơ quan, tổ chức. Như vậy Quỹ này được sử dụng trong điều kiện nguồn ngân sách Nhà nước không đáp ứng kịp thời, bảo đảm cho trường hợp cần thiết và khẩn trương thì có nguồn lực để thực hiện được ngay. 

Dẫn chứng thảm họa sự cố chưa xảy ra nên khó hình dung nhưng như trong thảm họa động đất của Thổ Nhĩ Kỳ như vừa qua, chắc chắn rằng rất khó có thể huy động được một nguồn lực lớn để phục vụ ngay cho giải quyết vấn đề, Thứ trưởng Nguyễn Tân Cương cho rằng, khi đó nếu có Quỹ ngay từ đầu sẽ giải quyết được những vấn đề cấp bách.

Mặt khác, theo ông Nguyễn Tân Cương, việc quy định Quỹ phòng thủ dân sự cũng không trái với các quy định về ngân sách Nhà nước. Quỹ phòng thủ dân sự do Chính phủ thành lập, có nguồn thu từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tự nguyện đóng góp. Trong trường hợp cấp bách thì Thủ tướng Chính phủ mới điều tiết từ các quỹ khác có liên quan đến phòng thủ dân sự. Quỹ phòng thủ dân sự độc lập với ngân sách Nhà nước nhằm hỗ trợ cho các đối tượng dễ bị tổn thương và Nhân dân bị thiệt hại và sẽ giao cho Bộ Tài chính quản lý và hướng dẫn sử dụng quỹ này sẽ bảo đảm chặt chẽ.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu cũng đưa ra nhiều ý kiến về phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng của dự thảo Luật, cùng các nội dung cụ thể khác như: Các dạng thảm họa, sự cố; đánh giá mức độ rủi ro về thảm họa, sự cố và cấp độ phòng thủ dân sự; về xây dựng hệ thống công trình phòng thủ dân sự; về các biện pháp được áp dụng trong phòng thủ dân sự ở các cấp độ; về cơ quan chỉ đạo, chỉ huy phòng thủ dân sự…

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đánh giá cao cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra đã phối hợp chặt chẽ trong tiếp thu, giải trình, các đại biểu đã tương đối đồng thuận với báo cáo giải trình, tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Tổng Thư ký Quốc hội tổng hợp đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, chuyển cho các cơ quan chuyên môn, tiếp tục nghiên cứu tiếp thu giải trình. Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ phối hợp với Chính phủ chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan soạn thảo để nghiêm túc tiếp thu đầy đủ ý kiến của các ĐBQH, hoàn thiện dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 5./.

M. Thúy