Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến về Báo cáo tình hình triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2023

Nhất quán mục tiêu giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày báo cáo tóm tắt về tình hình kinh tế - xã hội. Theo đó, tình hình (KT-XH) năm 2022 nước ta đạt được nhiều thành quả quan trọng, mặc dù còn có chỉ tiêu không đạt mục tiêu đề ra, nhưng trong bối cảnh tình hình thế giới, trong nước còn có nhiều khó khăn, thách thức, nhất là những hậu quả để lại rất nặng nề của đại dịch COVID-19, nguy cơ suy thoái kinh tế thế giới và tác động từ cuộc xung đột Nga – Ucraina, với quyết tâm cao và sự nỗ lực phấn đấu đã đạt và vượt 13/15 chỉ tiêu chủ yếu đề ra. Chúng ta vừa tập trung phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh, vừa thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả, bảo đảm quốc phòng, an ninh… “Với vị thế là một nền kinh tế có độ mở lớn, nhưng quy mô còn khiêm tốn và năng lực cạnh tranh quốc tế còn hạn chế, kinh tế nước ta tiếp tục chịu ảnh hưởng nặng nề bởi bối cảnh kinh tế thế giới, nhất là xuất nhập khẩu, công nghiệp chế biến chế tạo, thu hút đầu tư, kinh doanh bất động sản..” - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết. 
 
Bước sang tháng 4/2023, nhiều chính sách, giải pháp tháo gỡ khó khăn ban hành từ đầu năm 2023 đến nay bắt đầu có hiệu ứng tác động, nhất là các hoạt động dịch vụ, nhất là du lịch; thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, đầu tư công, khơi thông điểm nghẽn về dòng tiền trong nền kinh tế… đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tình hình KT-XH tháng 4 và 4 tháng/2023 đã đạt nhiều kết quả tích cực với 09 nhóm kết quả đạt được, 04 nhóm hạn chế, khó khăn chủ yếu. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phân tích nguyên nhân, bối cảnh và phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển KT-XH trong 8 tháng còn lại năm 2023.  
 
Về tình hình triển khai thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển KT-XH, Chính phủ đã bám sát các chủ trương, định hướng của Đảng, các Nghị quyết của Quốc hội, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ nền kinh tế phục hồi và phát triển.

Chính phủ tiếp tục nhất quán mục tiêu giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; tiếp tục triển khai quyết liệt, hiệu quả các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hoạt động sản xuất kinh doanh đã ban hành; tập trung phòng, chống, kiểm soát dịch bệnh; đẩy mạnh công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu lực, hiệu quả tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương; cơ cấu lại lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng; tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong giải ngân vốn đầu tư công; đẩy nhanh tiến độ các công trình hạ tầng giao thông trọng điểm, quan trọng quốc gia, có tính liên vùng, các dự án đường cao tốc, đường vành đai, đường ven biển và hạ tầng đô thị lớn; phát triển toàn diện và đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, bảo đảm gắn kết hài hòa giữa phát triển kinh tế với văn hóa, xã hội; làm tốt công tác an sinh xã hội, nâng cao đời sống Nhân dân; bảo đảm vững chắc quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội; triển khai đồng bộ, toàn diện, hiệu quả công tác đối ngoại, ngoại giao kinh tế, tranh thủ tối đa nguồn lực bên ngoài để phục vụ phát triển đất nước; nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế…
 

Trình bày Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện NSNN năm 2022, tình hình triển khai thực hiện dự toán NSNN năm 2023, Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng cho biết, sau đại dịch COVID-19, nền kinh tế phục hồi tích cực, kết quả thực hiện nhiệm vụ NSNN năm 2022 khả quan hơn so với báo cáo đã trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, hoàn thành toàn diện các mục tiêu đề ra, góp phần tích cực vào việc hoàn thành thắng lợi mục tiêu, nhiệm vụ phát triển KT-XH, đảm bảo đời sống nhân dân. Trong đó, chính sách tài khóa được điều hành chủ động, linh hoạt, hỗ trợ tháo gỡ nhiều khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, ứng phó kịp thời với những diễn biến thực tế, góp phần tích cực ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy phục hồi phát triển KT-XH.

Kết quả thu NSNN không những bù đắp số giảm thu do thực hiện các chính sách miễn, giảm thuế hỗ trợ cho doanh nghiệp và người dân (chưa được tính trong dự toán) mà còn vượt so với dự toán, qua đó đảm bảo nguồn lực cho Chương trình phục hồi, tăng chi đầu tư phát triển; thực hiện các nhiệm vụ cấp bách phát sinh; tiếp tục tích lũy dành nguồn thực hiện cải cách chính sách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW của Trung ương.

Chi NSNN được quản lý chặt chẽ, cắt giảm các nhiệm vụ chi chưa thực sự cần thiết, chậm triển khai; triệt để tiết kiệm, giảm chi thường xuyên, tăng chi đầu tư phát triển. Đồng thời, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, nâng cao kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động thu, chi NSNN, quản lý, sử dụng tài sản công. Đảm bảo cân đối ngân sách các cấp; giảm bội chi NSNN so với dự toán và báo cáo Quốc hội, trong khi vẫn đảm bảo được nguồn lực cho chương trình phục hồi và bố trí kế hoạch vốn đầu tư cho 05 dự án đường bộ cao tốc được chuyển từ vay về cho vay lại, bảo lãnh Chính phủ thành vốn cấp phát NSNN của VEC và VIDIFI theo Nghị quyết của Quốc hội.

Nợ công giảm và thấp hơn mức trần ngưỡng cảnh báo quy định tại Nghị quyết Quốc hội, tiếp tục cơ cấu bền vững nợ công.
 
Bên cạnh những mặt đạt được, Thứ trưởng Bộ Tài chính đã chỉ ra một số khó khăn, hạn chế: Công tác triển khai dự toán chi NSNN một số Bộ, cơ quan Trung ương, địa phương còn chậm, phân bổ, kéo dài; triển khai kế hoạch đầu tư công năm 2022 còn nhiều vướng mắc, tỷ lệ giải ngân còn thấp; việc ban hành văn bản hướng dẫn, tháo gỡ khó khăn trong việc thanh toán, quyết toán một số khoản kinh phí, xử lý tài sản, viện trợ, tài trợ cho công tác phòng, chống dịch Covid-19 còn chậm…. Nguyên nhân của những hạn chế này là do trong quá trình điều hành tiếp tục phát sinh nhiều vấn đề ảnh hưởng không thuận lợi đến việc thực hiện nhiệm vụ phát triển KT-XH và NSNN như: Áp lực tăng tỷ giá, lãi suất, lạm phát; nguyên nhiên liệu đầu vào tăng cao khiến nhiều dự án bị chậm tiến độ do tăng vốn, đội vốn...
 
Về tình hình phân bổ, giao dự toán NSNN năm 2023, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho biết, dự toán NSNN năm 2023 được Quốc hội quyết định: Tổng số thu NSNN là 1.620,7 nghìn tỷ đồng, tổng số chi NSNN là 2.076,2 nghìn tỷ đồng; bội chi NSNN là 455,5 nghìn tỷ đồng (4,42%GDP).

Để hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và NSNN năm 2023 đã được Quốc hội quyết định, đòi hỏi nỗ lực rất lớn của các ngành, các cấp từ Trung ương đến địa phương. Bộ Tài chính đã đề xuất các giải pháp, nhiệm vụ chủ yếu, trong đó tập trung thực hiện nhất quán mục tiêu ưu tiên giữ vững nền tảng kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, thúc đẩy tăng trưởng, phục hồi và phát triển bền vững các lĩnh vực kinh tế, xã hội. Đồng thời quyết liệt thực hiện công tác thu - chi NSNN chặt chẽ, tiết kiệm, hiệu quả; kiểm soát chặt chẽ bội chi NSNN, nợ công trong phạm vi Quốc hội cho phép; tập trung tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước, trọng tâm là các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước.
 
Dự báo từ nay đến cuối năm 2023, KT-XH còn gặp nhiều thách thức, việc đạt được mục tiêu tăng trưởng là rất khó khăn

Thẩm tra đánh giá bổ sung kết quả thực hiện Kế hoạch phát triển KT-XH năm 2022, tình hình thực hiện những tháng đầu năm 2023, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, năm 2022 nước ta đối diện với nhiều biến động nhanh, phức tạp, tiêu cực của tình hình thế giới. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã có những quyết sách đúng đắn, kịp thời, huy động được sức mạnh của cả hệ thống chính trị, sự ủng hộ của Nhân dân, cộng đồng doanh nghiệp cùng với sự chuyển hướng chiến lược phòng, chống dịch sang “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch bệnh”, góp phần kiểm soát hiệu quả dịch bệnh, mở cửa trở lại nền kinh tế.
 
Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được cũng còn nhiều hạn chế, tồn tại, yếu kém cần khắc phục, cụ thể: 02 chỉ tiêu quan trọng phản ánh chất lượng tăng trưởng không đạt mục tiêu đề ra, tăng thêm 01 chỉ tiêu đã báo cáo là tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP; chỉ tiêu tốc độ tăng năng suất lao động chỉ đạt 4,8% so với mục tiêu khoảng 5,5%; tăng trưởng GDP giảm tốc đáng kể trong quý IV/2022…

Về tình hình thực hiện Kế hoạch phát triển KT-XH những tháng đầu năm 2023, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, tình hình kinh tế vĩ mô duy trì ổn định; lạm phát được kiểm soát; các cân đối lớn của nền kinh tế tiếp tục được bảo đảm; thương mại, dịch vụ tiếp tục xu hướng tăng; thị trường tiền tệ, tín dụng cơ bản ổn định; nhiều giải pháp được triển khai để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản; công tác bảo đảm an sinh xã hội, lao động, việc làm, cải thiện đời sống người dân được thực hiện tốt. 
 
Bên cạnh những kết quả đạt được, diễn biến tình hình kinh tế - xã hội 4 tháng đầu năm 2023 cũng bộc lộ những khó khăn, thách thức tiếp diễn từ quý IV/2022, gây áp lực lớn trong điều hành kinh tế vĩ mô và khả năng hoàn thành mục tiêu tăng trưởng cả năm 2023. Tăng trưởng GDP Quý I/2023 thấp, các trung tâm sản xuất công nghiệp và xuất khẩu chính của cả nước đã có mức sụt giảm hoặc tăng không đáng kể, cho thấy việc hoàn thành mục tiêu tăng trưởng cả năm 2023 là rất khó khăn. Doanh nghiệp còn gặp nhiều vướng mắc liên quan đến công tác quản lý Nhà nước, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh. Nhiều vấn đề tồn tại từ lâu nhưng chậm được xử lý đã tạo ra những điểm nghẽn đối với nền kinh tế.
 
Dự báo từ nay đến cuối năm 2023, KT-XH còn gặp nhiều thách thức, việc đạt được mục tiêu tăng trưởng là rất khó khăn, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ kiên trì thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tăng cường năng lực thích ứng, chống chịu của hệ thống tài chính, ngân hàng. Thực hiện các giải pháp đồng bộ nhằm tháo gỡ khó khăn của thị trường tài chính, tiền tệ, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản. Điều hành chính sách tài khóa có trọng tâm, trọng điểm, chia sẻ vai trò hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế với chính sách tiền tệ. Cần điều chuyển, sử dụng vốn linh hoạt, hạn chế phát hành trái phiếu Chính phủ khi chưa giải ngân được nguồn vốn huy động cũ.

Ngoài ra, cần điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa, chính sách vĩ mô khác; đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công; theo dõi chặt chẽ, chủ động phương án ứng phó, phòng, chống, kiểm soát hiệu quả với dịch Covid-19; tập trung tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa; đẩy mạnh phát triển, khai thác thị trường truyền thống, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Tăng cường vai trò của Kiểm toán nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận về Báo cáo đánh giá bổ sung kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước (NSNN) năm 2022; Tình hình triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) và NSNN những tháng đầu năm 2023, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, qua thảo luận, UBTVQH cơ bản thống nhất đánh giá bổ sung năm 2022 của Chính phủ, kinh tế nước ta phục hồi nhanh, đạt được những kết quả toàn diện, tăng trưởng 8,02%, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, đảm bảo an sinh xã hội. Tuy nhiên còn nhiều hạn chế, khó khăn, thách thức cần khắc phục như 2 chỉ tiêu KT-XH quan trọng không đạt mục tiêu; tăng trưởng GDP giảm tốc độ đáng kể trong quý IV/2022; xuất khẩu sụt giảm; sản xuất công nghiệp thấp; thu NSNN dù vượt dự toán nhưng còn yếu tố chưa bền vững; giải ngân vốn đầu tư công không đạt kế hoạch.
 
UBTVQH thống nhất đánh giá tăng trưởng quý I/2023 rất thấp, ước đạt 3,32%; tăng trưởng ở một số địa phương đạt âm so với cùng kỳ năm 2022; tăng trưởng tín dụng đạt thấp; lãi suất ngân hàng còn cao; nợ xấu có xu hướng gia tăng, nhất là trong lĩnh vực xây dựng bất động sản; giải ngân vốn đầu tư công đạt rất thấp; một số động lực chính của tăng trưởng như xuất khẩu, sản xuất công nghiệp đều ghi nhận ở mức giảm; tổng số doanh nghiệp thành lập mới và quay lại hoạt động giảm, số doanh nghiệp giải thể, phá sản tăng; tình hình người lao động bị giảm việc, mất việc có xu hướng tăng. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị vật tư y tế trong năm 2022, nhưng đến đầu năm 2023 vẫn chưa giải quyết triệt để. Tình trạng tội phạm ma túy, tội phạm công nghệ cao, lừa đảo qua mạng diễn biến phức tạp.

Nguyên nhân có những yếu kém nội tại của nền kinh tế nước ta, đó là công tác dự báo chưa sát; việc đưa ra phản ứng chính sách của một số Bộ, ngành chức năng chưa kịp thời; hiệu quả chính sách còn độ trễ; tinh thần trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức ở một số Bộ, ngành, địa phương chưa cao. “Đề nghị Chính phủ phân tích, đánh giá cụ thể nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế, đâu là nguyên nhân chủ quan, đâu là nguyên nhân khách quan. Đồng thời, làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc thực hiện nhiệm vụ phát triển KT-XH thời gian qua” - Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu.
 
Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội lưu ý, từ nay đến cuối năm 2023, KT-XH còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, để đạt được chỉ tiêu tăng trưởng theo Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ cần bám sát kết luận của Bộ Chính trị về ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, tăng cường năng lực thích ứng, chống chịu và an toàn của hệ thống tài chính, ngân hàng. Điều hành chính sách tài khóa có trọng tâm, trọng điểm, chia sẻ vai trò hỗ trợ, phục hồi tăng trưởng kinh tế với chính sách tiền tệ theo Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội.

Bên cạnh đó, cần điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế thu nhập cá nhân; giảm thuế giá trị gia tăng cho tất cả hàng hóa; làm rõ và khắc phục nguyên nhân dẫn đến chậm giải ngân vốn đầu tư công; có giải pháp phù hợp, đẩy nhanh tốc độ giải ngân, nhất là đối với 3 Chương trình mục tiêu quốc gia; xác định đầu tư có trọng tâm, trọng điểm vào các ngành, lĩnh vực then chốt, các dự án lớn, quan trọng của quốc gia, các dự án có tính chất liên kết vùng, ứng phó với biến đổi khí hậu, dự án cấp thiết của địa phương.

Chủ động tiếp tục hạ lãi suất, tăng cường quản lý, giám sát chặt chẽ thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thị trường bất động sản. Tăng cường kiểm tra, xử lý, giải quyết cơ bản tình trạng sở hữu chéo, kiểm soát chặt chẽ việc cấp tín dụng sử dụng vốn, nhất là các doanh nghiệp, Tập đoàn, dự án sân sau. Có chính sách để đảm bảo cân đối cung cầu, bình ổn giá cả hàng hóa, nhất là điện và xăng, dầu. Có giải pháp duy trì chuỗi cung ứng, tránh gián đoạn sản xuất, xuất khẩu, chủ động phương án ứng phó phòng, chống dịch COVID-19, các tình huống dịch bệnh có thể xảy ra. Phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan tháo gỡ triệt để khó khăn, vướng mắc trong đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế. Sớm hoàn thiện các quy định pháp luật đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ chặt chẽ và an toàn cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong thực thi công vụ.
 
Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, rà soát tổng thể các Luật, Pháp lệnh, Nghị định, thông tư để phát hiện kịp thời vướng mắc, bất cập, chồng chéo liên quan hoạt động đầu tư sản xuất, kinh doanh. Tăng cường vai trò của Kiểm toán nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công. Đồng thời, có giải pháp khắc phục tình trạng việc xây dựng dự toán thu NSNN ở địa phương trong những năm tới sát với tình hình thực tế; tăng cường đôn đốc, nộp kịp thời các khoản thu vào NSNN mà cơ quan thanh tra, kiểm toán đã kết luận, kiến nghị; tăng cường quản lý các nguồn thu từ đất đai, nguồn thu từ cổ phần hóa doanh nghiệp; khẩn trương phân bổ giao vốn theo đúng kế hoạch, hạn chế tối đa chuyển nguồn qua các năm. “Đề nghị Chính phủ nghiêm túc tiếp thu ý kiến của UBTVQH, các ý kiến thẩm tra của Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội, hoàn thiện Báo cáo có trọng tâm, trọng điểm, ngắn gọn gửi Quốc hội và cơ quan thẩm tra để thẩm tra chính thức trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV” - Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội nhấn mạnh./.

Khánh Vy