Dự án Luật Giá (sửa đổi): Góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng thị trường lành mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển, hội nhập quốc tế

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Giá (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách (UBTCNS) của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, dự thảo Luật đã loại bỏ các quy định gây vướng mắc, tạo sự minh bạch trong quản lý Nhà nước về giá; bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, phù hợp với thông lệ quốc tế; chỉnh lý, hoàn thiện theo hướng quy định rõ hơn nữa nguyên tắc thị trường trong quản lý giá, nguyên tắc định giá của Nhà nước; làm rõ quyền của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ trong việc tự định giá hàng hóa, dịch vụ.
 
Dự thảo Luật cũng quy định cụ thể trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong quản lý giá; quy định đúng bản chất hoạt động thẩm định giá; trách nhiệm pháp lý của các bên trong thực hiện; giá trị pháp lý của các kết luận, chứng thư; các quy định khác đã được hoàn thiện trên cơ sở tiếp thu ý kiến các vị đại biểu Quốc hội (ĐBQH). Đến nay, dự thảo Luật cơ bản thể hiện ý kiến đa số các vị ĐBQH, bảo đảm tính khả thi, minh bạch trong quản lý Nhà nước về giá, tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, phù hợp với thông lệ quốc tế. 
 
Về áp dụng pháp luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH)  đã chỉ đạo các cơ quan có trách nhiệm rà soát kỹ; nghiên cứu các Luật và các dự thảo Luật liên quan, chỉnh lý Điều 3 nhằm bảo đảm bao quát về phạm vi điều chỉnh, tuyệt đối không tạo khoảng trống pháp lý; bảo đảm tính thống nhất với pháp luật liên quan; tuân thủ nguyên tắc áp dụng Luật theo Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật (QPPL). Đối với một số lĩnh vực đặc thù như đất đai, sở hữu trí tuệ, điện, học phí, dịch vụ giáo dục, dịch vụ khám chữa bệnh, nhà ở, dự thảo Luật đã quy định rõ những vấn đề được thực hiện theo pháp luật chuyên ngành. Nội dung này được thể hiện tại khoản 4 Điều 3 của dự thảo Luật và Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá...
 
Đối với thẩm quyền quyết định Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá, dự thảo Luật giữ như quy định của Luật hiện hành, Quốc hội quyết định Danh mục. Trường hợp cần điều chỉnh, Chính phủ trình UBTVQH  xem xét, quyết định. Đồng thời bổ sung Phụ lục 01 quy định cụ thể những mặt hàng bình ổn giá, bảo đảm công khai, minh bạch. Dự thảo Luật cũng chỉnh lý các quy định có liên quan tại các điều, khoản khác để đảm bảo tính tương thích.
 
Đối với Quỹ bình ổn giá xăng, dầu, UBTVQH cho rằng trong điều kiện hiện nay nên duy trì Quỹ bình ổn giá xăng, dầu. Tuy nhiên, đề nghị cần đổi mới trong quản lý, điều hành giá mặt hàng xăng, dầu; đề cao tính công khai, minh bạch về thực trạng nguồn, việc sử dụng Quỹ; nâng cao tính kịp thời, hiệu quả trong điều hành, đồng thời đánh giá kỹ việc thực hiện Nghị định 95/2021/NĐ-CP; sớm đưa giá xăng, dầu của Việt Nam hoàn toàn vận hành theo quy luật thị trường.
 
Đối với quy định về thẩm định giá, dự thảo Luật đã hoàn thiện theo hướng quy định rõ trách nhiệm của từng cá nhân, tổ chức, cơ quan tương ứng với công việc mà mình thực hiện. Đồng thời, bổ sung 02 Điều bao gồm về quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân thành lập Hội đồng thẩm định giá (HĐTĐG) và quyền, nghĩa vụ của thành viên HĐTĐG; quy định rõ hơn về phạm vi thẩm định giá của Nhà nước; bổ sung quy định về nguyên tắc hoạt động của HĐTĐG.
 
Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo Luật bổ sung quy định về quyền, nghĩa vụ của Hội đồng; bổ sung quy định những hành vi bị nghiêm cấm đối với HĐTĐG, thành viên HĐTĐG. Những quy định trên nhằm vừa tạo cơ sở pháp lý chặt chẽ, vừa bảo đảm tính khả thi, giúp các cá nhân, tổ chức yên tâm thực hiện đúng chức trách được giao.
 
Gợi ý về nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội đã thảo luận tại Tổ và hội trường về Dự án Luật Giá (sửa đổi) với 115 lượt ý kiến của ĐBQH. UBTVQH đã tổ chức Hội nghị ĐBQH  hoạt động chuyên trách để thảo luận về dự án Luật và được gửi xin ý kiến của các Đoàn ĐBQH. 
 
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các vị ĐBQH tập trung thảo luận về các nội dung đã nêu trong Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật; các vấn đề các ĐBQH quan tâm tập trung vào các nội dung có nhiều ý kiến khác nhau; đại biểu cho ý kiến về những vấn đề đã được báo cáo tương đối chi tiết như giá trần, giá sàn, các dịch vụ hàng không và một số nội dung theo gợi ý trong báo cáo của UBTCNS…  Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các vị đại biểu phát biểu ngắn gọn, đi thẳng vào vấn đề; những nội dung trùng với ý kiến ĐBQH đã phát biểu trước chỉ cần thể hiện chính kiến, tránh trùng lặp.
 
Tại phiên thảo luận  có 17 ý kiến đại biểu phát biểu đóng góp ý kiến về dự thảo Luật Giá (sửa đổi), các ĐBQH cơ bản nhất trí với nội dung dự thảo Luật và Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý của UBTCNS. ĐBQH cho rằng những quy định trong dự thảo Luật đã cơ bản tháo gỡ được các vấn đề khúc mắc trong thẩm định giá, tạo điều kiện cho cơ quan quản lý Nhà nước triển khai hiệu quả, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng thị trường lành mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển, hội nhập quốc tế.
 
Tuy nhiên, để tránh sự lúng túng trong quá trình thực hiện, ĐBQH Phạm Thị Kiều (Đắk Nông) cho rằng, cần bổ sung thêm quy định về cơ sở, nguyên tắc, phương pháp, quy trình thẩm định giá của Nhà nước tại Mục 3, Chương VI của dự thảo Luật, giao Chính phủ quy định chi tiết.
 
Nêu ý kiến về thẻ thẩm định viên về giá, ĐBQH Nguyễn Quốc Luận (Yên Bái) cho rằng, quy định như dự thảo Luật còn chung chung, quy định như vậy thì tất cả những người có bằng đại học đều có thể tham dự kì thi và trở thành thẩm định viên về giá là chưa hợp lí. Do vậy, đại biểu đề nghị nên quy định cụ thể về bằng đại học một chuyên ngành cụ thể nào đó liên quan đến thẩm định giá sẽ có tính khả thi hơn; đồng thời đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc quy định này, hoặc có thể giao Chính phủ quy định chi tiết để đúng ngành. 
 
Góp ý dự thảo Luật Giá (sửa đổi), ĐBQH Tạ Văn Hạ (Quảng Nam) đề xuất bỏ giá trần, giá sàn đối với vé máy bay. Theo Đại biểu, nếu để giá trần, giá sàn sẽ không phù hợp với chủ trương tinh thần Nghị quyết 11, Hội nghị lần thứ 5 Ban chấp hành Trung ương Đảng XII. Bên cạnh đó, việc bỏ giá trần, giá sàn đối với vé máy bay cũng sẽ tạo sự cạnh tranh lành mạnh giữa các loại hình vận tải khác, đảm bảo các cam kết quốc tế mà Việt Nam tham gia. ĐBQH Tạ Văn Hạ cũng cho rằng vận tải hàng không không phải là dịch vụ thiết yếu. Cũng như vận tải đường sắt, các hãng vận tải phải có sự cạnh tranh công bằng trong dịch vụ vận tải, phản ánh đúng quy định thị trường và quy luật cung cầu. Do đó, không nên quy định giá trần, giá sàn đối với vé máy bay sẽ tạo điều kiện để các hãng hàng không thực hiện chính sách giá vé linh hoạt, đưa nhiều chương trình giá phù hợp, tăng các mức giá rẻ nhằm kích cầu và khuyến khích người dân tham sử dụng dịch vụ vận tải hàng không.
 
Kết thúc phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc thay mặt cơ quan soạn thảo giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.
 
Theo Bộ trưởng Hồ Đức Phớc, ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội nêu ra tại các phiên họp trước liên quan đến dự án Luật Giá (sửa đổi) đều đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu cơ bản đầy đủ.
 
Giải trình về vấn đề thẻ thẩm định viên, Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, quy định là HĐTĐG tối thiểu là 50% thành viên có chứng chỉ. Trước đây, Luật hiện hành chỉ quy định có một thành viên và bây giờ nâng lên 50% thành viên trong Hội đồng. Đây cũng là mức cao và cũng đã được UBTVQH ủng hộ với đề xuất này.
 
Liên quan đến ý kiến của các đại biểu về giá sàn và giá trần dịch vụ hàng không nội địa, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, giữ giá trần để bảo vệ lợi ích của người tiêu dùng và những người có thu nhập thấp cũng được tiếp cận với các hãng hàng không, đa dạng hóa và từ đó giảm được chi phí xã hội, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.
 
Bộ trưởng thông tin thêm, hiện nay, có 6 hãng hàng không nội địa, việc cạnh tranh của các hãng hàng không nội địa cần phải quy định một giá trần để đảm bảo quản lý của Nhà nước. Đơn cử như đối với xăng, dầu trong hàng không, nhiều năm nay Nhà nước đã giảm 70% giá thuế môi trường trong xăng dầu cho các hãng bay để đảm bảo cho vấn đề hạ giá thành và quản lý để đảm bảo giải quyết những khó khăn cho doanh nghiệp. 
 
Về giá sàn, Bộ trưởng cho hay, qua tham khảo kinh nghiệm quốc tế, nhiều nước trên thế giới đã bỏ giá sàn, như ở Trung Quốc và Ấn Độ đã bỏ giá sàn năm 2013. Hay ở Mỹ áp dụng từ năm 1938 cho đến năm 1978, hiện nay cũng đã bỏ giá sàn. Hơn nữa, các hãng hàng không cũng có dải giá rất rộng, tức là từ 10 đến 15 bậc. Vì vậy, không phải giá nào cũng đưa xuống dưới giá sàn. Do vậy, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc bày tỏ sự thống nhất với ý kiến của đại biểu về việc bỏ giá sàn.
 
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, qua thảo luận, các ĐBQH đánh giá cao việc chuẩn bị Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật của UBTVQH và tham gia nhiều ý kiến để hoàn thiện dự án Luật như: Áp dụng Luật, tính đồng bộ, thống nhất với các Luật khác; các hành vi bị cấm; nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan trong quản lý giá; Quỹ bình ổn giá; thẩm quyền quyết định mặt hàng bình ổn giá; nguyên tắc, căn cứ, phương pháp, tiêu chí, thẩm quyền quyết định danh mục hàng hóa dịch vụ do Nhà nước định giá; dịch vụ thẩm định giá… “UBTVQH sẽ chỉ đạo cơ quan chủ trì soạn thảo, cơ quan chủ trì thẩm tra và các cơ quan liên quan tiếp thu đầy đủ ý kiến của các ĐBQH để tiếp tục hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội thông qua” - Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh./.
 
Thanh Trang