Luật tài nguyên nước (sửa đổi): Chú trọng hậu kiểm trong quản lý tài nguyên nước

Tham dự phiên họp về phía Chính phủ và các cơ quan hữu quan có: Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình; Bí thư Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái. Các Ủy viên Trung ương Đảng: Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao Lê Minh Trí, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đặng Quốc Khánh, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn và đại diện nhiều tổ chức, cơ quan có liên quan.

Tại Kỳ họp thứ 5 vừa qua, Quốc hội đã thảo luận, cho ý kiến về dự án Luật Tài nguyên nước (sửa đổi); có 98 lượt đại biểu Quốc hội (ĐBQH) phát biểu tại Tổ, với 439 ý kiến góp ý và 23 lượt ĐBQH phát biểu tại hội trường. Trên cơ sở  ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã chỉ đạo cơ quan thẩm tra, cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường (KH,CN&MT) đã tổ chức tham vấn ý kiến chuyên gia, tiếp thu ý kiến của các Bộ, ngành và ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà. Dự thảo Luật đã tiếp thu 432 ý kiến (78,4%); giải trình 119 ý kiến (21,6%). Các ý kiến cơ bản được tiếp thu, có sự đồng thuận cao giữa các cơ quan trong quá trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.
 

Tại phiên họp, trước khi tiến hành thảo luận, UBTVQH nghe Chủ nhiệm Ủy ban KH, CN&MT của Quốc hội Lê Quang Huy báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn trong việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tài nguyên nước (sửa đổi), gồm: Phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật; về điều hòa, phân phối tài nguyên nước; về khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho sinh hoạt; về đăng ký, cấp phép khai thác, sử dụng tài nguyên nước; về thành phần hồ sơ, nội dung, trình tự, thủ tục cấp phép, gia hạn, điều chỉnh giấy phép; về sử dụng nước tuần hoàn, tái sử dụng nước và trách nhiệm quản lý nhà nước về tài nguyên nước.

Phát biểu điều hành nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị các ĐBQH tập trung thảo luận, cho ý kiến về các nhóm vấn đề lớn được Chủ nhiệm Ủy ban KH, CN & MT của Quốc hội đã nêu.

Thảo luận tại Phiên họp, đa số ý kiến các thành viên UBTVQH đánh giá cao công tác hoàn thiện dự thảo Luật, tiếp thu giải trình cơ bản các ý kiến góp ý của ĐBQH tại Kỳ họp thứ 5. Đồng thời, các ý kiến cũng tán thành nhiều nội dung đã được chỉnh sửa, bổ sung tại dự thảo Luật.

Liên quan đến quy định về phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định bày tỏ tán thành không bổ sung nước khoáng, nước nóng thiên nhiên vào phạm vi điều chỉnh Luật này như các lý do được nêu tại báo cáo giải trình, tiếp thu.

Đối với các nội dung khác, về đăng ký cấp phép khai thác sử dụng tài nguyên nước, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị, quy định đối với nước ngầm cần cân nhắc quy định chặt chẽ. Phân tích thực trạng nước ngầm nếu khai thác không được kiểm soát sẽ gây ra nhiều hệ lụy trên thực tế, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị ngay tại dự thảo Luật cần có những quy định rõ, nhằm kiểm soát hiệu quả vấn đề này.

Ngoài ra, dự thảo bổ sung quy định về tổ chức lưu vực sông là điều mới, tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, không cần quy định vào dự thảo Luật. Bởi vì, nội dung này thuộc thẩm quyền của Thủ tướng chính phủ theo như quy định Luật Tổ chức Chính phủ.
 

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng phân tích và lưu ý một số nội dung cần tiếp tục rà soát như: Quy định về xử lý vi phạm, khiếu nại, tố cáo; điều khoản chuyển tiếp… để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Cùng quan điểm, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, cơ quan chủ trì thẩm tra và cơ quan chủ trì soạn thảo đã tiếp thu đã tiếp thu 78,4% ý kiến ĐBQH, giải trình 26,1% ý kiến ĐBQH. Dự thảo Luật sau khi tiếp thu, chỉnh lý gồm 10 Chương, 86 Điều, bổ sung 07 điều mới, bỏ 04 điều, sửa đổi 75 điều, tăng 03 điều so với dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5.

Tán thành việc không điều chỉnh nước khoáng và nước nóng thiên nhiên tại dự thảo Luật, ông Bùi Văn Cường lý giải, nước khoáng, nước nóng thiên nhiên có tính chất lý, hóa đặc biệt, có giá trị kinh tế cao hơn nước thông thường nên cần có yêu cầu quản lý nghiêm ngặt, chặt chẽ như một loại tài nguyên, khoáng sản có giá trị kinh tế cao (điều kiện khai thác, cấp quyền khai thác, giá trị khai thác, sử dụng). Bên cạnh đó, hiện nay loại nước này đang được quản lý ổn định theo pháp luật về khoáng sản và cho đến nay chưa có vướng mắc, bất cập gì. Do đó, không nên bổ sung 02 loại nước này trong phạm vi điều chỉnh của Luật là hoàn toàn phù hợp.

Liên quan đến dữ liệu về quản lý tài nguyên nước, ông Bùi Văn Cường nhấn mạnh, đây là nền tảng cơ bản để các cơ quan quản lý và người dân chọn mô hình sử dụng hợp lý, các thông tin dữ liệu phải dựa trên các nghiên cứu khoa học và hiện trạng tài nguyên nước. Từ việc phân tích hạn chế của cơ sở dữ liệu này hiện nay, ông Bùi Văn Cường đề nghị, cần có dữ liệu thống nhất từ Trung ương tới địa phương, tránh phân tán ở các Bộ, ngành địa phương. Do đó, để Luật đảm bảo tính khả thi cần có quy định cụ thể hơn về cách thức kết nối, chia sẻ thông tin dữ liệu với các cơ quan quản lý Nhà nước, tổ chức, cá nhân khai thác sử dụng tài nguyên nước.
Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đánh giá cao công tác nghiên cứu tiếp thu của cơ quan chủ trì thẩm tra và cơ quan soạn thảo; đồng thời đề nghị rà soát lại các điều khoản quy định chi tiết để luật hóa tối đa trong dự thảo Luật, tránh tiêu cực, lợi ích nhóm trong xây dựng pháp luật, hạn chế “xin - cho”.

Nhấn mạnh, Nghị quyết đại hội Đảng lần thứ XII đã nêu rõ quan điểm rất lớn “phải kinh tế hóa” ngành tài nguyên môi trường, nhưng trong thực tế chưa triển khai được hiệu quả, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, trong dự Luật phải bám sát cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa trong quản lý sử dụng tài nguyên nước.

Về điều khoản chuyển tiếp, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị phải đảm bảo đủ thời gian để áp dụng, tránh xung đột về pháp luật, tránh việc phải đi xử lý vướng mắc khó khăn ở những dự án cụ thể.

Về phạm vi điều chỉnh, Chủ tịch Quốc hội thống nhất dự Luật không điều chỉnh nước nóng, nước khoáng thiên nhiên vì tính chất giá trị cao hơn và đã được điều chỉnh ổn định trong Luật khoáng sản; đồng thời gợi ý, sau khi xin ý kiến tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, nếu thống nhất cao chỉ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 6 là 01 phương án.

Ngoài ra, đối với các nội dung khác, Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý: Cần bổ sung thêm khái niệm “nước thải” bởi đây cũng được coi là 1 loại tài nguyên. Bên cạnh đó, liên quan đến các hành vi bị nghiêm cấm tại Điều 10, cần quy định cụ thể các quy hoạch khác có liên quan chứ không chỉ là quy hoạch tài nguyên nước và quy hoạch tỉnh.

Ở Chương III về bảo vệ tài nguyên nước và phục hồi nguồn nước, Chủ tịch Quốc hội đề nghị nghiên cứu, xem xét bổ sung một điều mang tính nguyên tắc về bảo vệ “nước mặt”. Cùng đó, các quy định trong dự thảo Luật chủ yếu quản lý bằng giấy phép, các giấy phép cũng quan trọng nhưng mới chỉ là vấn đề tiền kiểm. Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề, nên chăng phải tăng thêm các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn, tiêu chí để quản lý để hậu kiểm, để các đối tượng tự giác thực hiện; quy định rõ việc lấy đối tượng trong quy hoạch tài nguyên nước; cơ chế điều chỉnh ngân sách; bổ sung 1 điều mang tính nguyên tắc bảo vệ nước mặn; vấn đề nước sạch nông thôn…

Cho rằng, quá trình giải trình, tiếp thu đã được thực hiện tốt, tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục hoàn thiện, xin ý kiến tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách để đảm bảo các nội dung trình tại Kỳ họp thứ 6 trước khi Quốc hội xem xét thông qua sẽ đạt chất lượng cao nhất.

Kết luận nội dung phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, UBTVQH đánh giá cao sự chủ động, tích cực của Ủy ban KH, CN&MT, cơ quan soạn thảo, các Bộ, cơ quan hữu quan trong việc nghiên cứu, tiếp thu, giải trình ý kiến ĐBQH tại Kỳ họp thứ 5 để chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo Luật.

UBTVQH giao Thường trực Ủy ban KH, CN&MT chủ trì, phối hợp với cơ quan soạn thảo và các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu đầy đủ các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật và các tài liệu liên quan, gửi xin ý kiến các Đoàn ĐBQH, các cơ quan theo quy định; hoàn chỉnh hồ sơ dự án Luật và chuẩn bị các nội dung cơ bản, cốt lõi để trình tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách và trình Quốc hội xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ 6./.

Phương Ngọc