Kiểm toán nhà nước kiến nghị chuyển phân bón sang đối tượng chịu thuế suất 5%

Sáng 29/10, Quốc hội thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của Dự thảo Luật Thuế GTGT (sửa đổi). Việc chuyển mặt hàng phân bón từ đối tượng không chịu thuế sáng đối tượng chịu thuế suất 5% được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm.

Doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước khó cạnh tranh với phân bón nhập khẩu

Trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cho biết, thuế GTGT đối với phân bón được sửa đổi từ năm 2014 tại Luật Thuế GTGT số 71/2014/QH13, chuyển từ diện đang chịu thuế suất 5% sang diện không chịu thuế.
 
Chính sách này đã gây bất lợi rất lớn cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước suốt thời gian vừa qua, vì thuế GTGT đầu vào của các doanh nghiệp này không được khấu trừ, phải hạch toán vào chi phí, bao gồm cả thuế đầu vào rất lớn đối với đầu tư, mua sắm tài sản cố định, làm giá thành sản xuất trong nước tăng cao, không thể cạnh tranh với nhập khẩu.
 
Ngược lại, phân bón nhập khẩu được hưởng lợi do đang chịu thuế 5% được chuyển sang không chịu thuế và vẫn được hoàn toàn bộ thuế GTGT đầu vào.
 
 “Chính vì vậy, trong suốt thời gian vừa qua, các Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kiểm toán nhà nước, các Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh: Bắc Giang, Cà Mau, Bình Định, Hải Phòng, Nam Định, Tiền Giang... Hiệp hội phân bón, các doanh nghiệp sản xuất phân bón đã liên tục kiến nghị chuyển lại mặt hàng phân bón từ đối tượng không chịu thuế GTGT sang đối tượng chịu thuế suất 5%. Kiến nghị này cũng đã được các cơ quan của Chính phủ và Quốc hội đưa vào nhiệm vụ rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật” - ông Lê Quang Mạnh báo cáo.
 
Có ý kiến lo ngại khi chuyển phân bón sang chịu thuế 5% thì người nông dân sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, nếu các doanh nghiệp trong nước cấu kết với tư thương bán hàng nhập khẩu, nâng giá bán gồm cả phần thuế GTGT phải nộp làm tăng mặt bằng giá phân bón, dẫn đến tăng giá thành sản xuất nông nghiệp. Về vấn đề này, ông Lê Quang Mạnh nêu rõ, đúng như ý kiến đại biểu Quốc hội, phân bón nhập khẩu khi bán ra có thể bị tăng giá tương ứng với chi phí thuế GTGT phải nộp. Tuy nhiên, tỷ trọng phân bón nhập khẩu hiện chỉ chiếm 27% thị phần trong nước nên giá bán của phân bón nhập khẩu cũng phải điều chỉnh theo mặt bằng của thị trường khi phân bón sản xuất trong nước có xu thế và dư địa giảm giá, do được khấu trừ hoặc hoàn thuế GTGT đầu vào nên sẽ cắt giảm được chi phí, hạ giá thành sản xuất.
 
Đồng thời, phân bón hiện là mặt hàng được Nhà nước bình ổn giá. Vì vậy, các cơ quan quản lý chức năng có thể sử dụng các biện pháp quản lý thị trường, xử lý nghiêm các trường hợp doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước lợi dụng chính sách mới ban hành, cấu kết với tư thương để có các hành vi trục lợi, gây biến động lớn về giá trên thị trường, làm ảnh hưởng đến khu vực nông nghiệp.
 
Do đó, để xử lý những bất cập trong chính sách đối với ngành sản xuất phân bón thời gian qua, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin được giữ như Dự thảo Luật đã được Chính phủ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7.
 
Hướng đến tự chủ về phân bón

Thảo luận tại Phiên họp, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ đồng tình với việc chuyển phân bón từ diện không chịu thuế sang áp dụng thuế suất 5%.
 
​Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn Hoà Bình) chia sẻ, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình đã tổ chức khảo sát, làm việc với các cơ quan liên quan của Tỉnh và rất thống nhất với đề xuất của Chính phủ chuyển phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ sản xuất nông nghiệp, tàu khai thác thủy sản từ diện không chịu thuế sang diện chịu thuế suất 5%.
 
Theo đại biểu, việc các doanh nghiệp sản xuất phân bón không được khấu trừ, hoàn thuế GTGT không chỉ khiến lợi nhuận doanh nghiệp giảm sút, mà còn cản trở việc doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ phân bón thế hệ mới, hướng tới sản xuất xanh, bền vững. Trong khi đó, phân bón nhập khẩu được hưởng lợi do đang chịu thuế 5% được chuyển sang không chịu thuế và vẫn được hoàn toàn bộ thuế GTGT đầu vào.
 
Do đó, nếu việc sửa Luật Thuế GTGT lần này không khắc phục bất cập nêu trên thì ngành sản xuất phân bón trong nước tiếp tục phải chịu sự phân biệt đối xử so với tất cả các ngành sản xuất khác khi bị nằm ngoài phạm vi áp dụng thuế GTGT và có rủi ro bị quay lại tình trạng suy giảm và ngừng sản xuất như giai đoạn 2015-2020. Khi mặt hàng phân bón được áp thuế VAT đầu ra, doanh nghiệp sẽ được khấu trừ thuế VAT đầu vào, từ đó giảm áp lực khi đầu tư…
 
“Nếu chuyển đổi chính sách thuế giá trị gia tăng đối với mặt hàng phân bón từ diện miễn thuế, sang áp dụng thuế suất sẽ có lợi cho cả 3 nhà: Nhà nước, doanh nghiệp và nông dân; giảm sự lệ thuộc vào phân bón nhập khẩu” - đại biểu nêu quan điểm.
 
Đại biểu Đặng Bích Ngọc phân tích thêm, trường hợp tiếp tục giữ phân bón trong diện không chịu thuế GTGT như hiện hành thì các doanh nghiệp nhập khẩu phân bón tiếp tục là đối tượng được hưởng lợi từ việc phân bón không chịu thuế GTGT tính từ thời điểm sửa luật số 71/2014/QH13. Đối tượng bị ảnh hưởng là tất cả các doanh nghiệp trong ngành sản xuất phân bón trong nước và ngành sản xuất này có thể bị thu hẹp dần và được thay thế bằng phân bón nhập khẩu. Khu vực nông nghiệp về lâu dài sẽ phụ thuộc vào phân bón nhập khẩu và khó có thể thực hiện mục tiêu phát triển nền nông nghiệp bền vững, vì phân bón là đầu vào thiết yếu cho sản xuất nông nghiệp và chịu nhiều tác động của cung cầu trên thị trường thế giới.
 
Cũng nhấn mạnh quan điểm việc áp dụng thuế 5% đối với phân bón sẽ có lợi cho cả Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn Đồng Nai) phân tích, thuế GTGT phải có tính chất luân hồi, đầu vào và đầu ra phải đi cùng với nhau, không có nguyên lý đầu ra không chịu thuế mà đầu vào lại khấu trừ.
 
“Doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nhập khẩu phải bình đẳng với nhau. Việc áp dụng thuế 5% chỉ ảnh hưởng tới doanh nghiệp nhập khẩu, còn doanh nghiệp trong nước chúng ta bảo vệ được và người dân sẽ có cơ hội được giảm giá. Nguyên tắc làm giá phải theo quy định của tài chính, không phải đương nhiên sẽ tăng lên 5% và người dân sẽ bị ảnh hưởng. Tôi đồng tình với giải trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và điều này là có cơ sở” - đại biểu Trịnh Xuân An nói.
 
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Đoàn TP. Hồ Chí Minh), đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) cũng có chung quan điểm cho rằng, với việc được áp thuế suất thuế GTGT 5% về lâu dài giúp phân bón trong nước không còn bị bảo hộ ngược, sản xuất trong nước sẽ được bảo đảm tốt hơn, nguồn cung trong nước mạnh hơn, không bị phụ thuộc vào phân nhập khẩu.
 
Đại biểu Hà Sỹ Đồng nhấn mạnh: “Với bối cảnh thế giới như hiện nay, nếu tự chủ được phân bón trong nước thì sẽ rất có lợi và khi doanh nghiệp phân bón trong nước sản xuất phân bón tốt thì nguồn cung sẽ ổn định, nông dân sẽ giảm bớt những rủi ro về đứt gãy chuỗi cung ứng về phân bón”.

Nguyễn Hồng