Kế hoạch kiểm toán năm 2026: Toàn diện và chất lượng

129 nhiệm vụ kiểm toán, 2 chuyên đề lớn

Tại Hội nghị trực tuyến toàn Ngành tháng 9/2025 vừa qua, ông Hoàng Văn Lương - Vụ trưởng Vụ Tổng hợp - cho biết, dự kiến KHKT năm 2026 của KTNN đã được Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội thẩm tra từ đầu tháng 9/2025. Kế hoạch được xây dựng trên 6 nhóm nguyên tắc, bảo đảm tính độc lập của KTNN theo Hiến pháp, tuân thủ Luật KTNN và pháp luật hiện hành, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp và nguồn lực của Ngành.

Theo dự kiến, KTNN sẽ triển khai 129 nhiệm vụ, trong đó có kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách của 34 Bộ, cơ quan Trung ương, 34 địa phương cùng 36 chuyên đề. Với kế hoạch này, tỷ lệ kiểm toán đạt 100% đầu mối Bộ, cơ quan Trung ương và địa phương - mức cao nhất từ trước đến nay. Trong khi đó, tỷ lệ này năm 2025 là 90%, năm 2024 đạt 83% và năm 2023 mới chỉ ở mức 68%.

Các lĩnh vực kiểm toán trải rộng từ ngân sách nhà nước, quản lý và sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp, tổ chức tài chính - ngân hàng đến quốc phòng, an ninh và cơ quan Đảng.

Đến ngày 30/8/2025, KTNN đã xét duyệt 140 KHKT, triển khai 128 đoàn kiểm toán (đạt tỷ lệ 79,5% kế hoạch kiểm toán năm), đã phát hành 105 báo cáo kiểm toán. Kết quả sơ bộ, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 20.098 tỷ đồng và 16.676.890,83 USD; kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới một số nội dung tại 62 văn bản; kiến nghị chấn chỉnh hoạt động của đơn vị được kiểm toán và trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức; chuyển 4 hồ sơ vụ việc cho Cơ quan Cảnh sát Điều tra.

KTNN cũng dự kiến thực hiện 24 cuộc kiểm toán dự án đầu tư, bao gồm những dự án quan trọng quốc gia như Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1, cao tốc Bắc - Nam phía Đông đoạn La Sơn - Hòa Liên hay cao tốc Ninh Bình - Hải Phòng.

Cùng với đó, cơ quan kiểm toán sẽ triển khai 7 cuộc kiểm toán hoạt động, tập trung vào các vấn đề nóng như biến đổi khí hậu, xử lý chất thải tại nhà máy nhiệt điện than, quản lý môi trường tại các nhà máy xi măng, dịch vụ công trực tuyến, dịch vụ công trực tuyến và quản lý dữ liệu số trong cơ quan nhà nước.

Trong 36 chuyên đề kiểm toán năm 2026, hai chuyên đề lớn được chú ý là y tế và thuế. Với y tế, KTNN sẽ kiểm toán việc quản lý, sử dụng kinh phí mua sắm thường xuyên và đầu tư cho các cơ sở y tế công lập giai đoạn 2024-2025 tại Bộ Y tế cùng nhiều địa phương, trong đó có Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Tây Ninh… Đây là lĩnh vực chi ngân sách lớn, dễ phát sinh sai sót và có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng khám, chữa bệnh, an sinh xã hội cũng như niềm tin của người dân.

Ông Nguyễn Hữu Phúc - Kiểm toán trưởng KTNN khu vực IV - nhận định, chuyên đề y tế đặt trọng tâm vào kiểm toán mua sắm thường xuyên, bao gồm cả thuốc, vật tư tiêu hao và thiết bị y tế hiện đại. KTNN cần xây dựng cơ sở dữ liệu đồng bộ và tổ chức thảo luận sớm để chuẩn bị kỹ lưỡng cho quá trình triển khai.

"Theo định hướng của KTNN, nhiều dự án trọng điểm của ngành giao thông được đưa vào KHKT năm 2026. Từ góc độ đơn vị được giao quản lý dự án, chúng tôi cho rằng việc chọn kiểm toán đối với các lĩnh vực, dự án trọng điểm quan trọng quốc gia, như: Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành - giai đoạn 1; Dự án mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông… là vô cùng cần thiết. Sự vào cuộc của KTNN trước, trong quá trình triển khai dự án sẽ góp phần hỗ trợ cho ngành giao thông, trực tiếp là các đơn vị quản lý dự án kịp thời nhìn nhận, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, đầu tư dự án, tránh những rủi ro, sai sót dẫn đến thất thoát, lãng phí." - Giám đốc Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh Nguyễn Vũ Quý.

Chuyên đề thứ hai là “Công tác thanh tra, kiểm tra thuế, bao gồm chính sách miễn, giảm, giãn, hoàn thuế giá trị gia tăng giai đoạn 2023-2025 tại nhiều cục thuế địa phương”. Đây là lĩnh vực phức tạp, tiềm ẩn rủi ro lợi dụng chính sách hoặc chậm hoàn thuế, gây ảnh hưởng đến doanh nghiệp và ngân sách. Theo ông Phúc, kiểm toán thuế là nhiệm vụ khó, đòi hỏi kiểm toán viên phải nắm chắc bối cảnh chính sách và có kiến thức rộng.

Đánh giá về dự kiến KHKT năm 2026 của KTNN, chuyên gia Nguyễn Minh Phong cho biết, Kế hoạch thể hiện sự nỗ lực rất lớn của KTNN, khi bao quát gần như toàn bộ các lĩnh vực trọng yếu, từ ngân sách nhà nước, quản lý và sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp, tổ chức tài chính - ngân hàng, trong đó rất nhiều lĩnh vực được coi là điểm “nóng” và gắn với quá trình sắp xếp tổ chức, bộ máy vừa qua. “KHKT thể hiện sự nhạy bén, bám sát thực tiễn của KTNN, cũng như tập trung vào những vấn đề được dư luận xã hội quan tâm - các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực” - TS. Phong nhấn mạnh.

Chất lượng kiểm toán là mục tiêu số một

Để bảo đảm triển khai KHKT năm 2026 hợp lý và hiệu quả, các ý kiến cho rằng, trong 6 tháng cuối năm 2025 và đầu năm 2026, nhiệm vụ chi ngân sách cấp xã không nhiều, chủ yếu là chi trả lương. Vì vậy, có thể kiểm toán dưới 30% số xã (tổng 3.321 xã). Các KTNN khu vực cần sớm lập danh mục, xác định đầu mối kiểm toán gắn với chính quyền địa phương hai cấp, chủ động phối hợp và tránh chồng chéo.

Liên quan đến vấn đề này, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn yêu cầu: Các KTNN khu vực khi tổ chức kiểm toán tại cấp xã phải đánh giá được ưu điểm, bất cập, hạn chế trong triển khai thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Tổng Kiểm toán nhà nước cũng lưu ý, ngoài việc xác nhận báo cáo quyết toán, KTNN sẽ triển khai kiểm toán nhiều chuyên đề nhằm khẳng định vị thế, vai trò của Ngành. Với các cuộc kiểm toán chuyên đề, các đơn vị phải lựa chọn nội dung trọng tâm, tránh dàn trải, chồng chéo. Đề cương cần được chuẩn bị kỹ và tập huấn ngay từ đầu năm 2026, phù hợp bối cảnh sắp xếp lại hệ thống cơ quan thanh tra.

Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ cho rằng, kiểm toán chuyên đề là việc khó, vì vậy cần đổi mới cách xây dựng đề cương theo hướng bao quát và đảm bảo tính linh hoạt, tạo thuận lợi cho đoàn kiểm toán trong quá trình triển khai. Ông cũng đề xuất mời chuyên gia ngoài Ngành tham gia xây dựng đề cương ở các vấn đề vĩ mô để tăng tính toàn diện và chuyên sâu.

Năm 2026, bối cảnh có nhiều thay đổi: Tác động của cách mạng công nghiệp 4.0, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và khoa học công nghệ, mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Luật Ngân sách nhà nước sửa đổi, rút ngắn thời gian quyết toán, cùng yêu cầu ngày càng cao của Đảng, Nhà nước về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Trong bối cảnh đó, theo Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn, toàn Ngành sẽ vừa triển khai KHKT vừa rút kinh nghiệm. Các phương án kiểm toán phải được chuẩn bị sớm và kỹ lưỡng, từ khâu thu thập thông tin, lựa chọn đầu mối đến xây dựng đề cương và tập huấn. Những quy định nghiệp vụ không còn phù hợp sẽ được rà soát, sửa đổi để đáp ứng yêu cầu thực tiễn. “Mục tiêu số một trong năm 2026 vẫn là chất lượng của tất cả các báo cáo kiểm toán” - Tổng Kiểm toán nhà nước đặc biệt nhấn mạnh.

Đặt chất lượng kiểm toán lên hàng đầu - như yêu cầu của Tổng Kiểm toán nhà nước - sẽ giúp KTNN tiếp tục khẳng định vai trò và vị thế trong quản lý, giám sát tài chính công, tài sản công, góp phần phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực./.

Theo Báo Kiểm toán số 38/2025