Kiểm toán nhà nước phổ biến Luật Ngân sách nhà nước và Luật Quản lý, sử dụng tài sản công

Nhiều điểm mới trong Luật Ngân sách nhà nước liên quan đến hoạt động kiểm toán

Phát biểu tại Hội nghị, ông Huỳnh Hữu Thọ - Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, KTNN - đã phổ biến những nội dung chính của hai luật mới, trong đó lưu ý các điểm liên quan trực tiếp đến hoạt động kiểm toán.

Luật NSNN (sửa đổi) được Quốc hội thông qua ngày 25/6/2025, với nhiều quy định mới đáng chú ý về phân cấp lập và chấp hành ngân sách trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đồng thời đơn giản hóa thủ tục kiểm soát chi ngân sách.

 

Ông Thọ nhấn mạnh một số nội dung đáng lưu ý gồm: quy định về kết dư ngân sách, đặc biệt là kết dư ngân sách địa phương; chi chuyển nguồn vốn chương trình mục tiêu quốc gia; việc sử dụng nguồn tăng thu và tiết kiệm chi ở cấp Trung ương và địa phương. Theo đó, Chính phủ được quyền sử dụng phần dự toán chi còn lại, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất; tương tự, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể sử dụng và báo cáo Hội đồng nhân dân cùng cấp đối với nguồn tăng thu và tiết kiệm chi.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã thông qua 34 luật và 34 nghị quyết, trong đó có nhiều văn bản quan trọng liên quan đến hoạt động của KTNN. Để kịp thời cập nhật, ngày 08/8/2025, KTNN ban hành Kế hoạch số 965/KH-KTNN về tuyên truyền, phổ biến các luật và nghị quyết được Quốc hội khóa XV thông qua tại Kỳ họp này.

Theo đó, công tác tuyên truyền được triển khai theo ba hình thức: tổ chức trực tiếp và trực tuyến trong toàn Ngành đối với các văn bản liên quan trực tiếp đến hoạt động kiểm toán; các đơn vị chủ động tổ chức tập huấn cho công chức, viên chức, người lao động; đăng tải nội dung trên Cổng thông tin điện tử, Báo và Tạp chí của KTNN để công chức, viên chức, người lao động trong toàn Ngành dễ dàng tiếp cận.

Về thời điểm áp dụng của Luật NSNN, từ ngày 01/7/2025, một số quy định được áp dụng. Từ ngày 01/01/2026, toàn bộ nội dung còn lại chính thức có hiệu lực. Giai đoạn chuyển tiếp này đòi hỏi kiểm toán viên phải đặc biệt lưu ý khi kiểm toán niên độ ngân sách năm 2025, do sự tồn tại song song của quy định cũ và mới - ông Thọ lưu ý.

Được biết, để triển khai thi hành Luật, KTNN đã chủ động rà soát, sửa đổi và ban hành các văn bản hướng dẫn phù hợp. Đồng thời, tổ chức phổ biến, tuyên truyền nội dung Luật đến toàn thể công chức, viên chức, người lao động trong ngành… Việc cập nhật kịp thời này giúp kiểm toán viên nắm vững quy định mới, bảo đảm hoạt động kiểm toán tuân thủ đúng pháp luật, đồng thời góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng NSNN.

Điều 23. Nhiệm vụ, quyền hạn của KTNN tại Luật NSNN

1. Thực hiện kiểm toán NSNN và báo cáo kết quả kiểm toán với Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; gửi báo cáo kiểm toán cho Chủ tịch nước, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và cơ quan khác có liên quan theo quy định của Luật KTNN.

2. Trình Quốc hội báo cáo kiểm toán quyết toán NSNN để Quốc hội xem xét, phê chuẩn quyết toán NSNN.

3. Tham gia với Ủy ban Kinh tế và Tài chính, cơ quan khác của Quốc hội, Chính phủ trong việc xem xét, thẩm tra báo cáo về dự toán NSNN, phương án phân bổ ngân sách trung ương, phương án điều chỉnh dự toán NSNN thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

4. Trình ý kiến của KTNN để Quốc hội xem xét, quyết định dự toán NSNN, phương án phân bổ ngân sách trung ương, phương án điều chỉnh dự toán NSNN thuộc thẩm quyền của Quốc hội.

Luật Quản lý, sử dụng tài sản công sửa đổi: Thống nhất tiêu chuẩn, tăng tính minh bạch

Cũng tại Hội nghị, ông Huỳnh Hữu Thọ giới thiệu những điểm mới cơ bản trong Luật Quản lý, sử dụng tài sản công (sửa đổi) - Luật số 90 năm 2025, có hiệu lực từ ngày 01/7/2025.

Luật đã bỏ quy định cho phép các Bộ, cơ quan Trung ương hoặc Ủy ban nhân dân các cấp được quyền tự ban hành hoặc phân cấp quyết định áp dụng tiêu chuẩn, định mức sử dụng tài sản công riêng cho đơn vị hoặc địa phương của mình. Thay vào đó, Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ sẽ ban hành tiêu chuẩn, định mức chung áp dụng thống nhất trên phạm vi cả nước, nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, phức tạp và bảo đảm tính minh bạch.

Luật cũng quy định rõ hơn về thẩm quyền quyết định bảo dưỡng, sửa chữa tài sản công, giao Bộ trưởng hoặc thủ trưởng đơn vị trực thuộc ở Trung ương và Ủy ban nhân dân (hoặc cơ quan, đơn vị được ủy quyền) ở địa phương.

Một điểm mới đáng chú ý là bổ sung Điều 42a, quy định việc chuyển giao tài sản công về địa phương quản lý, sử dụng. Quy định này giúp phân định rõ trách nhiệm giữa cơ quan Trung ương và địa phương, bảo đảm sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí tài sản công.

Đặc biệt, Luật sửa đổi quy định chặt chẽ hơn về bán tài sản công: cơ quan đang quản lý, sử dụng tài sản công không được bán quyền sử dụng đất gắn với tài sản đó, mà chỉ được phép bán tài sản (như nhà, hạ tầng) trên đất.

Về thời điểm áp dụng, các quy định mới trong Luật Quản lý, sử dụng tài sản công sẽ được thực hiện từ ngày 01/7/2025. Do vậy, theo ông Thọ, trong niên độ kiểm toán năm 2026 (đối với năm ngân sách 2025), kiểm toán viên cần thận trọng khi áp dụng, vì năm 2025 là giai đoạn chuyển tiếp giữa Luật 15/2017 (đã sửa đổi bởi Luật 56/2024) và Luật 90/2025.

Chủ động triển khai thi hành Luật, nâng cao chất lượng kiểm toán

Cùng với công tác tuyên truyền, KTNN đã góp ý Dự thảo Nghị định quy định chi tiết Điều 40 Luật NSNN (sửa đổi) về các nhiệm vụ chi NSNN được bố trí từ hai nguồn chi đầu tư công và chi thường xuyên.

Ngoài việc thống nhất với các nội dung của Bộ Tài chính, KTNN kiến nghị làm rõ hơn các nguyên tắc nhằm bảo đảm tính minh bạch, thống nhất và khả thi của Nghị định, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng NSNN.

Việc triển khai đồng bộ công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật thể hiện quyết tâm của KTNN trong việc nâng cao năng lực pháp lý, chuẩn bị điều kiện thực thi hiệu quả Luật NSNN và Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, góp phần bảo đảm hoạt động KTNN luôn tuân thủ pháp luật, minh bạch và chuyên nghiệp.

Theo kế hoạch, ngày 29 và 30/10, KTNN sẽ tiếp tục tổ chức Hội nghị phổ biến Luật Cán bộ, công chức và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, giúp cán bộ, công chức trong toàn Ngành nắm bắt đầy đủ các quy định mới của hệ thống pháp luật hiện hành./.

Lưu Hường