Kiểm toán tài chính xanh góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững và ứng phó biến đổi khí hậu

GS, TS. Đoàn Xuân Tiên - Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học KTNN, Chủ tịch Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam làm Chủ tịch Hội đồng; cùng tham dự có các thành viên Hội đồng và Ban đề tài.

Theo Nhóm nghiên cứu, BĐKH đang là mối quan tâm của tất cả các quốc gia trên thế giới. Tính cấp bách của các hành động nhằm giảm thiểu, ứng phó kịp thời với BĐKH và thiên tai đã được nhấn mạnh và cụ thể hóa thành Mục tiêu số 13 tại Hội nghị cấp cao của Liên hợp quốc về BĐKH (COP) và là 1 trong 17 mục tiêu phát triển bền vững (SDG) được xây dựng và thông qua tại Chương trình nghị sự phát triển của Liên hợp quốc năm 2015.
 
Là một trong những quốc gia chịu nhiều tác động của BĐKH, đồng thời, thực hiện các cam kết quốc tế liên quan đến chống BĐKH, Việt Nam đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030. Mới đây, Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050. Điều đó cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc thực hiện các mục tiêu SDG.

Xuyên suốt 17 mục tiêu SDG và các hành động thực hiện ứng phó với BĐKH, khái niệm “tài chính xanh” đã được đề cập đến với các chính sách thu hút vốn, nguồn lực, khoản tài trợ, đầu tư vào lĩnh vực bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng, năng lượng sạch… Đây cũng chính là hướng tiếp cận cho các Cơ quan kiểm toán tối cao trong việc xác lập vai trò thực hiện các đánh giá độc lập về việc sử dụng các nguồn lực công nhằm thúc đẩy thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững.
 
Thực tế cho thấy, thời gian qua, KTNN đã thực hiện nhiều cuộc kiểm toán, góp phần quan trọng trong việc cung cấp thông tin đáng tin cậy, cải thiện môi trường sống và hoàn thiện các chính sách phát triển bền vững, chống BĐKH, ứng phó với thiên tai. Tuy nhiên, KTNN Việt Nam vẫn thiếu các hướng tiếp cận, chưa xác lập vai trò cụ thể trong việc kiểm toán tài chính xanh nhằm thúc đẩy thực hiện SDG13. Điều đó làm giảm hiệu quả thực hiện chính sách và ảnh hưởng đến tính minh bạch của Việt Nam trong việc thực hiện các cam kết về chống BĐKH.

Từ thực tế trên, Nhóm nghiên cứu đã nghiên cứu và hệ thống hóa những lý luận cơ bản về tài chính xanh, mục tiêu phát triển bền vững; phân tích tình hình phát triển tài chính xanh tại Việt Nam, bao gồm các chính sách, cơ chế và công cụ hỗ trợ; đánh giá thực trạng của KTNN trong kiểm toán tài chính xanh nhằm góp phần thực hiện SDG13. Từ đó, đưa ra các khuyến nghị và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của KTNN trong việc thực hiện tài chính xanh, nâng cao vai trò của KTNN trong việc kiểm toán tài chính xanh góp phần thực hiện SDG.

Ghi nhận những nỗ lực và đánh giá cao kết quả nghiên cứu, Hội đồng nghiệm thu cho rằng, Đề tài đã khảo sát, phân tích khá toàn diện thực trạng vai trò của KTNN trong kiểm toán tài chính xanh; chỉ rõ những kết quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân và các yếu tố ảnh hưởng đến việc triển khai kiểm toán tài chính xanh. Các dữ liệu và dẫn chứng được sử dụng phù hợp, phản ánh thực tế công tác kiểm toán và chính sách tài chính xanh tại Việt Nam.
 
Đề tài đã đưa ra hệ thống giải pháp và kiến nghị có tính khả thi cao, gắn với thực tiễn hoạt động của KTNN và định hướng phát triển bền vững quốc gia. Các đề xuất bao gồm hoàn thiện cơ sở pháp lý, đổi mới phương pháp tiếp cận kiểm toán tài chính xanh, nâng cao năng lực chuyên môn cho kiểm toán viên, tăng cường hợp tác quốc tế và ứng dụng công nghệ trong kiểm toán lĩnh vực tài chính xanh. Nhiều giải pháp có thể áp dụng ngay trong thực tiễn, đồng thời tạo nền tảng cho việc xây dựng chiến lược kiểm toán tài chính xanh trong giai đoạn tiếp theo.
 
Để hoàn thiện Đề tài, các thành viên Hội đồng đã đưa ra nhiều ý kiến góp ý. TS. Lê Doãn Hoài - Phó Vụ trưởng Vụ địa bàn I, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Phản biện 1 - khuyến nghị, Đề tài cần làm rõ mối quan hệ giữa tài chính xanh và mục tiêu SDG, cụ thể: Tài chính xanh - Huy động nguồn vốn (trái phiếu, tín dụng, ngân sách) - Phân bổ cho các dự án giảm phát thải - Thích ứng BĐKH (năng lượng tái tạo, nông nghiệp bền vững, thích ứng BĐKH, bảo tồn hệ sinh thái...) - Kiểm toán, giám sát việc sử dụng nguồn lực (minh bạch trong quản lý ngân sách, nguồn vốn được sử dụng hiệu quả, niềm tin của nhà đầu tư...).

Ban đề tài cần biên soạn để làm rõ vai trò của KTNN trong việc kiểm toán tài chính xanh, cụ thể tập trung vào 5 vai trò chính sau: Giám sát; đánh giá hiệu quả chính sách; tư vấn và cảnh báo sớm; thúc đẩy minh bạch và hợp tác quốc tế; đo lường và theo dõi tiến độ thực hiện SDG13. Ban đề tài nghiên cứu bổ sung nhân tố ảnh hưởng “thể chế, tính pháp lý” trong việc thực hiện kiểm toán tài chính xanh hiện nay nhằm xác định phạm vi, quyền hạn của KTNN trong việc thực hiện kiểm toán tài chính xanh.

ThS. Trần Kim Lộc - nguyên Giám đốc Trường Đào tạo và Bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm toán, Phản biện 2 - nhấn mạnh: Để các cuộc kiểm toán tài chính xanh được thực hiện hiệu quả, cần có cơ chế phối hợp rõ ràng giữa KTNN và các cơ quan khác như Bộ Tài chính, các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực tài chính xanh. Điều này sẽ giúp chia sẻ thông tin, tài nguyên và kinh nghiệm, từ đó nâng cao hiệu quả công tác kiểm toán.
Ngoài ra, một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao hiệu quả kiểm toán tài chính xanh là đảm bảo tính minh bạch và công khai thông tin. Việc này không chỉ giúp tạo niềm tin cho công chúng mà còn là cơ sở để KTNN thực hiện kiểm toán hiệu quả.

Vì vậy, Ban đề tài cần bổ sung nội dung về việc xây dựng và áp dụng một hệ thống báo cáo tài chính xanh chuẩn hóa, yêu cầu các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp tham gia vào các dự án tài chính xanh phải công khai thông tin về nguồn vốn, mục đích sử dụng và kết quả đạt được. Hệ thống này có thể bao gồm các báo cáo định kỳ được cập nhật và công khai trên các nền tảng trực tuyến của chính phủ và các cơ quan kiểm toán.
 
Hội đồng nghiệm thu đề nghị Nhóm tác giả nghiên cứu, làm rõ hơn việc xây dựng, phát triển khung kiểm toán chuyên biệt cho tài chính xanh, bao gồm các tiêu chí, chỉ số đo lường hiệu quả của các khoản đầu tư xanh, đánh giá rủi ro khí hậu trong đầu tư công, và kiểm toán tín chỉ carbon…

Đề tài được Hội đồng nghiệm thu xếp loại Khá./.

Hải Ly