Bệnh viện không khói thuốc - vì sức khỏe và niềm tin của người bệnh

Khói thuốc – “kẻ thù thầm lặng” trong môi trường y tế

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm thuốc lá cướp đi sinh mạng của khoảng 8 triệu người trên toàn cầu, trong đó có 1,3 triệu người không hút thuốc nhưng phải hít khói thuốc thụ động.

Tại Việt Nam, hơn 40.000 người tử vong mỗi năm do các bệnh liên quan đến thuốc lá, tương đương 110 người chết mỗi ngày – cao gấp gần 4 lần số người tử vong vì tai nạn giao thông.

Theo BSCKI Hoàng Đình Thành, Phó Giám đốc Bệnh viện Bãi Cháy, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo Phòng chống tác hại thuốc lá của bệnh viện, các sản phẩm thuốc lá, kể cả thuốc lá điếu truyền thống, thuốc lá điện tử và các sản phẩm chứa nicotin khác đều rất có hại cho sức khỏe, thậm chí có thể gây tử vong không chỉ cho người hút mà cả những người xung quanh hít phải khói thuốc. Đặc biệt, đối với trẻ em và thanh thiếu niên, các sản phẩm này có thể làm suy yếu nghiêm trọng sự phát triển não bộ.

Người hút thuốc lá có nguy cơ cao mắc các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng so với người không hút. Sử dụng thuốc lá không chỉ gây hại về thể chất mà còn dẫn đến tổn thất kinh tế cho cá nhân, gia đình và xã hội. Điều này bao gồm chi phí mua thuốc, chi phí khám chữa bệnh do các bệnh liên quan đến hút thuốc, giảm khả năng lao động và tử vong sớm.

Trong môi trường bệnh viện – nơi cần sự trong lành và an toàn nhất – khói thuốc lại càng trở thành hiểm họa. Các nghiên cứu chỉ ra rằng khói thuốc chứa hơn 7.000 chất hóa học độc hại, trong đó 69 chất có khả năng gây ung thư. Người bệnh mắc tim mạch, hô hấp hoặc đang điều trị hậu phẫu đặc biệt dễ bị ảnh hưởng nặng nề chỉ sau vài phút hít phải khói thuốc thụ động.

“Khói thuốc dù chỉ một hơi cũng có thể khiến bệnh nhân suy hô hấp nặng hơn. Vì vậy, môi trường bệnh viện không khói thuốc không chỉ là khẩu hiệu mà là yêu cầu bắt buộc để bảo vệ người bệnh” – PGS.TS Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế, chia sẻ tại lễ phát động chương trình “Bệnh viện không khói thuốc” năm 2025.
 
Quyết tâm của ngành Y tế: Không khói thuốc – Không thỏa hiệp

Ngay sau khi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá được Quốc hội ban hành năm 2012, Bộ Y tế đã triển khai rộng rãi mô hình “Bệnh viện không khói thuốc” tại hầu hết các cơ sở khám chữa bệnh trên toàn quốc.

Đến nay, hơn 80% bệnh viện công lập đã ban hành quy định nội bộ về cấm hút thuốc trong toàn khuôn viên, gắn với phong trào “Bệnh viện xanh – sạch – đẹp – thân thiện”.

Nhiều bệnh viện như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện K, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Nhi Trung ương... đã trở thành điểm sáng trong thực hiện mô hình không khói thuốc. Các cơ sở này đều bố trí hệ thống biển báo, pano tuyên truyền, phát thanh định kỳ, đồng thời tổ chức các lớp tập huấn cho nhân viên y tế về tư vấn cai nghiện thuốc lá.

“Khi bác sĩ, y tá không hút thuốc, họ trở thành tấm gương sống cho bệnh nhân và người nhà noi theo. Một bệnh viện thực sự sạch khói thuốc bắt đầu từ ý thức và hành động của chính đội ngũ y tế” – BSCKII Lê Thị Minh, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, nhấn mạnh.

Để xây dựng môi trường bệnh viện không khói thuốc, các đơn vị y tế đang thực hiện đồng bộ nhiều nhóm giải pháp như: Tăng cường tuyên truyền qua các ấn phẩm truyền thông, phát video, tờ rơi, kết hợp tuyên truyền qua loa phát thanh nội viện về tác hại thuốc lá và quyền được hít thở không khí trong lành của người bệnh; Thực thi quy định rõ rang, niêm yết “Cấm hút thuốc” tại khu vực khám bệnh, hành lang, phòng chờ, nhà ăn; gắn nội quy không khói thuốc vào quy chế thi đua, khen thưởng – kỷ luật; Hỗ trợ người có nhu cầu cai thuốc; Thành lập tổ kiểm tra liên ngành để thường xuyên nhắc nhở, kiểm tra đột xuất, đồng thời khen thưởng kịp thời các cá nhân, khoa phòng thực hiện tốt.…
Thời gian qua, nhiều bệnh viện đã chủ động triển khai mô hình bệnh viện không khói thuốc và đạt được những kết quả rất tích cực.

Điển hình là Bệnh viện Bạch Mai, từ năm 2015 đã thực hiện chiến dịch cấm hút thuốc hoàn toàn trong khuôn viên bệnh viện, đồng thời triển khai dịch vụ hỗ trợ cai nghiện thuốc lá cho bệnh nhân và cán bộ y tế và người dân. Tổng đài tư vấn cai nghiện thuốc lá của bệnh viện nhận được hàng chục cuộc gọi nhờ tư vấn mỗi ngày, mang lại hiệu quả thiết thực. Đã có nhiều bệnh nhân, người nhà bệnh nhân đến bệnh viện điều trị, khi biết bệnh viện có dịch vụ hỗ trợ cai nghiện thuốc lá đã đến tư vấn cai nghiện. Nhiều người đã bỏ được thuốc lá từ dịch vụ này.

Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) đã tài trợ nhiều khóa tập huấn cho đội ngũ y tế về kỹ năng tư vấn, điều trị cai nghiện. Đến nay, 10 bệnh viện tuyến trung ương và địa phương đã duy trì phòng tư vấn trực tiếp. Tính từ năm 2017 đến 2024, hơn 3.125 người đã cai thuốc thành công thông qua hệ thống hỗ trợ này.

Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cũng đi đầu trong việc tổ chức các chương trình giáo dục sức khoẻ, hỗ trợ người bệnh thay đổi thói quen sống và từ bỏ thuốc lá.

Bệnh viện Đa khoa Vĩnh Phúc đã triển khai đồng bộ nhiều hoạt động thiết thực như: tổ chức các lớp tập huấn về an toàn bức xạ - môi trường, truyền thông nội bộ về phòng, chống tác hại thuốc lá, lắp đặt hệ thống biển báo “Cấm hút thuốc” tại tất cả các khoa, phòng, khuôn viên bệnh viện. Song song với đó, các đợt kiểm tra định kỳ, nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng kiên quyết cũng được thực hiện thường xuyên nhằm hình thành nếp sống văn minh, ý thức tự giác của cán bộ, nhân viên y tế, người bệnh và người nhà bệnh nhân.

Các bệnh viện xác định việc xây dựng mô hình “Cơ sở y tế không khói thuốc” là nhiệm vụ trọng tâm, nhằm nâng cao chất lượng khám chữa bệnh, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hướng tới sự hài lòng của người dân. Mục tiêu “xanh - sạch - đẹp” đang được kiên trì triển khai, trong đó nói không với thuốc lá là yêu cầu bắt buộc và phải thực hiện triệt để. Những mô hình này góp phần cải thiện môi trường bệnh viện, đồng thời nâng cao hình ảnh ngành y tế./.

Khánh Linh