Kinh nghiệm kiểm toán việc quản lý quy hoạch, cấp phép xây dựng tại các đô thị

  Qua kiểm toán việc quản lý quy hoạch, cấp phép xây dựng tại các đô thị giai đoạn 2017-2020, KTNN khu vực VIII đã chỉ rõ những bất cập làm giảm hiệu lực quản lý nhà nước về xây dựng và đất đai. Từ đó, đơn vị đã rút ra một số kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán Chuyên đề này.  

Kết quả kiểm toán chỉ rõ nhiều sai sót về quy hoạch, cấp phép xây dựng

Kết quả kiểm toán của KTNN khu vực VIII chỉ rõ nhiều bất cập trong lĩnh vực quản lý quy hoạch và cấp phép xây dựng như: Quy hoạch xây dựng và các quy hoạch chuyên ngành trước đây có nhiều mâu thuẫn, chồng chéo, dẫn đến khó khăn trong quản lý, thu hút đầu tư và triển khai dự án đã được duyệt. Tình trạng điều chỉnh cục bộ quy hoạch xây dựng vẫn thường xảy ra. Xác định tầm nhìn quy hoạch chưa tốt, dự báo chưa đúng với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội, dẫn đến phải điều chỉnh cục bộ khi thực hiện.

Các địa phương còn chậm triển khai rà soát và điều chỉnh (đối với các khu vực đã có quy hoạch vùng, quy hoạch chung, quy hoạch phân khu nhưng đến thời kỳ điều chỉnh cho phù hợp với định hướng phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn mới), chậm triển khai lập quy hoạch mới (đối với địa phương, khu vực chưa có quy hoạch vùng, quy hoạch chung, quy hoạch phân khu) để làm cơ sở triển khai quy hoạch chi tiết tiếp theo.

Công tác lập và phê duyệt nhiệm vụ đồ án quy hoạch vùng, quy hoạch chi tiết còn chậm, chưa tuân thủ Nghị định số 44/2015/NĐ-CP của Chính phủ; phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết chưa căn cứ vào quy hoạch phân khu theo quy hoạch chung đã được phê duyệt; phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chung của đồ án quy hoạch khu vực chưa phù hợp với quy hoạch chung xây dựng vùng đã được phê duyệt trước đó…

Phê duyệt quy hoạch chi tiết, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết chưa phù hợp với quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch chung xây dựng, quy hoạch phân khu, quy hoạch 1/2000 đã được phê duyệt. Phê duyệt quy hoạch, quy hoạch điều chỉnh cục bộ một số đồ án quy hoạch không đúng trình tự, thủ tục quy định; chưa rà soát điều chỉnh những bất cập cho thống nhất với các quy hoạch xây dựng, quy hoạch sử dụng đất trước đó đã được phê duyệt.

Một số quy hoạch còn chậm công bố theo quy định; chưa thực hiện việc cắm mốc giới; chậm ban hành Quy chế Quản lý quy hoạch, kiến trúc đô thị trên địa bàn làm cơ sở để quản lý không gian, kiến trúc cảnh quan đô thị. Tại một số dự án, thời điểm ra quyết định giao đất, cho thuê đất thực hiện dự án, khu vực được giao đất, cho thuê đất chưa có trong quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt; thu hồi đất, giao đất để thực hiện dự án chưa phù hợp với quy hoạch dự án đã được phê duyệt. Một số địa phương còn chậm đưa vào sử dụng diện tích đất được giao theo cam kết ban đầu, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất và hiệu lực của quy hoạch đã được phê duyệt; chậm xác định giá đất để tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và ký lại hợp đồng thuê đất theo quy hoạch điều chỉnh và quyết định giao đất, cho thuê đất điều chỉnh. Ngoài ra, kết quả kiểm toán chỉ rõ nhiều thiếu sót liên quan đến điều chỉnh và phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chi tiết 1/500.

Cấp phép quy hoạch, cấp phép xây dựng cho dự án, công trình khi chủ đầu tư chưa thực hiện các thủ tục để cơ quan có thẩm quyền xem xét, chấp thuận dự án, chưa có trong quy hoạch sử dụng đất được duyệt. Hồ sơ xin cấp phép xây dựng chưa đầy đủ theo quy định. Công tác thanh tra, kiểm tra còn chậm trễ, chưa kịp thời phát hiện, ngăn chặn các vi phạm theo giấy phép xây dựng; chưa xem xét xử phạt và áp dụng đầy đủ các biện pháp xử phạt bổ sung và khắc phục hậu quả tương ứng với các hành vi vi phạm đối với các trường hợp thi công xây dựng sai phép, không phép…
 
Bài học kinh nghiệm để nâng cao chất lượng kiểm toán

Bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình kiểm toán, Đoàn kiểm toán cũng gặp một số khó khăn trong việc thu thập hồ sơ tài liệu. Nguyên nhân là do hầu hết quy hoạch đô thị giai đoạn 2017-2020 được lập, thẩm định, phê duyệt từ những năm 2010, đến thời điểm kiểm toán, các quy hoạch đã qua nhiều lần điều chỉnh, bổ sung. Hồ sơ liên quan đến công tác quy hoạch, điều chỉnh quy hoạch đã qua nhiều năm lưu trữ, ở nhiều bộ phận khác nhau và có nhiều thay đổi nên việc cung cấp hồ sơ, tài liệu của một số đơn vị còn chậm, chưa đầy đủ…

Qua thực tiễn hoạt động kiểm toán Chuyên đề Việc quản lý quy hoạch, cấp phép xây dựng tại các đô thị giai đoạn 2017-2020, KTNN khu vực VIII rút ra bài học kinh nghiệm để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm toán Chuyên đề này như sau:

Chú trọng công tác thu thập thông tin, bằng chứng kiểm toán đặc biệt là giai đoạn khảo sát lập kế hoạch kiểm toán. Việc thực hiện tốt công tác thu thập thông tin giúp kiểm toán viên chủ động trong thu thập bằng chứng kiểm toán từ các nguồn khác nhau.

Chủ động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ cho kiểm toán viên thực hiện nhiệm vụ kiểm toán.

Bám sát đề cương hướng dẫn của Ngành, các quy định pháp luật và tình hình thực tế của địa phương.

Thường xuyên trao đổi, học hỏi kinh nghiệm giữa các thành viên của đoàn kiểm toán và giữa các đơn vị trong toàn Ngành, tham khảo các ý kiến chuyên gia tư vấn tại địa phương để khai thác kinh nghiệm, trí tuệ của tập thể trong hoạt động kiểm toán.

Nguyễn Tiến Phước – Phó Kiểm toán trưởng KTNN khu vực VIII
(Báo Kiểm toán số 34/2021)