UBTV Quốc hội cho ý kiến về ban hành Nghị quyết về quản lý và sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hóa DNNN
(sav.gov.vn) - Chiều 9/9/2019, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 37, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) đã cho ý kiến về sự cần thiết ban hành Nghị quyết của Quốc hội về quản lý và sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước. Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển điều hành nội dung thảo luận.
Trình bày Báo cáo của Đoàn công tác của UBTVQH về sự cần thiết ban hành Nghị quyết về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, cơ chế, chính sách về quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp liên tục được hoàn thiện trên cơ sở bám sát chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước theo từng thời kỳ. Hệ thống các văn bản pháp luật về quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp được ban hành tương đối đầy đủ, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong việc quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Đã kịp thời cân đối cho ngân sách Nhà nước để chi cho đầu tư công theo Nghị quyết số 26/2016/QH14 ngày 10/11/2016 của QH về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020.
Tuy nhiên, cơ chế quản lý nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp bị điều chỉnh bởi nhiều nhóm văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, thiếu sự thống nhất, một số văn bản dưới Luật trái với quy định của Luật. Cụ thể: Trong khi Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 quy định các khoản thu hồi vốn ngân sách đầu tư tại các tổ chức kinh tế thuộc Trung ương hoặc địa phương được xác định tương ứng là nguồn thu của ngân sách Trung ương hoặc ngân sách địa phương, Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 21/QĐ-TTg ngày 10/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ lại quy định tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước được thu tập trung về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp (HTSX&PTDN). Điều này đã gây khó khăn cho một số số địa phương trong quản lý, sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hóa.
Cũng theo báo cáo đánh giá của Kiểm toán nhà nước (Báo cáo số 134/BC-KTNN ngày 09/5/2019), việc quản lý, sử dụng quỹ cũng còn một số bất cập như trường hợp: Tổng Công ty Tàu thủy và Tổng Công ty lương thực miền Nam sử dụng Quỹ vào hoạt động kinh doanh nhưng thua lỗ, tiềm ẩn rủi ro mất vốn; Tổng Công ty Giấy Việt Nam sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa để tăng vốn điều lệ 21 tỷ đồng nhưng chưa có sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ; Bộ Tài chính chưa kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc quyết toán và chuyển số dư về Quỹ HTSX&PTDN tại các Tập đoàn, Tổng Công ty năm 2017; từ năm 2018 đến tháng 6/2019 chưa tổng hợp được số liệu chính thức về số dư Quỹ để báo cáo cấp có thẩm quyền.
Bên cạnh đó, nội dung chi chuyển về ngân sách Nhà nước theo Nghị quyết của QH chưa được quy định cụ thể tại Quy chế quản lý Quỹ HTSX&PTDN. Bên cạnh đó, các nội dung chi cho hỗ trợ sắp xếp, tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước cũng chưa được quy định cụ thể tại Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014 (Luật số 69/2014/QH13) mà mới chỉ được quy định tại Nghị định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đến nay, Quyết định số 21/2012/QĐ-TTg chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung để phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015, Luật số 69/2014/QH13; toàn bộ nội dung chi do Thủ tướng Chính phủ quyết định, trong khi Hiến pháp, Luật Ngân sách Nhà nước quy định tất cả các khoản thu, chi phải được dự toán.
Ngoài ra, công tác quản lý, sử dụng Quỹ HTSX&PTDN còn nhiều bất cập: Chưa có chế tài đủ mạnh để buộc các cơ quan, doanh nghiệp thực hiện nghiêm việc nộp tiền về Quỹ HTSX&PTDN theo quy định, dẫn đến nhiều khoản nợ đọng kéo dài. Việc thu hồi còn nhiều khó khăn do các đối tượng chưa thực hiện nghiêm trách nhiệm trả nợ, đối tượng nợ bao gồm cả cá nhân là người nghèo mua cổ phần trả chậm theo quy định trước đây; nhiều đối tượng nợ là doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản hoặc tình hình tài chính khó khăn nên chậm trả nợ... Đặc biệt là việc thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu trong việc kiểm tra, giám sát, chưa thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, kịp thời chế độ thu nộp, chế độ báo cáo về Quỹ HTSX&PTDN.
Trên cơ sở kết quả làm việc với các Bộ, ngành, địa phương và qua phân tích của Đoàn công tác, Đoàn công tác kiến nghị, không cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, vì các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách Nhà nước. Nhằm đồng bộ với nội dung thu, chi trong Luật Ngân sách Nhà nước, Đoàn công tác đề nghị, UBTVQH xem xét đưa vào Chương trình xây dựng Luật năm 2020 sửa đổi, bổ sung Luật số 69/2014/QH13. Theo đó, vừa sửa đổi được một số bất cập hiện nay của Luật số 69/2014/QH13 vừa bảo đảm được việc không ban hành quá nhiều văn bản quy định về cùng một nội dung, dẫn đến mâu thuẫn, chồng chéo, đồng thời tuân thủ đúng quy định tại Điều 55 của Hiến pháp.
Cho ý kiến về nội dung này, tại phiên họp, các ủy viên UBTVQH đều đồng tình với quan điểm của Đoàn Công tác: Không cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, vì các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách Nhà nước.
Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định: “Chúng ta chưa thực hiện đúng Luật Ngân sách Nhà nước. Cần phải hiểu đúng Nghị quyết của Trung ương, đó là quy định thu ngân sách tập trung, không đưa vào ngân sách chi thường xuyên, nhưng dành một phần cho chi đầu tư, phát triển. Hiến pháp đã quy định rất rõ tất cả các khoản thu của Nhà nước phải được đưa vào ngân sách, tất cả khoản chi của Nhà nước phải được dự toán và chi theo dự toán”.
Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân nhất trí cho rằng, không cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, thậm chí không cần thiết phải sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014 (Luật số 69/2014/QH13).
UBTVQH đề nghị, Chính phủ thực hiện nghiêm Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015; ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Chính phủ cần tiến hành tổng kết, đánh giá việc tổ chức thực hiện quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp thời gian qua. Đồng thời, rà soát, sửa đổi các văn bản dưới Luật nhằm bảo đảm việc thực hiện đúng, đồng bộ, thống nhất với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015.
Phát biểu kết thúc phiên họp, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho biết, UBTVQH thống nhất khẳng định hệ thống pháp luật hiện nay là đầy đủ, nhất là quy định rất cụ thể tại Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 cũng như Luật số 69/2014/QH13. Do vậy, UBTVQH và Đoàn Công tác thấy rằng, không cần thiết phải ban hành một Nghị quyết về vấn đề này và cũng chưa cần phải sửa Luật số 69/2014/QH13. Đồng thời, đề nghị Chính phủ thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật có liên quan, trong đó có Luật Ngân sách Nhà nước. Bên cạnh đó, đề nghị Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ của mình theo đúng thẩm quyền được quy định trong Luật./.
Hà Linh
Tuy nhiên, cơ chế quản lý nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp bị điều chỉnh bởi nhiều nhóm văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, thiếu sự thống nhất, một số văn bản dưới Luật trái với quy định của Luật. Cụ thể: Trong khi Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 quy định các khoản thu hồi vốn ngân sách đầu tư tại các tổ chức kinh tế thuộc Trung ương hoặc địa phương được xác định tương ứng là nguồn thu của ngân sách Trung ương hoặc ngân sách địa phương, Quy chế ban hành kèm theo Quyết định số 21/QĐ-TTg ngày 10/5/2012 của Thủ tướng Chính phủ lại quy định tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước được thu tập trung về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp (HTSX&PTDN). Điều này đã gây khó khăn cho một số số địa phương trong quản lý, sử dụng nguồn thu từ thoái vốn, cổ phần hóa.
Cũng theo báo cáo đánh giá của Kiểm toán nhà nước (Báo cáo số 134/BC-KTNN ngày 09/5/2019), việc quản lý, sử dụng quỹ cũng còn một số bất cập như trường hợp: Tổng Công ty Tàu thủy và Tổng Công ty lương thực miền Nam sử dụng Quỹ vào hoạt động kinh doanh nhưng thua lỗ, tiềm ẩn rủi ro mất vốn; Tổng Công ty Giấy Việt Nam sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa để tăng vốn điều lệ 21 tỷ đồng nhưng chưa có sự chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ; Bộ Tài chính chưa kịp thời báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc quyết toán và chuyển số dư về Quỹ HTSX&PTDN tại các Tập đoàn, Tổng Công ty năm 2017; từ năm 2018 đến tháng 6/2019 chưa tổng hợp được số liệu chính thức về số dư Quỹ để báo cáo cấp có thẩm quyền.
Bên cạnh đó, nội dung chi chuyển về ngân sách Nhà nước theo Nghị quyết của QH chưa được quy định cụ thể tại Quy chế quản lý Quỹ HTSX&PTDN. Bên cạnh đó, các nội dung chi cho hỗ trợ sắp xếp, tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước cũng chưa được quy định cụ thể tại Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014 (Luật số 69/2014/QH13) mà mới chỉ được quy định tại Nghị định của Chính phủ, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đến nay, Quyết định số 21/2012/QĐ-TTg chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung để phù hợp với Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015, Luật số 69/2014/QH13; toàn bộ nội dung chi do Thủ tướng Chính phủ quyết định, trong khi Hiến pháp, Luật Ngân sách Nhà nước quy định tất cả các khoản thu, chi phải được dự toán.
Ngoài ra, công tác quản lý, sử dụng Quỹ HTSX&PTDN còn nhiều bất cập: Chưa có chế tài đủ mạnh để buộc các cơ quan, doanh nghiệp thực hiện nghiêm việc nộp tiền về Quỹ HTSX&PTDN theo quy định, dẫn đến nhiều khoản nợ đọng kéo dài. Việc thu hồi còn nhiều khó khăn do các đối tượng chưa thực hiện nghiêm trách nhiệm trả nợ, đối tượng nợ bao gồm cả cá nhân là người nghèo mua cổ phần trả chậm theo quy định trước đây; nhiều đối tượng nợ là doanh nghiệp lâm vào tình trạng phá sản hoặc tình hình tài chính khó khăn nên chậm trả nợ... Đặc biệt là việc thực hiện quyền, trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu trong việc kiểm tra, giám sát, chưa thực hiện nghiêm túc, đầy đủ, kịp thời chế độ thu nộp, chế độ báo cáo về Quỹ HTSX&PTDN.
Trên cơ sở kết quả làm việc với các Bộ, ngành, địa phương và qua phân tích của Đoàn công tác, Đoàn công tác kiến nghị, không cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, vì các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách Nhà nước. Nhằm đồng bộ với nội dung thu, chi trong Luật Ngân sách Nhà nước, Đoàn công tác đề nghị, UBTVQH xem xét đưa vào Chương trình xây dựng Luật năm 2020 sửa đổi, bổ sung Luật số 69/2014/QH13. Theo đó, vừa sửa đổi được một số bất cập hiện nay của Luật số 69/2014/QH13 vừa bảo đảm được việc không ban hành quá nhiều văn bản quy định về cùng một nội dung, dẫn đến mâu thuẫn, chồng chéo, đồng thời tuân thủ đúng quy định tại Điều 55 của Hiến pháp.
Cho ý kiến về nội dung này, tại phiên họp, các ủy viên UBTVQH đều đồng tình với quan điểm của Đoàn Công tác: Không cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, vì các quy định liên quan đến quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã được quy định tại Luật Ngân sách Nhà nước.
Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân khẳng định: “Chúng ta chưa thực hiện đúng Luật Ngân sách Nhà nước. Cần phải hiểu đúng Nghị quyết của Trung ương, đó là quy định thu ngân sách tập trung, không đưa vào ngân sách chi thường xuyên, nhưng dành một phần cho chi đầu tư, phát triển. Hiến pháp đã quy định rất rõ tất cả các khoản thu của Nhà nước phải được đưa vào ngân sách, tất cả khoản chi của Nhà nước phải được dự toán và chi theo dự toán”.
Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân nhất trí cho rằng, không cần thiết ban hành Nghị quyết của QH về quản lý và sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, thậm chí không cần thiết phải sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn Nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp năm 2014 (Luật số 69/2014/QH13).
UBTVQH đề nghị, Chính phủ thực hiện nghiêm Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015; ban hành đầy đủ các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Chính phủ cần tiến hành tổng kết, đánh giá việc tổ chức thực hiện quản lý, sử dụng nguồn thu từ cổ phần hóa, thoái vốn Nhà nước tại doanh nghiệp thời gian qua. Đồng thời, rà soát, sửa đổi các văn bản dưới Luật nhằm bảo đảm việc thực hiện đúng, đồng bộ, thống nhất với quy định của Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015.
Phát biểu kết thúc phiên họp, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho biết, UBTVQH thống nhất khẳng định hệ thống pháp luật hiện nay là đầy đủ, nhất là quy định rất cụ thể tại Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 cũng như Luật số 69/2014/QH13. Do vậy, UBTVQH và Đoàn Công tác thấy rằng, không cần thiết phải ban hành một Nghị quyết về vấn đề này và cũng chưa cần phải sửa Luật số 69/2014/QH13. Đồng thời, đề nghị Chính phủ thực hiện nghiêm theo quy định của pháp luật có liên quan, trong đó có Luật Ngân sách Nhà nước. Bên cạnh đó, đề nghị Chính phủ thực hiện các nhiệm vụ của mình theo đúng thẩm quyền được quy định trong Luật./.
Hà Linh
