Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025: Đề xuất 6 dự án, 11 tiểu dự án kinh phí 75.000 tỷ hỗ trợ người nghèo

(sav.gov.vn) - Chiều ngày 23/7/2021, tiếp tục Kỳ họp thứ Nhất, Quốc hội khóa XV, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương Binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) nhiệm kỳ 2016-2021 Đào Ngọc Dung trình bày Tờ trình và Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh trình bày Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ chủ trì phiên họp.

75.000 tỷ đồng thực hiện giảm nghèo bền vững

Theo Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung, Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 gồm 6 dự án và 11 tiểu dự án với tổng nguồn vốn thực hiện là 75.000 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương 48.000 tỷ đồng (vốn đầu tư tối thiểu 20.000 tỷ đồng, vốn sự nghiệp 28.000 tỷ đồng); Ngân sách địa phương 12.690 tỷ đồng (vốn đầu tư 2.200 tỷ đồng, vốn sự nghiệp 10.490 tỷ đồng); huy động hợp pháp khác 14.310 tỷ đồng (vốn đầu tư 2.600 tỷ đồng, vốn sự nghiệp 11.710 tỷ đồng). Chính phủ có giải pháp huy động các nguồn lực khác cùng với nguồn lực ngân sách nhà nước để thực hiện Chương trình.

Theo đề xuất của Chính phủ, Chương trình nhằm tiếp tục giải quyết các vấn đề mà Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 chưa thực hiện xong, như: Số huyện nghèo, xã vùng bãi ngang ven biển và hải đảo chưa thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn còn nhiều; kết quả giảm nghèo chưa thực sự bền vững; tỷ lệ tái nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh còn cao; phần lớn hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo sinh sống ở vùng nông thôn, có sinh kế, thu nhập không bền vững; thiếu đất ở, đất sản xuất, thiếu kỹ năng nghề nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực thấp...
 

Bộ trưởng Bộ Lao động-Thương Binh và Xã hội nhiệm kỳ 2016-2021 Đào Ngọc Dung trình bày Tờ trình về chủ trương đầu tư “Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025”

Mục tiêu của Chương trình là giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội cơ bản là việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở, nước sinh hoạt và vệ sinh, thông tin; nâng cao chất lượng cuộc sống; hỗ trợ các địa bàn nghèo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn. “Trong đó đặc biệt chú trọng đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội; đa dạng hóa sinh kế, phát triển sản xuất, giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm, thu nhập tốt cho người nghèo, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, phát triển bền vững” - ông Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.

Theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia giai đoạn 2022-2025, ước tính tại thời điểm tháng 1/2022, sẽ có khoảng 4,473 triệu hộ, tương ứng với khoảng 17,447 triệu người; trong đó, tỷ lệ hộ nghèo là 10,83%, tỷ lệ hộ cận nghèo là 5,77%. Do vậy, để thực hiện mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo, đòi hỏi phải có nguồn lực lớn để tập trung giải quyết. Mặt khác, đại dịch Covid-19, biến đổi khí hậu, xu thế đô thị hoá, xu hướng già hóa dân số, chênh lệch về thu nhập và mức sống, tình trạng di cư lao động, di dân tự do đặt ra những thách thức rất lớn đối với công tác giảm nghèo. Chuẩn nghèo được nâng lên sẽ làm tăng tỷ lệ hộ nghèo, hộ cận nghèo đầu kỳ.

Chương trình đặt chỉ tiêu đến năm 2025 giảm 1/2 số hộ nghèo, hộ cận nghèo so với đầu kỳ theo tiêu chí nghèo đa chiều của quốc gia; 30% số huyện nghèo, 30% số xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn.

Hỗ trợ thí điểm, phát triển trên 1.000 mô hình giảm nghèo, nhằm tạo sinh kế, việc làm bền vững, thu nhập tốt, thích ứng với biến đổi khí hậu cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo; thu nhập bình quân đầu người của hộ gia đình tham gia dự án tăng ít nhất 25%/năm; bình quân mỗi năm có 500 nghìn hộ gia đình tham gia dự án, mô hình giảm nghèo. Tỷ lệ người lao động thuộc vùng nghèo, vùng khó khăn qua đào tạo đạt 60%, trong đó có bằng cấp chứng chỉ là 25%; 100% người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo có nhu cầu, được hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề phù hợp.

Phấn đấu hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo có ít nhất một thành viên trong độ tuổi lao động có việc làm bền vững. “Chương trình sẽ hỗ trợ kết nối việc làm thành công cho ít nhất 100.000 người lao động, trong đó có trên 50% người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, vùng nghèo, vùng khó khăn; khoảng 5.700 lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng” - ông Đào Ngọc Dung cho biết.

Phải bảo đảm Chương trình đầu tư có trọng tâm, trọng điểmđúng và trúng các mục tiêu đề ra

Trình bày Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thuý Anh, Ủy ban cơ bản tán thành với đánh giá về hiệu quả kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh và phát triển bền vững của Chương trình.
 
Chủ nhiệm Uỷ ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thuý Anh trình bày báo cáo thẩm tra Chương trình

Ủy ban Xã hội của Quốc hội thống nhất với dự kiến bố trí 20.000 tỷ đồng vốn đầu tư từ ngân sách Trung ương để triển khai Chương trình, tuy nhiên phải bảo đảm đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, không phân tán, dàn trải, manh mún; phải đúng, phải trúng các mục tiêu, định hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đề ra. Bảo đảm tính khả thi của việc bố trí vốn ngân sách Trung ương trong năm 2021 cho Chương trình là 7.000 tỷ đồng để tránh gián đoạn, giảm hiệu quả thực hiện Chương trình. Cân nhắc việc bố trí tỷ trọng vốn lớn vào năm 2025 là năm cuối cùng của giai đoạn. Không nên huy động ngân sách địa phương quá lớn khi hầu hết các địa phương đều gặp khó khăn về nguồn thu do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19.

Ủy ban cho rằng, để giảm nghèo đa chiều thực sự bền vững, phải giảm tỉ lệ tái nghèo, tỉ lệ hộ nghèo phát sinh. Chương trình có một số dự án, tiểu dự án có sự trùng lặp về nội dung thực hiện tại cùng địa bàn nông thôn do chưa làm rõ chính xác đối tượng, địa bàn, chưa cụ thể hóa nội dung hỗ trợ, đầu tư.

Với dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, theo Ủy ban Xã hội, nên đưa dự án hỗ trợ trong lĩnh vực nông nghiệp về dự án đa dạng hóa sinh kế vì có những nội dung giống nhau, mục tiêu đều là hướng tới cải thiện thu nhập cho hộ nghèo. Dự án truyền thông và giảm nghèo về thông tin, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ việc 550.000 hộ nghèo ở khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn được hỗ trợ điện thoại thông minh. “Trong trường hợp cấp điện thoại vào các thôn, bản chưa có dịch vụ viễn thông di động mặt đất, dịch vụ Internet băng thông rộng cố định hoặc không bảo đảm được chi phí sử dụng dịch vụ thì khắc phục thế nào?” - bà Nguyễn Thuý Anh nêu câu hỏi.

Theo bà Nguyễn Thuý Anh, Chương trình xây dựng nông thôn mới sẽ không đầu tư tại địa bàn của Chương trình giảm nghèo bền vững , dẫn đến các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, các xã thuộc huyện nghèo khó đạt chuẩn nông thôn mới và mâu thuẫn với mục tiêu cụ thể của Chương trình xây dựng nông thôn mới. “Nếu tách bạch nội dung chương trình nào dùng vốn chương trình đó và một địa bàn chỉ đầu tư một Chương trình sẽ dẫn đến một số nội dung đầu tư manh mún, nhỏ giọt không bảo đảm tính bền vững, kém hiệu quả, chậm đạt mục tiêu” - bà Nguyễn Thuý Anh nhận định.

Do đó, Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chủ trì 3 chương trình mục tiêu quốc gia phối hợp rà soát, phân tích, đánh giá, làm rõ các nội dung, hoạt động trùng lặp hoặc bỏ sót để đề xuất cơ chế lồng ghép chính sách, tích hợp nguồn lực giữa các Chương trình, bảo đảm hiệu quả nguồn lực đầu tư.

Để giảm nghèo đa chiều thực sự bền vững, theo bà Nguyễn Thuý Anh, phải giảm tỷ lệ tái nghèo, tỷ lệ hộ nghèo phát sinh. Chương trình cần có các giải pháp thoát nghèo bền vững, đủ sức chống chịu, vượt qua các thách thức của thiên tai, dịch bệnh như thông qua tạo việc làm cho người nghèo; đảm bảo mỗi hộ nghèo có ít nhất một việc làm bền vững; tạo điều kiện cho hộ nghèo được tiếp cận với các chiều dịch vụ xã hội cơ bản thực sự bền vững; dự báo kết quả duy trì các mục tiêu, chỉ tiêu sau khi Chương trình kết thúc để đánh giá tính bền vững của Chương trình.

Ủy ban Xã hội đề nghị, sau khi Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư, Chính phủ trước khi quyết định Chương trình cần khẩn trương tổ chức tổng điều tra hộ nghèo, hộ cận nghèo làm cơ sở xây dựng các mục tiêu, chỉ tiêu, đồng thời tiếp tục rà soát, điều chỉnh theo hướng các mục tiêu cụ thể cần định lượng được kết quả thực hiện; bổ sung các chỉ tiêu để đo lường được hết các mục tiêu cụ thể và đảm bảo tính khả thi của Chương trình./.
 
Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016-2020 đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật, đã góp phần hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu Đảng, Quốc hội, Chính phủ đề ra.

Tỷ lệ hộ nghèo đã giảm từ 9,88% năm 2015 xuống còn 2,75% năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 4%/năm, có hơn 8 triệu người thoát nghèo, cận nghèo; tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo cuối năm 2020 giảm xuống còn 23,42%, trung bình giảm 5,4%/năm; có 32 huyện nghèo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn, 125 xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo đạt chuẩn nông thôn mới. Người nghèo, người dân sinh sống trên địa bàn nghèo, khó khăn được chú trọng hỗ trợ đào tạo kỹ năng nghề, hỗ trợ sinh kế, có việc làm, nâng cao thu nhập, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản về y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin.


Khánh Vy