Cuộc kiểm toán hoạt động đối với Chương trình Cơ sở hạ tầng nông thôn của Nam Phi mới đây đã hé lộ thông tin Bộ Cư trú (DHS) nước này đã không hoàn thành mục tiêu triển khai cung cấp các dịch vụ căn bản cho những hộ gia đình nông thôn tại Nam Phi khiến hàng triệu người dân không được tiếp cận với các dịch vụ vệ sinh cơ bản.
Tổng Kiểm toán Nhà nước Cộng hòa Nam Phi Kimi Maketu (bên trái)
Ngày 17/8 vừa qua, KTNN Cộng hòa Nam Phi đã công bố bản Báo cáo kiểm toán đặc biệt đối với Chương trình Cơ sở hạ tầng nông thôn của DHS. Theo đó, trong giai đoạn 2010-2013, chỉ có 501 triệu Rand trong tổng số 1,2 tỷ Rand phân bổ cho DHS được sử dụng vào công tác xây dựng các nhà vệ sinh cải tiến trên cả nước.
Như vậy, DHS đã không sử dụng khoản ngân sách khoảng hơn 700 triệu Rand (tương đương khoảng 53 triệu USD) cho mục tiêu của chương trình trong việc giải quyết những tồn đọng về tiếp cận nước sạch và tiện ích vệ sinh ở khu vực nông thôn. Điều này đồng nghĩa với việc 2,6 triệu hộ gia đình, chủ yếu là các hộ nghèo, hiện vẫn chưa được tiếp cận với các dịch vụ vệ sinh cơ bản này (theo thống kê của Cục Thống kê Nam Phi).
Ngoài số tiền ngân sách lớn chưa được sử dụng trên, Báo cáo kiểm toán còn chỉ ra hàng loạt sai phạm như: sự thiếu nhất quán giữa số nhà vệ sinh cải tiến được xây dựng và con số kê khai trong sổ theo dõi chi tiết tài sản; các thỏa thuận về cung cấp dịch vụ giữa Bộ Cư trú và nhà thầu tư vấn quản lý đã không đưa ra các kết quả thực tế và các chỉ số hiệu quả thực hiện; các nhà thầu tư vấn quản lý đã không ký xác nhận hoàn thành cho những khu tiện ích vệ sinh đã được chi trả. Theo đó, không có các bằng chứng phù hợp để phục vụ công tác kiểm tra và chứng minh việc các nhà vệ sinh đã được xây dựng này có tuân thủ theo các quy định kỹ thuật hay chưa. Cơ quan Kiểm toán cho rằng, điều này thể hiện năng lực quản lý kém hiệu quả đối với Chương trình Cơ sở hạ tầng nông thôn của DHS. Báo cáo kiểm toán còn đề cập khoản tiền 113,5 triệu Rand thanh toán cho các nhà thầu không được giải trình cụ thể và thiếu tới 13.813 nhà vệ sinh so với dự kiến ban đầu.
Từ năm 2007, phát triển nông thôn được xem là một trong những chính sách ưu tiên hàng đầu của các Bộ, ngành thuộc Chính phủ Nam Phi. Dịch vụ vệ sinh liên quan trực tiếp đến nhiều khía cạnh căn bản của phúc lợi - sức khỏe con người, vấn đề cư trú và an sinh.
Đề án Chương trình Cơ sở hạ tầng nông thôn của Chính phủ Nam Phi được xây dựng năm 2010, theo đó DHS được chỉ đạo quản lý số ngân sách tổng cộng là 1,2 tỷ Rand để cung cấp các dịch vụ vệ sinh tại chỗ và các tiện ích nước sạch cho các khu vực nông thôn trên cả nước thực hiện trong 4 năm. Mục tiêu chiến lược của Chương trình là giúp các khu vực nông thôn cải thiện việc cung cấp vệ sinh và nước sạch cho các hộ gia đình trước năm 2014. Một khía cạnh quan trọng khác của chương trình này là nhằm xóa bỏ nghèo đói thông qua việc thực hiện theo phương thức tăng cường sử dụng nhiều lao động. Song trên thực tế, cuộc kiểm toán cho thấy, việc thực hiện đã đi ngược lại mục tiêu của dự án.
Ngay sau những công bố về kết quả kiểm toán nêu trên, Đảng Tự do Inkatha (IFP) đã yêu cầu Bộ trưởng Bộ Cư trú chấn chỉnh lại công tác cấp nước sạch và dịch vụ vệ sinh cho người dân. Đồng thời IFP cho rằng đã đến lúc cần phải áp dụng những biện pháp khắc phục mạnh để giải quyết vấn đề vệ sinh tại quốc gia 53 triệu dân này.
Theo Báo Kiểm toán số 36/2015