Mới đây, Văn phòng Tổng Kiểm toán (OAG) Kenya đã hoàn thành một cuộc kiểm toán đặc biệt nhằm đánh giá các hoạt động và kiểm tra các tài khoản của Ủy ban Quản lý đất quốc gia (NLC). Cuộc kiểm toán được thực hiện theo yêu cầu của Ủy ban Các tài khoản công Kenya sau khi có nhiều cáo buộc cho thấy, NLC đang lạm chi nghiêm trọng ngân sách công.
Những khoản thất thoát khổng lồ
OAG vừa công bố Báo cáo kiểm toán và cảnh báo, ngân sách quốc gia có thể đã thất thoát tới 14,2 tỷ Shilling (KES), tương đương gần 129 triệu USD, do những hành vi tắc trách của NLC trong việc thanh toán nhiều khoản tiền đáng ngờ. Các khoản giao dịch trên được thực hiện trong quá trình thu hồi nhiều lô đất để thực hiện các dự án công có quy mô lớn của Chính phủ.
OAG cho rằng, trên thực tế số tiền thất thoát có thể cao hơn rất nhiều, vì đến nay, Văn phòng vẫn chưa hoàn thành việc xem xét lại toàn bộ việc 7 cơ quan của Chính phủ chi gần 22 tỷ KES trong hơn 3 năm qua với nội dung “bồi thường kinh phí cho chủ các lô đất”. Bảy cơ quan này gồm: Cơ quan Đường bộ đô thị Kenya (6,6 tỷ KES), Cơ quan Đường cao tốc quốc gia Kenya (5 tỷ KES), Tổng công ty Đường sắt Kenya (5,7 tỷ KES), Cơ quan Phát triển hành lang Lamu (2,5 tỷ KES), Cơ quan Phát triển công trình nước Tanathi (1,5 tỷ KES), Tổng công ty Đường ống và Bảo tồn nước quốc gia (462 triệu KES) và Bộ Nhà ở và Phát triển đô thị (135 triệu KES).
Hiện tại, cuộc kiểm toán của OAG đã phát hiện trong các năm tài chính 2014-2015 đến 2016-2017, nhiều trường hợp thanh toán tiền bồi thường đất tăng cao hơn so với quy định rất nhiều, trong đó có những trường hợp lập khống đối tượng được thanh toán tiền.
Các kiểm toán viên đã xem xét các khoản chi tổng trị giá 14,2 tỷ KES trên và xác định rằng, trong hầu hết các trường hợp, báo cáo định giá do Ban Lãnh đạo NLC cung cấp không ghi ngày tháng cũng như không có đầy đủ chữ ký hợp lệ của các bên liên quan. Do đó, NLC không thể dựa vào các tài liệu này để đảm bảo tính hợp pháp trong việc sử dụng số tiền trên.
Đáng lưu ý, trong số đó, NLC đã chi tới 7 tỷ KES bồi thường cho nhiều đối tượng nhưng không có hồ sơ hợp lệ, những người nhận tiền được cho là những cái tên giả mạo. Nhiều trường hợp khác, NLC cũng thực hiện các khoản thanh toán một cách dễ dàng mà không cần có hồ sơ xác minh, báo cáo định giá hay bằng chứng cho thấy chủ đất đã nhận được tiền đền bù.
Nhiều sai phạm liên quan khác
NLC tiếp tục bị lên án khi cố tình làm trái quy định trong việc thanh toán tiền đền bù đất cho người dân; nhiều lô đất là đất công nhưng vẫn được kê khai vào danh sách để chi tiền đền bù. Ngoài ra, diện tích các lô đất được đền bù, số lô đất và quá trình thanh toán không được báo cáo đầy đủ, chi tiết ẩn chứa những hành vi gian lận. NLC cũng tự ý duyệt các khoản thanh toán, bồi thường mà không có bất kỳ xác nhận nào của các cơ quan có thẩm quyền về giá trị của các khu đất; công tác kiểm soát nội bộ cũng không thực hiện đầy đủ tại đây.
Tổng Kiểm toán Nancy Gathungu cho biết thêm: “NLC đã thực hiện các khoản thanh toán đền bù 4 lô đất cho Công ty TNHH Đầu tư Keboiwo. Tuy nhiên, từ trước tới nay, công ty này chưa từng được báo cáo là chủ sở hữu của các bất động sản nói trên”. Bà nhấn mạnh, cần điều tra rõ tại sao NLC lại thực hiện các khoản thanh toán cho một công ty khác mà không phải là công ty đứng tên chủ sở hữu của các lô đất đó.
Trong Báo cáo, bà Nancy Gathungu nhấn mạnh: “NLC đã không tiến hành điều tra, xác minh chính xác thông tin của các lô đất trước khi đền bù dẫn đến tình trạng công chúng bất bình, tranh chấp và khiếu nại đòi bồi thường sau khi bị thu hồi đất. Hơn nữa, cuộc kiểm toán cho thấy NLC không chú trọng lưu trữ hồ sơ, dữ liệu về các lô đất công đã được thu hồi, điều này trái với Luật Đất đai Kenya”.
NLC cũng bị chỉ trích không thực hiện việc chuyên môn hóa nhiệm vụ của nhân viên, trong nhiều trường hợp, một số cán bộ được kiêm thêm nhiều nhiệm vụ khác nhau, các báo cáo sau khi được lập không được kiểm tra chéo, không có sự kiểm duyệt của cán bộ khác để đảm bảo tính khách quan, chính xác và công bằng.
(Theo allafrica.com và tổng hợp)
(Báo Kiểm toán số 14/2021)