Sáng 8/7, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) phối hợp với Hiệp hội kế toán công chứng Anh (ACCA) tổ chức Hội thảo “Kiểm toán thuế trong chức năng, nhiệm vụ của Kiểm toán Nhà nước”. Hội thảo có sự tham dự của đại diện cơ quan KTNN các nước Trung Quốc, Malaysia, Indonesia, chuyên gia kinh tế của Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đại diện một số bộ, ngành, trường Đại học, Viện nghiên cứu kinh tế.
Hội thảo “Kiểm toán thuế trong chức năng, nhiệm vụ của Kiểm toán Nhà nước”
Thuế là nguồn thu chủ yếu của Ngân sách Nhà nước. Vì vậy, việc đảm bảo hệ thống tổ chức thu thuế hiệu quả, tuân thủ pháp luật luôn là một nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước, trong đó có trách nhiệm của cơ quan kiểm toán tối cao. Hội thảo được tổ chức với mục đích chính là góp phần nâng cao chất lượng kiểm toán thuế của KTNN.
Bà Vũ Thị Mai, Thứ trưởng Bộ Tài chính cho rằng hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán thuế đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện chính sách thuế, cải cách hành chính, hiện đại hóa trong quản lý thuế. Đồng thời, trong quá trình kiểm tra quyết toán thuế, kiểm toán đã tham gia tích cực vào việc kiểm tra, đánh giá, xác nhận mức độ tin cậy, tính minh bạch của các thông tin kinh tế, tài chính, kiến nghị về cơ chế, chính sách, góp phần đáng kể vào quá trình xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật về kinh tế, tài chính nói chung và chính sách về thuế nói riêng. Chính vì vậy, vai trò của hoạt động kiểm toán ngày càng được nâng cao về địa vị pháp lý và đóng góp có hiệu quả vào việc quản lý thuế nhà nước.
Từ sau chương trình cải cách hệ thống Thuế đến năm 2010 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 6/12/2004, hệ thống thuế đã đạt được những mục tiêu và kết quả nhất định. Theo số liệu của KTNN, trong 3 năm 2006 - 2008, bình quân tăng thu từ kiểm toán thuế nội địa đạt trên 1.200 tỉ đồng/năm, chiếm khoảng 42,7% số tăng thu qua kiểm toán. Tuy nhiên, việc xác định mục tiêu kiểm toán thuế của KTNN hiện nay chưa toàn diện. KTNN mới chỉ tập trung thực hiện mục tiêu đánh giá sự tuân thủ pháp luật về thuế và các pháp luật liên quan tại các doanh nghiệp được kiểm toán, tăng thu cho NSNN, mà chưa quan tâm nhiều đến mục tiêu chính của kiểm toán thuế là đánh giá sự tuân thủ pháp luật, hiệu quả, hiệu lực trong hoạt động tổ chức thu thuế của cơ quan thuế.
Phó Tổng KTNN Lê Hoàng Quân phát biểu tại Hội thảo
Theo bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hiệp hội tư vấn Thuế, hiện nay, do công tác quản lý tài chính chưa tốt và hiệu quả kinh doanh chưa cao nên tình trạng nợ đọng, thất thu thuế không còn là cá biệt trong các khối doanh nghiệp. Năm 2009, KTNN kiểm toán báo cáo quyết toán của 183/242 doanh nghiệp hạch toán độc lập thuộc 20 Tổng công ty Nhà nước, sau kiểm tra, KTNN đã điều chỉnh tăng lợi nhuận trước thuế 805,6 tỉ đồng, tăng thuế và các khoản thu phải nộp vào NSNN là 536 tỉ đồng, tương đương với tổng thu ngân sách của vài tỉnh nhỏ. Tồn trại trên là do hệ thống chính sách thuế và quản lý thuế ở Việt Nam tương đối phức tạp. Do đó, muốn thực hiện kiểm toán thuế tốt, ngoài việc sử dụng cơ sở dữ liệu của cơ quan kiểm toán, sử dụng đội ngũ kiểm toán viên có đạo đức nghề nghiệp, nghiệp vụ cần kết hợp thông tin, khai thác cơ sở dữ liệu của cơ quan thuế và phối hợp với cán bộ thuế, chuyên gia thuế giỏi trong quá trình thực hiện kiểm toán, đặc biệt là việc điều chỉnh, xuất toán các khoản doanh thu, chi phí, khấu trừ…
Từ thực tế công tác kiểm toán thuế PGS TS Đặng Văn Thanh, Chủ tịch Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam đề xuất 9 giải pháp nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán thuế, công cụ kiểm tra tài chính của Nhà nước, đảm bảo thực hiện quyền lực của nhân dân bằng việc kiểm kê, kiểm soát. Trong đó, ông Thanh nhấn mạnh việc đa dạng hóa các phương pháp kiểm toán, không thể chỉ căn cứ việc việc xem xét chứng từ, tài liệu kế toán.
Các đại biểu tham dự Hội thảo
Theo ông Chas Roy-Chowdhury, Trưởng bộ phận Thuế tại ACCA, với công tác kiểm toán, nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng. ACCA đang nỗ lực đem tới cho nguồn nhân lực kiểm toán Việt Nam cơ hội tiếp cận các kinh nghiệm quốc tế với các chương trình đào tạo, cung cấp kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm cần thiết đề cao giá trị và những phẩm chất nghề nghiệp quan trọng của một kiểm toán viên, đặc biệt là kiểm toán thuế.
Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Lê Hoàng Quân khẳng định, việc đảm bảo hệ thống tổ chức thu thuế có hiệu quả, hiệu lực, đảm bảo sự tuân thủ pháp luật trong việc thực hiện nghĩa vụ nộp thuế luôn là nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước, trong đó có trách nhiệm của cơ quan KTNN. Do đó, việc nhận thức đầy đủ và toàn diện về vai trò của kiểm toán thuế trong chức năng, nhiệm vụ của KTNN sẽ làm cơ sở cho việc chỉ đạo, quản lý hoạt động kiểm toán thuế của KTNN được hiệu quả hơn. Ngoài ra, các kết quả kiểm toán thuế nói chung và kiểm toán thuế của KTNN nói riêng góp phần lớn vào việc hoàn thiện chính sách thuế của Nhà nước. Cho đến nay, KTNN đã không ngừng phát triển về mọi mặt và đã khẳng định vai trò quan trọng trong việc giúp Quốc hội thực hiện chức năng quyết định các chính sách lớn của Nhà nước cũng như kiểm tra, giám sát, quản lý sử dụng ngân sách, tài sản của Nhà nước.
Theo Phó Tổng KTNN, những ý kiến, tham luận của các chuyên gia tại Hội thảo sẽ được tổng hợp, nghiên cứu nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán thuế của KTNN, trong đó bao gồm việc kiểm toán thuế tại doanh nghiệp Nhà nước và kiểm toán công tác quản lý thuế./.
Thu Hương