Ngày 26/02, tại Hà Nội, KTNN đã phối hợp với Cơ quan Viện trợ Ireland (Irish Aid) tổ chức Hội thảo: “Chia sẻ kinh nghiệm kiểm toán các chương trình, dự án do nước ngoài tài trợ”. Tham dự Hội thảo có các đại biểu đến từ Đại sứ quán Ireland tại Việt Nam, Irish Aid, Uỷ ban Dân tộc, 15 tỉnh, thành phố là các đơn vị thuộc diện kiểm toán của Chương trình 135; đại diện một số đơn vị trực thuộc KTNN.
Nỗ lực thực hiện hoạt động kiểm toán
Phát biểu khai mạc, bà Hà Thị Mỹ Dung - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế nhấn mạnh: Hội thảo nhằm trao đổi kinh nghiệm trong công tác kiểm toán các chương trình, dự án do nước ngoài tài trợ; qua đó góp phần củng cố mối quan hệ hợp tác, hỗ trợ lẫn nhau giữa các đơn vị và tăng cường chất lượng, hiệu quả kiểm toán các chương trình, dự án.
Thời gian qua, KTNN đã thực hiện các cuộc kiểm toán do Chính phủ một số nước hỗ trợ cho Chính phủ Việt Nam thông qua các Chương trình 135, ứng phó với biến đổi khí hậu, cải cách hành chính công, hỗ trợ các DN nhỏ và vừa, chương trình vệ sinh nông thôn… Qua hoạt động kiểm toán, KTNN đánh giá tính tuân thủ việc sử dụng kinh phí tài trợ theo mục tiêu của các chương trình cũng như tính hiệu lực của hoạt động quản lý tài chính và quản trị chương trình tại các đơn vị thụ hưởng; đồng thời đưa ra các kiến nghị nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả và minh bạch trong quản lý và thực hiện dự án, cải thiện các cơ chế quản lý, chính sách để tăng cường hiệu quả các chương trình này.
Một trong số những khoản viện trợ nước ngoài đã được KTNN thực hiện kiểm toán là khoản viện trợ của Chính phủ Ireland cho Chương trình 135 giai đoạn 2011-2015. Cụ thể, KTNN đã thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng khoản viện trợ 7,5 triệu Euro tại 6 tỉnh (Hà Giang, Cao Bằng, Điện Biên, Thanh Hóa, Quảng Ngãi, Kon Tum) vào năm 2013 cho niên độ 2011 và khoản viện trợ 5,5 triệu Euro tại 8 tỉnh (Bắc Kạn, Quảng Trị, Sơn La, Yên Bái, Lào Cai, Lai Châu, Nghệ An, Quảng Nam) vào năm 2015 cho niên độ 2012. Trong đó, những nỗ lực thực hiện kiểm toán khoản viện trợ tại 8 tỉnh của KTNN đã được bà Fiona Quinn - Phó Ban phát triển Đại sứ quán Ireland đánh giá cao. “Qua kết quả kiểm toán, KTNN đã đưa ra những khuyến nghị quan trọng giúp cải thiện việc thực hiện Chương trình của các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương; góp phần tăng cường hiệu quả trách nhiệm giải trình về nguồn lực đầu tư. Những vấn đề mà KTNN chỉ ra cũng tương đồng với những phát hiện của chúng tôi trong quá trình thực hiện cuộc khảo sát độc lập tại 36 xã thuộc 9 tỉnh” - Bà Fiona Quinn ghi nhận.
Từ kết quả kiểm toán khoản viện trợ cho Chương trình 135
Tại Hội thảo, ngoài việc đánh giá những tác động chung của hoạt động kiểm toán các chương trình, dự án do nước ngoài tài trợ, các đại biểu còn tập trung phân tích, đưa ra những nhận định về thực trạng quản lý, sử dụng nguồn viện trợ của Chính phủ Ireland cho giai đoạn II Chương trình 135 tại 8 tỉnh. Ông Lại Xuân Nghị - Trưởng Phòng Thẩm định 1 (Vụ Pháp chế), Trưởng Đoàn kiểm toán Chương trình nêu rõ: Kết quả kiểm toán cho thấy nhiều địa phương đã nỗ lực thực hiện các dự án, mang lại hiệu quả cao. Việc lựa chọn đầu tư là cần thiết, phù hợp đối với nhu cầu thực tế của người dân tại các thôn, bản thuộc các xã đặc biệt khó khăn, xã vùng biên, xã an toàn khu có điều kiện sinh hoạt, sản xuất còn thiếu thốn. Các công trình xây dựng được người dân địa phương nhiệt tình hưởng ứng. Trong quá trình thực hiện các dự án, các địa phương, chủ đầu tư, và Ban quản lý dự án đã cơ bản tuân thủ các quy định quản lý của Nhà nước; các công trình cơ bản thực hiện theo quy trình, đảm bảo tiến độ theo hợp đồng, hoàn thành đưa vào sử dụng, đạt được mục tiêu theo quyết định đầu tư, chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, kết quả kiểm toán cho thấy, công tác triển khai thực hiện dự án đến địa phương còn chưa được kịp thời; chưa kịp thời điều chỉnh nguồn vốn, để dư nguồn vốn trong khi có nợ đọng xây dựng cơ bản; các xã được giao làm chủ đầu tư chưa thể hiện được khả năng làm chủ đầu tư; địa điểm đầu tư có địa hình đồi núi, cư dân sống không tập trung, việc phân bổ vốn còn thiếu so với yêu cầu, nguồn nhân lực tại các xã đều khó thu hút, DN trên địa bàn là các DN nhỏ; các công trình giao thông không gắn biển giới hạn tải trọng...
Báo cáo kiểm toán trên của KTNN cũng là một trong những căn cứ quan trọng để ông Đặng Tiến Hùng - Phó Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình 135 (Uỷ ban Dân tộc) nêu lên thực trạng công tác quản lý, sử dụng nguồn viện trợ của Chính phủ Ireland: Việc lựa chọn các công trình tại các địa phương chưa cân đối, tập trung đầu tư nhiều vào đường giao thông nông thôn, chưa đảm bảo hoàn thành dứt điểm và phát huy hiệu quả công trình sau đầu tư. Trong quá trình thực hiện dự án, một số địa phương chưa thực hiện nghiêm túc thông báo công khai, minh bạch về đối tượng thụ hưởng, mức vốn kế hoạch, quyết toán kinh phí từng năm. Việc tổ chức giám sát cộng đồng tại nhiều địa phương còn mang tính hình thức. Công tác duy tu, bảo dưỡng công trình chưa thường xuyên, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng công trình…
Nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả kiểm toán
Kết quả kiểm toán khoản viện trợ của Chính phủ Ireland cho Chương trình 135 đã có tác động tích cực đối với công cuộc giảm nghèo, cải thiện đời sống của người dân ở các địa phương đặc biệt khó khăn. Để nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả các cuộc kiểm toán này, đại diện Irish Aid đề nghị: Báo cáo kiểm toán của KTNN năm 2016 cần có sự so sánh tại địa bàn kiểm toán qua các năm nhằm đánh giá xem các tỉnh đã thực hiện khuyến nghị của KTNN đến đâu, tìm ra nguyên nhân chủ quan và khách quan của việc chưa thực hiện đầy đủ các khuyến nghị, từ đó đưa ra giải pháp khắc phục.
Kỳ vọng về những đổi mới trong công tác quản lý, sử dụng nguồn viện trợ của Chính phủ Ireland dành cho Chương trình 135 tại các địa phương, ông Đặng Tiến Hùng mong rằng năm 2016, thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN sẽ có thêm những đánh giá, kết luận, kiến nghị cụ thể hơn; giúp các địa phương khắc phục những tồn tại để tiếp tục tổ chức chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả nguồn vốn tài trợ trên địa bàn trong thời gian tới.
Từ góc độ của địa phương được thụ hưởng Chương trình 135, đại diện Ban Dân tộc tỉnh Bắc Kạn đề nghị thời gian tới cần thực hiện kiểm toán việc chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý, đầu tư toàn bộ các công trình sau đầu tư để đảm bảo phát huy tốt nguồn vốn.
Tăng cường chất lượng các cuộc kiểm toán chương trình, dự án do nước ngoài tài trợ và hiệu quả, hiệu lực của các kiến nghị kiểm toán là mục tiêu của KTNN trong thời gian tới. Bởi vậy, bà Hà Thị Mỹ Dung đề nghị, sau Hội thảo này, các Bộ, ngành, địa phương có liên quan cần phối hợp với KTNN để thảo luận, đề xuất với các cơ quan chức năng giải quyết những tồn tại, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện các chương trình, dự án, đặc biệt là những vướng mắc về cơ chế và thủ tục. Đoàn kiểm toán Chương trình 135 năm 2016 cần tiếp thu các ý kiến đóng góp, đưa ra kiến nghị với nhà tài trợ và các địa phương về tăng kinh phí, thực hiện giải pháp nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ thực hiện dự án để những dự án này mang lại những hiệu quả thiết thực hơn đối với người dân.
(Báo Kiểm toán số 9/2016)