Theo TS.Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành III, Kiểm toán nhà nước, do áp lực tăng thu, các bệnh viện tuyến trên không có động lực để giảm tải, thậm chí còn sống nhờ quá tải. Chính bởi vậy chủ trương “giảm tải bệnh viện” mới chỉ nằm trên khẩu hiệu, khó đi vào thực tiễn.

Việc tăng doanh thu đang là áp lực thường trực của các bệnh viện tự chủ

Giảm 25 nghìn người hưởng lương ngân sách, tiết kiệm nghìn tỷ

Theo Bộ Y tế, đến thời điểm này đã có 23 bệnh viện thuộc Bộ Y tế tự bảo đảm được toàn bộ chi thường xuyên, giảm cấp ngân sách hàng chục nghìn tỷ đồng mỗi năm. Đặc biệt, các bệnh viện thuộc Bộ Y tế đã giảm được hơn 25 nghìn người hưởng lương từ ngân sách nhà nước, với số tiền hơn 2 nghìn tỷ đồng/năm.

Từ cơ chế tự chủ, hầu hết các đơn vị đã rà soát lại chức năng, nhiệm vụ, xây dựng lại điều lệ tổ chức cho đơn vị mình. Trên cơ sở đó tổ chức lại, sáp nhập hoặc chia tách, giải thể các khoa, phòng, đơn vị trực thuộc hoạt động không hiệu quả hoặc chưa phù hợp chức năng nhiệm vụ để thành lập các tổ chức mới.

Bộ Y tế cũng cho rằng, việc cho phép các đơn vị tự bảo đảm chi phí hoạt động được tự quyết định số lượng người làm việc đã tạo điểu kiện cho các đơn vị quyết định và tuyển dụng được nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu nhân lực để phục vụ các hoạt động với chất lượng ngày càng được nâng cao. Các đơn vị đã tổ chức sắp xếp lại nhân sự, một người có thể làm được nhiều việc, đảm bảo phân công đúng người đúng việc, đúng sở trường.

Tuy nhiên, một trong những bất cập hạn chế hiện nay là nếu các đơn vị tự quyết trong thành lập, giải thể có thể dẫn đến thực trạng, các đơn vị sẽ giải thể các khoa, bộ phận không có thu nhập, hoặc nguồn thu thấp để phát triển các khoa, bộ phận có nguồn thu. Trong khi đó, việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân đòi hỏi hệ thống y tế phải đồng bộ giữa các chuyên khoa, chuyên ngành.

Việc quản lý tài chính của các bệnh viện chưa hiệu quả, vẫn còn tình trạng ỷ lại trông chờ ngân sách Nhà nước; chưa khuyến khích các bệnh viện tiến tới tự chủ 100%; thiếu hệ thống các tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật làm cơ sở cho các bệnh viện... Tất cả những tồn tại trên là do thiếu một cơ chế tự chủ rõ ràng, tường minh.

TS. Lê Đình Thăng dẫn chứng, trao quyền tự chủ, vậy các bệnh viện có nguồn thu thì được quyền chi những thứ gì? Viện phí, dịch vụ y tế khám chữa bệnh có dịch vụ đi kèm, bệnh viện có được thu hay không, thu như thế nào, mức bao nhiêu thì không hề có quy định, chính điều này khiến các bệnh viện đang lúng túng.

Bộ Y tế đề nghị cần có các quy định, hướng dẫn cụ thể về cơ chế tự chủ của các đơn vị dự toán cấp dưới. Có cơ chế tự chủ cho các đơn vị dự toán độc lập thuộc các đơn vị sự nghiệp công, được giao thẩm quyền trong việc quyết định biên chế, đấu thầu, không phải thông qua đơn vị dự toán cấp trên.
 
Giảm tải mới chỉ là khẩu hiệu

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Đình Cường, chỉ đến khi vụ chạy thận ở Bệnh viện Hòa Bình làm nhiều người chết, gây rúng động dư luận, người ta mới đặt ra vấn đề, trách nhiệm của giám đốc các bệnh viện cũng như nhà quản lý y tế đến đâu?

Theo ông Phạm Đình Cường, bất cập hiện nay là các quy định chưa rõ ràng, cái gì được làm, cái gì không. “Giám đốc các bệnh viện thường chia sẻ rằng, chúng tôi rất cần được liệt kê cụ thể, cái gì được làm, cái gì cấm. Chính vì vậy, việc cụ thể hóa hàng rào pháp lý là điều rất cần thiết lúc này” - ông Phạm Đình Cường cho hay.

Theo TS Lê Đình Thăng, việc tăng doanh thu đang là áp lực thường trực của các bệnh viện tự chủ. Với nguồn thu chủ yếu dựa vào giá dịch vụ khám, chữa bệnh, do đó để tăng doanh thu, nhiều bệnh viện đã tăng giá các dịch vụ khám, chữa bệnh lên mức trần, mặc dù chất lượng không tăng, hoặc tăng không tương xứng.

Hơn nữa, khi các cơ sở khám chữa bệnh tăng thu có thể dẫn đến tình trạng chèo kéo bệnh nhân, khám chữa bệnh vượt tuyến, từ đó tạo áp lực đến các bệnh viện tuyến trên. “Các bệnh viện tuyến trên cũng không có động lực để giảm tải bởi áp lực về tăng số thu của cơ sở khám, chữa bệnh. Một số lãnh đạo bệnh viện nói với tôi rằng, bệnh viện đang sống nhờ quá tải. Tình trạng này sẽ là chỉ dấu để nói rằng, giảm tải bệnh viện chỉ nằm trên khẩu hiểu mà khó có thể đi vào thực tiễn”, TS. Lê Đình Thăng cho hay.

Như vậy, vấn đề đặt ra đối với cấp có thẩm quyền là cần có cơ chế giám sát, kiểm tra phù hợp đối với việc quản lý, sử dụng nguồn tài chính công tại các cơ sở khám, chữa bệnh công lập, đảm bảo công khai, minh bạch và đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, có biện pháp để tăng doanh thu hợp pháp của các bệnh viện, khắc phục tình trạng mất cân đối về tỷ lệ bệnh nhân tại các bệnh viện như hiện nay./.

Nguyễn Dũng