Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Kiểm toán nhà nước: Cơ sở vững chắc để tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm toán

09/01/2020
Xem cỡ chữ Đọc bài viết In trang Google

TS. Hồ Đức Phớc - Ủy viên T.Ư Đảng, Tổng Kiểm toán Nhà nước - trả lời phỏng vấn của Báo Kiểm toán

Tổng Kiểm toán nhà nước Hồ Đức Phớc trao đổi về Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN

Thưa Tổng Kiểm toán Nhà nước, tại Kỳ họp thứ 8 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN. Xin Tổng Kiểm toán Nhà nước chia sẻ đôi điều về tầm quan trọng và ý nghĩa của sự kiện này đối với hoạt động kiểm toán nhà nước?

Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật KTNN được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8 vừa qua là một trong những dấu ấn nổi bật trong hoạt động của ngành KTNN trong năm 2019. Trong quá trình sửa đổi, bổ sung Luật, KTNN đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan thẩm tra lắng nghe và tiếp thu, giải trình nghiêm túc các ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội, các nhà khoa học, nhà quản lý... Vì vậy, Dự thảo Luật đã được Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành cao (94% đại biểu Quốc hội tán thành). Qua đó cũng cho thấy sự tin tưởng, kỳ vọng của đại biểu Quốc hội vào vai trò, hoạt động của KTNN - một công cụ hữu hiệu phục vụ cho hoạt động của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và công tác quản lý, điều hành của Chính phủ.

Với nhiều nội dung được bổ sung, sửa đổi, Luật ra đời là một bước tiếp theo trong quá trình hoàn thiện khuôn khổ pháp luật về KTNN, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện hơn cho hoạt động của KTNN; nâng cao trách nhiệm của KTNN trong thực thi nhiệm vụ; là cơ sở vững chắc để tăng cường hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm toán.

Với ý nghĩa đó, KTNN xác định một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Ngành năm 2020 là tập trung triển khai thi hành Luật sau khi có hiệu lực (từ ngày 01/7/2020). Theo đó, KTNN sẽ tổ chức tập huấn cho công chức, kiểm toán viên (KTV), viên chức trong toàn Ngành về những nội dung sửa đổi, bổ sung trong Luật; đồng thời chuẩn bị xây dựng và ban hành các văn bản, quy trình liên quan nhằm cụ thể hóa các quy định trong Luật với mục tiêu phát huy cao nhất hiệu lực, hiệu quả của Luật vào thực tiễn.

Một điểm mới đáng chú ý trong Luật KTNN sửa đổi, bổ sung lần này là Luật đã bổ sung quy định giải thích rõ khái niệm về cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán. Để triển khai hiệu quả quy định này, KTNN cần có sự chuẩn bị như thế nào, thưa Tổng Kiểm toán Nhà nước?

Việc quy định rõ cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán có ý nghĩa rất quan trọng đối với hoạt động kiểm toán nhà nước; tạo căn cứ pháp lý nhằm khắc phục những bất cập gây khó khăn cho hoạt động kiểm toán thời gian qua, tạo thuận lợi cho KTNN trong kiểm tra, đối chiếu đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của đơn vị được kiểm toán, đảm bảo đánh giá toàn diện, chính xác việc quản lý, điều hành, sử dụng tài chính, tài sản công hiệu quả, đảm bảo chống thất thu ngân sách và phòng chống tham nhũng đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Luật cũng quy định hết sức chặt chẽ để tránh việc lạm dụng kiểm tra, đối chiếu tràn lan gây khó khăn, phiền hà cho các đơn vị, DN; đồng thời quy định rõ Trưởng đoàn kiểm toán duyệt kế hoạch kiểm tra, đối chiếu tại cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán, báo cáo Kiểm toán trưởng trước khi thực hiện; đảm bảo sự rõ ràng, minh bạch trong quá trình kiểm tra, đối chiếu.

Để triển khai quy định này, trong thời gian tới, KTNN sẽ ban hành các văn bản chỉ đạo hướng dẫn chung thực hiện trong toàn Ngành về quy trình, thủ tục kiểm tra, đối chiếu; rà soát, hoàn thiện hệ thống hồ sơ mẫu biểu kiểm toán, đối chiếu tại các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán… đảm bảo phù hợp, tuân thủ quy định của Luật. Bên cạnh đó, trong khâu lập kế hoạch kiểm toán (kế hoạch kiểm toán năm và kế hoạch kiểm toán chi tiết của từng cuộc kiểm toán) và trong công tác kiểm toán, KTNN sẽ chú trọng khâu khảo sát, thu thập thông tin, áp dụng phương pháp đánh giá rủi ro, xác định trọng yếu kiểm toán để xác định đúng các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến đơn vị được kiểm toán, đảm bảo mục tiêu, phạm vi kiểm toán. Trong quá trình triển khai kiểm toán, Tổng Kiểm toán Nhà nước cũng sẽ kịp thời ban hành các văn bản, chỉ thị quán triệt các Đoàn kiểm toán tuân thủ đúng việc kiểm tra, đối chiếu theo danh sách đơn vị đã được duyệt; nghiêm cấm lợi dụng việc kiểm tra đối chiếu để gây phiền hà hoặc nhũng nhiễu đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Luật cũng bổ sung quy định, KTNN có quyền truy cập cơ sở dữ liệu quốc gia và dữ liệu của đơn vị được kiểm toán. Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước, quy định này đem lại những thuận lợi cũng như đặt ra thách thức như thế nào đối với hoạt động kiểm toán nhà nước?

Đây là một trong những điểm mới nhằm tạo cơ sở pháp lý cho KTNN thuận lợi trong việc tiếp cận, khai thác tài liệu, số liệu dưới dạng dữ liệu điện tử để phục vụ cho công tác kiểm toán, qua đó nâng cao hiệu quả và chất lượng của các cuộc kiểm toán. Quy định này phù hợp với chiến lược phát triển công nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử và bắt kịp xu thế của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.

Điều quan trọng hơn, qua việc cung cấp các báo cáo tài chính và các tài liệu khác của đơn vị được kiểm toán dưới dạng dữ liệu điện tử giúp KTNN xây dựng được cơ sở dữ liệu về đơn vị được kiểm toán, tạo điều kiện thuận lợi cho công tác xây dựng kế hoạch kiểm toán nhanh chóng, chất lượng và tiến tới KTNN có thể thực hiện kiểm toán trên hồ sơ số hóa, điện tử khi có đủ điều kiện. Việc cung cấp dữ liệu điện tử liên quan đến nội dung kiểm toán còn tạo điều kiện cho KTV đưa ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào hoạt động kiểm toán, giúp cho việc kiểm toán truy tìm, phát hiện, đưa ra kết quả nhanh chóng, chính xác. Đồng thời, giúp tiết kiệm thời gian, nhân lực, chi phí cho KTNN từ khâu khảo sát, lập kế hoạch kiểm toán đến việc thực hiện kiểm toán; giảm thời gian, nhân lực cho đơn vị được kiểm toán.

Tuy nhiên, việc triển khai quy định này cũng đặt ra những yêu cầu, thách thức cho KTNN trong xây dựng dự án để ứng dụng công nghệ thông tin; trong việc đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực không chỉ giỏi về chuyên môn nghiệp vụ kiểm toán mà còn phải có trình độ, kỹ năng ứng dụng tin học, công nghệ thông tin trong hoạt động kiểm toán vấn đề bảo mật dữ liệu, chống bị hacker đánh cắp dữ liệu, sự cố mạng, máy tính, đảm bảo an toàn hệ thống. Vì vậy, ngay trong Kế hoạch đào tạo năm 2020, KTNN xác định tập trung đào tạo chuẩn kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho toàn bộ công chức, viên chức trong Ngành, đồng thời, đẩy mạnh tập huấn hướng dẫn sử dụng các phần mềm đã hoàn thành để triển khai hiệu quả.

Một vấn đề được dư luận rất quan tâm là Luật KTNN sửa đổi, bổ sung cho phép đơn vị được kiểm toán; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán có quyền khiếu nại, khởi kiện. Thưa Tổng Kiểm toán Nhà nước, với quy định này, KTNN cần lưu ý những gì trong triển khai để vừa đảm bảo được hiệu quả, hiệu lực kiểm toán, vừa đảm bảo được quyền và lợi ích của đơn vị được kiểm toán; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán?

Luật quy định, đơn vị được kiểm toán, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động kiểm toán có quyền khiếu nại với Tổng Kiểm toán Nhà nước về hành vi của Trưởng đoàn kiểm toán, Tổ trưởng Tổ kiểm toán, thành viên Đoàn kiểm toán; khiếu nại về đánh giá, xác nhận, kết luận, kiến nghị kiểm toán trong báo cáo kiểm toán, thông báo kết quả kiểm toán, thông báo kết luận, kiến nghị của KTNN. Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại của Tổng Kiểm toán Nhà nước thì các bên được quyền khởi kiện theo quy định của Luật Tố tụng hành chính. Luật cũng quy định rõ trình tự, thủ tục thực hiện việc khiếu nại, khởi kiện.

Quy định này tạo cơ sở pháp lý nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của đơn vị được kiểm toán và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Đồng thời, góp phần tăng cường trách nhiệm, tính khách quan, chính xác, đúng đắn, công bằng, tính công khai, minh bạch của KTNN; tạo ra sự bình đẳng quyền lực, nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc thực hiện kết luận của KTNN.

Việc triển khai quy định trên đặt ra hai vấn đề. Thứ nhất là khối lượng công việc của KTNN sẽ tăng lên, vì vậy phải sắp xếp, bố trí nhân lực phù hợp để tiếp nhận, giải quyết đơn thư khiếu nại. Đồng thời, KTNN cần phải xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn về tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo để phổ biến và thực hiện thống nhất trong toàn Ngành.

Thứ hai, quy định trên đặt ra yêu cầu và trách nhiệm cao hơn đối với KTNN và mỗi KTV trong thực hiện nhiệm vụ kiểm toán. Theo đó, các Đoàn kiểm toán, Tổ kiểm toán và bản thân mỗi KTV cần tuân thủ nghiêm túc các quy định của Ngành; luôn giữ gìn tác phong, đạo đức công vụ, giữ gìn uy tín, hình ảnh và nguyên tắc độc lập, khách quan của KTV. Đặc biệt, cần thận trọng, khách quan trong việc đưa ra các kết luận, kiến nghị kiểm toán; xem xét, đánh giá kỹ lưỡng các hồ sơ, tài liệu, bằng chứng liên quan đến nội dung kết luận, kiến nghị kiểm toán; tăng cường trao đổi thông tin và nâng cao trách nhiệm giải trình của các đơn vị được kiểm toán và đơn vị liên quan.

Trong thời gian tới, KTNN sẽ tiếp tục tăng cường siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ; chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng tư tưởng chính trị, đạo đức công vụ cho đội ngũ KTV. Hoàn thiện hồ sơ, mẫu biểu kiểm toán đối với từng lĩnh vực đảm bảo phù hợp, rõ ràng, sát thực tế, giúp KTV, các đơn vị có liên quan thuận lợi hơn trong thực hiện kiểm toán.

Đặc biệt, KTNN sẽ đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm soát chất lượng các cuộc kiểm toán; thẩm định, soát xét kỹ các báo cáo kiểm toán trước khi phát hành, công khai nhằm đảm bảo chất lượng, tính chính xác của các đánh giá, kết luận, kiến nghị kiểm toán. Qua đó, đảm bảo hiệu lực của các kiến nghị kiểm toán đồng thời đảm bảo quyền khiếu nại, khởi kiện của đối tượng kiểm toán.

Xin trân trọng cảm ơn Tổng Kiểm toán nhà nước!

 

Xem thêm »