(sav.gov.vn) - Sáng ngày 7/9/2020, tại Hà Nội, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã tổ chức phiên giải trình “Thực trạng, giải pháp phát triển điện lực đến năm 2030”. Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chủ trì phiên họp.
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chủ trì phiên họp
Phát biểu khai mạc phiên giải trình, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh nhấn mạnh: Điện lực là lĩnh vực quan trọng có ảnh hưởng tới sự phát triển của nền kinh tế - xã hội. Với nhu cầu sử dụng điện tiếp tục tăng cao, nhưng nhiều dự án điện trong quy hoạch điện VII bị chậm tiến độ, việc cung cấp điện sẽ gặp khó khăn trong tương lai gần. Do đó, phiên giải trình “Thực trạng, giải pháp phát triển điện lực đến năm 2030” do Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức nhằm nhìn nhận, đánh giá để đưa ra các giải pháp phát triển điện lực, nhất là nhóm giải pháp về thể chế trong thời gian tới.
Báo cáo tại phiên giải trình, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, trong 10 năm trở lại đây, ngành điện đã thực hiện tốt nhiệm vụ cung ứng điện cho phát triển kinh tế - xã hội, sinh hoạt của nhân dân. Giai đoạn 2011-2015, ngành điện đã đưa vào vận hành khoảng 17 GW nguồn điện, đạt hơn 81% khối lượng được giao theo quy hoạch điện Quốc gia (QHĐ) VII; giai đoạn 2016-2020, việc đầu tư nguồn điện được thực hiện theo QHĐVII điều chỉnh. Tuy nhiên, các nguồn điện truyền thống (than, khí, thủy điện - chủ yếu là nhiệt điện than) bị chậm tiến độ, chỉ đạt khoảng 60% (chậm 7.000 MW) so với khối lượng quy hoạch VII điều chỉnh. Tính đến hết năm 2019, tổng công suất đặt của hệ thống điện quốc gia đạt khoảng gần 54.880 MW; tổng chiều dài đường dây 500 kV là 8.496 km tăng 2,2 lần so với năm 2010; chiều dài đường dây 220-110 Kv là 43.174 km, tăng 1,9 lần so với năm 2010; dung lượng trạm biến áp 500 kV là 34.050 MVA, tăng 2,84 lần, dung lượng trạm biến áp 220-110 kV là 137.850 MVA kV, tăng 2,82 lần so với năm 2010. Các công trình lưới điện đưa vào vận hành đã nâng cao năng lực truyền tải, góp phần đáng kể trong việc đảm bảo cung cấp điện cho phụ tải và cải thiện chất lượng điện năng. Bên cạnh đó, công tác giảm tổn thất, tiết kiệm điện năng hiện chỉ còn 6,5%, vượt trước 1 năm so với lộ trình của kế hoạch 5 năm 2016-2020 được Thủ tướng Chính phủ giao; Sản lượng điện tiết kiệm hàng năm bằng 1,7-2,5% sản lượng điện thương phẩm.
Tại phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chất vấn: Chủ trương của Đảng vận hành kinh tế thị trường, kể cả điện đầu vào, và giá bán nhưng thực tế hiện nay giá điện chưa bám sát kinh tế thị trường, giảm động lực phát triển của điện năng?
Phó Chủ nhiệm UB Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Hoàng Quang Hàm nêu câu hỏi: Từ năm 2011 đến nay, ngành điện đã 9 lần điều chỉnh tăng giá điện bán lẻ và chưa một lần điều chỉnh giảm. Đến bao giờ chúng ta có thể bàn chuyện giảm giá điện, vì hiện có nhiều ý kiến co rằng biểu giá bán lẻ điện hiện đã lỗi thời? Phải thật sự công khai, minh bạch và bình đẳng trong phát triển điện lực theo cơ chế thị trường.
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, trong thời gian qua, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công thương chuẩn bị các điều kiện để từng bước hoàn thiện môi trường điện cạnh tranh. Hiện môi trường phát điện cạnh tranh đã hoàn chỉnh, 94 nhà máy điện đã tham gia thị trường này. Môi trường bán buôn điện cạnh tranh từng bước được hoàn thiện, khâu cuối cùng là bán lẻ điện cạnh tranh. “Hiện Bộ Công thương đã xây dựng Đề án mô hình thị trường bán lẻ điện cạnh tranh. Đề án có 3 giai đoạn thực hiện: Giai đoạn 1 đến hết năm 2021 là giai đoạn chuẩn bị; giai đoạn 2 từ năm 2022 đến năm 2024 cho phép khách hàng sử dụng điện được mua điện trên thị trường điện giao ngay; giai đoạn 3 từ sau năm 2024 cho phép các khách hàng được lựa chọn đơn vị bán lẻ điện. Đến năm 2024 có môi trường điện cạnh tranh. Giá điện có tăng, có giảm sẽ theo cơ chế giá đầu vào, giá thành sản xuất sẽ quyết định giá điện trên cơ sở công khai, minh bạch theo quy luật của thị trường với sự cạnh tranh bình đẳng của các thành phần tham gia thị trường điện. Nhà nước sẽ chỉ quản lý phí truyền tải điện, không can thiệp vào giá điện” – Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết.
Quang cảnh phiên họp
Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển đặt câu hỏi: Nhiều ý kiến cho rằng Quy hoạch điện còn sơ cứng, chậm điều chỉnh, chưa linh hoạt dẫn đến mất cơ hội thu hút đầu tư. Vấn đề nhiệt điện than cũng có ý kiến trái chiều. Quan điểm của Bộ trưởng Bộ Công thương về vấn đề này như thế nào?
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị Bộ Công Thương cần phân tích rõ các nguyên nhân dẫn tới hàng loạt dự án điện chậm tiến độ; các bất cập về thu hút vốn đầu tư cũng như các giải pháp giải liên quan đến nhập khẩu năng lượng thời gian tới. Cần xác định rõ vai trò của nhiệt điện than cũng như xử lý vấn đề môi trường như xỉ than của nhiệt điện, pin mặt trời của năng lượng tái tạo trong thời gian.
Phó Chủ nhiệm UB Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Hồng Tịnh cho rằng, điện than hiện vẫn là thực tế để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Tốc độ phát triển các dự án điện vừa qua không đạt yêu cầu bởi hầu hết các dự án điện than bị chậm tiến độ vì nhiều địa phương không muốn xây dựng nhà vì lo ngại ô nhiễm. “Bộ Công Thương có định hướng công nghệ thế nào để các dự án nhiệt điện triển khai an toàn, đảm bảo khả năng cung ứng điện?” – ông Lê Hồng Tịnh đặt câu hỏi.
Bộ trưởng Trần Tuấn Anh xác nhận những tồn tại trong lĩnh vực điện lực hiện nay, trong đó có quy hoạch điện VII, dự báo về điện năng lượng tái tạo như điện gió không đúng thực tế dù Việt Nam có tiềm năng về điện năng lượng tái tạo. Trữ lượng dầu khí ngày càng suy giảm, nguồn khí bổ sung cho nhà máy điện bị thiếu, nguy cơ dẫn đến thiếu điện. Bên cạnh đó nhiệt điện than cũng bị bó cứng trong tổng sơ đồ điện VII về tỷ lệ, trong khi nguồn cung loại nhà máy điện này tăng. “Việc quy hoạch sơ cứng đã ảnh hưởng thu hút nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực doanh nghiệp tư nhân để phát triển ngành điện. Chúng tôi thừa nhận hạn chế của quy hoạch điện VII và quy hoạch điện VII điều chỉnh. Trong quy hoạch điện VIII, việc triển khai các dự án điện than sẽ được quản lý chặt chẽ và đánh giá đầy đủ về yếu tố môi trường. Bộ chủ trương sẽ không đưa thêm nhiều dự án điện than vào quy hoạch và sẽ có sự điều chỉnh về cơ cấu các nguồn điện trong thời gian tới. Điện than sẽ được tính toán cùng các dự án điện khí để điều chỉnh cho phù hợp” – Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.
Được biết Bộ Công Thương đã tham mưu trình Chính phủ một loạt các giải pháp để bổ sung nguồn điện thiếu hụt trong thời gian tới như: Bổ sung các nguồn điện gió, điện mặt trời vào vận hành giai đoạn 2021 - 2025; bổ sung thêm các nguồn điện khí sử dụng LNG; tăng cường nhập khẩu điện từ Lào, xem xét nhập khẩu thêm điện năng từ Trung Quốc; bổ sung và xây dựng lưới điện đồng bộ để giải phóng công suất các nguồn điện; có các giải pháp khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm và hiệu quả.
Trong giai đoạn trung hạn và dài hạn ngành điện Việt Nam sẽ tiếp tục ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo; phát triển nhanh điện khí LNG dần trở thành nguồn cung cấp điện năng quan trọng, hỗ trợ cho điều tiết hệ thống; tăng cường hợp tác, xuất nhập khẩu điện với các nước trong khu vực để đảm bảo an ninh cung cấp điện; xây dựng lưới điện thông minh để đáp ứng yêu cầu vận hành linh hoạt, tích hợp được với tỷ lệ lớn các nguồn năng lượng tái tạo.
Phát biểu chỉ đạo tại phiên giải trình, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, cần đề cập đến vấn đề năng lượng nói chung, và điện nói riêng theo góc nhìn rộng hơn, đầy đủ, toàn diện hơn trong bối cảnh thế giới thay đổi hàng ngày.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển, Quy hoạch điện VII chưa đạt được mục tiêu do nhiều nguyên nhân như giải phóng mặt bằng, vốn vay, công tác phối hợp giữa các Bộ, ngành, nhiều địa phương không ủng hộ nhiệt điện than; hệ thống văn bản pháp luật vẫn còn chồng chéo, quản lý Nhà nước còn hạn chế…
Về cơ chế giá điện, Phó Chủ tịch cho rằng cần thực hiện theo cơ chế thị trường, cạnh tranh, công khai, minh bạch. Trong giai đoạn tới, cần có cơ cấu nguồn hợp lý, trong đó có nhiệt điện than, không để bị động trong nguồn cung năng lượng. Đồng thời tập trung xây dựng đồng bộ hệ thống truyền tải, để giải toả công suất nhà máy điện một cách kịp thời.
Về vấn đề môi trường, Phó Chủ tịch lưu ý đến chuyển đổi rừng trong các dự án điện, việc xử lý những tấm PIN sau khi hết thời hạn sử dụng..
Để đáp ứng yêu cầu về điện trong thời gian tới, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng: Phải quán triệt năng lượng phải đi trước 1 bước, tạo động lực cho công nghiệp sản xuất. Cần đổi mới tư duy, theo cơ chế thị trường nhưng đảm bảo có sự điều tiết của Nhà nước. Không để lợi ích cục bộ của Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp chi phối./.
Khánh Vy