Thời cơ và thách thức đối với công tác kiểm toán trong bối cảnh dịch bệnh  Dịch bệnh Covid-19 lan rộng và diễn biến phức tạp đã tác động rất lớn đến hoạt động của KTNN. Song nhờ sự chủ động, linh hoạt trước tình hình mới, cũng như bám sát định hướng đổi mới đã đề ra, KTNN đã kịp thời chuyển trạng thái công tác, đặc biệt là trong hoạt động kiểm toán để thích ứng với tình hình dịch bệnh và coi đây là động lực để thúc đẩy đổi mới, nâng cao chất lượng kiểm toán.   Vượt qua thách thức của dịch bệnh Có thể nói, tác động của đại dịch Covid-19 đến mọi mặt của đời sống, kinh tế - xã hội trong nước cũng như trên thế giới là vô cùng nặng nề. Đối với hoạt động kiểm toán, tác động của dịch bệnh được thể hiện trong suốt quá trình kiểm toán. Dễ thấy, đó là việc tiếp cận tài liệu, thông tin từ đối tượng kiểm toán gặp nhiều khó khăn, do kiểm toán viên phải hạn chế tiếp xúc để tránh nguy cơ lây nhiễm dịch bệnh. Hạn chế này đã ảnh hưởng lớn đến việc thu thập bằng chứng kiểm toán cũng như xác định rủi ro, trọng yếu kiểm toán khi thực hiện kiểm toán. Tại Hội nghị giao ban trực tuyến toàn ngành KTNN diễn ra mới đây, đại diện các đơn vị đã thẳng thắn chia sẻ những khó khăn, thách thức trong hoạt động kiểm toán do ảnh hưởng của dịch bệnh. Các ý kiến đều thống nhất cho rằng, dịch bệnh đã tác động tiêu cực đến quá trình thực hiện kế hoạch kiểm toán. Hầu hết các cuộc kiểm toán đã và đang diễn ra đều phải thay đổi, điều chỉnh quy mô, phạm vi, cách thức thực hiện và ít nhiều ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả kiểm toán. “Những hạn chế này là khó tránh khỏi, khi đơn vị được kiểm toán chuyển trạng thái làm việc, nhất là trong bối cảnh KTNN tạo điều kiện hỗ trợ cao nhất cho các đối tượng kiểm toán thực hiện nhiệm vụ phòng, chống dịch bệnh” - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành IV Hoàng Phú Thọ cho biết. Tuy nhiên, nhờ chủ động nắm bắt tình hình, KTNN đã kịp thời ban hành các văn bản chỉ đạo, điều hành, chuyển mọi mặt công tác, đặc biệt là hoạt động kiểm toán sang trạng thái mới, thích ứng với tình hình dịch bệnh. Tại Hội nghị giao ban trực tuyến toàn Ngành tháng 6, Tổng Kiểm toán Nhà nước Trần Sỹ Thanh đã ghi nhận và đánh giá cao những kết quả công tác của toàn Ngành thời gian qua, đặc biệt là trong hoạt động kiểm toán. Các đoàn kiểm toán đã bám sát kế hoạch kiểm toán, chủ động đề xuất sáng kiến và các giải pháp để nâng cao chất lượng kiểm toán, trên cơ sở bám sát quy định của Ngành và chỉ đạo của lãnh đạo KTNN, lãnh đạo đơn vị. “Đội ngũ cán bộ, kiểm toán viên KTNN đã thể hiện tính trách nhiệm, chuyên nghiệp cao trong công tác chuyên môn, cũng như trong ứng xử tại địa bàn” - Tổng Kiểm toán Nhà nước nêu rõ.   Củng cố thêm quyết tâm đổi mới hoạt động kiểm toán Xác định những khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh chưa thể kết thúc ngay, Tổng Kiểm toán Nhà nước yêu cầu các đơn vị tiếp tục bám sát các văn bản hướng dẫn của Ngành để thực hiện đổi mới hoạt động kiểm toán, từ đó nâng cao chất lượng kiểm toán. Trên thực tế, hoạt động đổi mới, nâng cao chất lượng kiểm toán đã và đang được các đơn vị, nhất là các đơn vị kiểm toán nỗ lực triển khai thực hiện trong từng cấp độ, từng phạm vi, nội dung công việc. Điển hình là trong khoảng 2 năm trở lại đây, KTNN đã đẩy mạnh thực hiện phương pháp kiểm toán dựa trên xác định trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán - xu thế hoạt động tất yếu của các cơ quan kiểm toán tối cao trên thế giới; áp dụng hệ thống mẫu biểu hồ sơ kiểm toán mới, từ đó giúp tạo thuận lợi cho kiểm toán viên trong thực hiện kiểm toán cũng như nâng cao tính chuyên nghiệp trong hồ sơ kiểm toán... Tuy nhiên, những đổi mới trong hoạt động kiểm toán thời gian qua mới làm giảm mà chưa thể loại bỏ hoàn toàn tác động xấu do dịch bệnh mang lại. Trong bối cảnh yêu cầu phải đổi mới mạnh mẽ hơn nữa hoạt động kiểm toán để nâng cao chất lượng, hiệu quả kiểm toán trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, những thách thức, tác động của dịch bệnh cũng chính là động lực để KTNN củng cố quyết tâm đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán mà toàn Ngành đã đề ra và đang thực hiện trong thời gian qua. Từ chủ trương này, toàn Ngành sẽ tiếp tục tập trung nghiên cứu, đề xuất giải pháp đổi mới qua thực tiễn hoạt động kiểm toán. Đơn cử, những giải pháp cấp bách được thực hiện trong bối cảnh dịch bệnh, như: Kiểm toán viên thu thập, trao đổi thông tin qua mạng để tránh tiếp xúc gần; tổ chức xét duyệt dự thảo kế hoạch kiểm toán, báo cáo kiểm toán theo hình thức trực tuyến, hoặc gửi dự thảo báo cáo kiểm toán qua mạng cho đơn vị được kiểm toán... cũng chính là giải pháp lâu dài được KTNN đề ra và đang tập trung theo đuổi thực hiện, trong đó có định hướng tổ chức kiểm toán tại Trụ sở KTNN, thay vì cách làm duy nhất trước đây, đó là kiểm toán tại đơn vị được kiểm toán.   Nguyễn Lộc (Theo Báo Kiểm toán số 24/2021)