28/10/2021
Xem cỡ chữ
Đọc bài viết
In trang
Quốc hội bàn cơ chế, chính sách đặc thù phát triển 4 tỉnh, thành phố: Cơ hội để bứt phá và lan tỏa(sav.gov.vn) - Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 2 của Quốc hội, sáng 27/10/2021, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội thảo luận trực tuyến về Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên-Huế. Tiếp theo đó, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.Cơ chế, chính sách đặc thù nào cho phát triển 4 tỉnh, thành phố?
Dự thảo các Nghị quyết được xây dựng dựa trên 5 quan điểm, trong đó, nguyên tắc quan trọng là các cơ chế đặc thù phải được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm phát huy được tiềm năng, thế mạnh của địa phương; có tác động lan tỏa vùng miền; gắn với đề cao tính tự lực, tự cường, phát huy tính năng động, sáng tạo.
Cơ chế, chính sách đặc thù nào cho phát triển 4 tỉnh, thành phố phải phù hợp với khả năng cân đối ngân sách Nhà nước (NSNN), không ảnh hưởng lớn đến vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương theo quy định của Hiến pháp; không làm tăng bội chi NSNN và trần nợ công đã được Quốc hội quyết định; tăng cường phân cấp, phân quyền, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền của địa phương...
Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng với 6 cơ chế chính sách, tỉnh Thừa Thiên Huế với 6 cơ chế chính sách, tỉnh Nghệ An với 6 cơ chế chính sách và tỉnh Thanh Hóa với 8 cơ chế chính sách.
Cụ thể, các tỉnh Thừa Thiên-Huế, Nghệ An được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 40% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp. Thành phố Hải Phòng, tỉnh Thanh Hóa được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 60% số thu ngân sách được hưởng theo phân cấp.
Đối với thành phố Hải Phòng, hằng năm, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách thành phố không quá 70% số tăng thu ngân sách Trung ương so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.
Đối với các tỉnh Thừa Thiên-Huế, tỉnh Nghệ An, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho các tỉnh không quá 70% số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu của hàng hóa xuất, nhập khẩu so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.
Còn với tỉnh Thanh Hóa, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho tỉnh không quá 70% số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu qua Cảng biển Nghi Sơn so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao nhưng không vượt quá số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu qua Cảng biển Nghi Sơn so với thực hiện năm trước và ngân sách Trung ương không hụt thu.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết còn quy định một số cơ chế đặc thù về thí điểm thực hiện chính sách phí, lệ phí trên địa bàn; quản lý đất đai và quản lý sử dụng rừng; quản lý quy hoạch; thu từ xử lý nhà, đất... Hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2022 và được thực hiện trong 5 năm.
Cơ hội cho các địa phương đột phá
Tại phiên thảo luận, đã có 31 ý kiến đại biểu phát biểu và 02 ý kiến đại biểu tranh luận. Đa số ý kiến đại biểu nhất trí với sự cần thiết ban hành các Nghị quyết, đồng thời tán thành với nhiều nội dung trong Báo cáo của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội và cho rằng, các báo cáo được chuẩn bị công phu, chất lượng tốt, ngắn gọn, đánh giá khá toàn diện về nội dung dự thảo Nghị quyết.
Các đại biểu nhấn mạnh, nếu Nghị quyết được thông qua sẽ tạo điều kiện để các địa phương phát huy được tiềm năng, thế mạnh cũng như có tác động thúc đẩy sự phát triển kinh tế vùng, khu vực. Đồng thời đề cao tính tự lực, tự cường và phát huy được tinh thần năng động, sáng tạo của từng địa phương trong việc triển khai thực hiện và phát triển kinh tế - xã hội. Đây là thời cơ mới, vận hội mới để các địa phương phát triển nhanh, bền vững hơn, đóng góp hiệu quả vào sự phát triển chung của đất nước.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội Tạ Văn Hạ bày tỏ thống nhất cao về việc Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển các tỉnh nói trên với các lý do: Tạo cơ chế, động lực, điều kiện để cho các tỉnh phát triển; thể chế hóa nghị quyết của Bộ Chính trị, đường lối của Đảng và các tỉnh thực hiện thí điểm chính sách để hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) phát biểu thảo luận
Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) bày tỏ thống nhất cao việc ban hành Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho 4 tỉnh thành phố vì đây là một hướng đi đúng và phù hợp với quan điểm phát triển bền vững. Tức là những địa phương nào có khó khăn thì có những chính sách hỗ trợ giảm nghèo. Còn địa phương nào có tiềm lực phát triển kinh tế lớn cần có những cơ chế chính sách đủ mạnh để tạo động lực.
Cùng quan điểm, đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa) cho rằng, việc Quốc hội cho phép thí điểm thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương này sẽ cụ thể hóa chủ trương của Đảng, tạo cơ sở, cơ chế, chính sách cho các địa phương có tiềm năng, lợi thế, có thêm nguồn lực, tạo đòn bẩy để bứt phá nhanh phát triển kinh tế - xã hội, có sức lan tỏa đến các địa phương khác trong vùng. Theo đại biểu Vũ Xuân Hùng, Thành phố Hải Phòng những năm vừa qua có tốc độ tăng trưởng rất cao, kể cả về thu ngân sách, thu hút đầu tư và sẽ là động lực tăng trưởng của cả nước, phấn đấu trở thành thành phố công nghiệp hóa, hiện đại hóa và là thành phố kiểu mẫu của cả nước và khu vực. Tỉnh Thừa Thiên - Huế đang phấn đấu xây dựng thành phố di sản trực thuộc Trung ương còn tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An có diện tích lớn, dân số đông, có nhiều tiềm năng, lợi thế. Nếu được Quốc hội cho thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù sẽ có thay đổi về quy hoạch, tổ chức bộ máy, nhất là nguồn lực để đầu tư phát triển. Thực tế, thành phố Hải Phòng và các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế đều đã có Nghị quyết riêng của Bộ Chính trị, đây là điều kiện cần và Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế chính sách, đặc thù là điều kiện đủ, đại biểu tỉnh Thanh Hoá nhấn mạnh.
Trong một quan điểm khác, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ sự quan tâm tới vấn đề cân đối ngân sách. Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) nhấn mạnh vấn đề cân đối ngân sách. Theo ông Tạo, trước quý I/2021 có 16 tỉnh, thành phố có điều tiết ngân sách về Trung ương, trong đó có Hà Nội, 4 thành phố trực thuộc trung ương… Đại biểu đoàn Lâm Đồng cho biết, thời gian qua các địa phương này có kiến nghị giãn tỷ lệ điều tiết ngân sách về trung ương để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Do đó, ông Nguyễn Tạo cho rằng cần quan tâm đến nhóm địa phương có quyết tâm chính trị cao hay đã có nghị quyết về địa phương phấn đấu đến năm 2025 tự cân đối về ngân sách, cũng như đến năm 2030 có thể điều tiết ngân sách cho trung ương. “Đây là những địa phương rất cần có chính sách đặc thù giúp rút ngắn thời gian tự cân đối ngân sách hoặc điều tiết ngân sách về trung ương”, đại biểu Tạo nêu quan điểm.
Theo đại biểu Nguyễn Tạo, NSNN dự báo sẽ khó khăn trong thời gian tới đây do ảnh hưởng của dịch bệnh. Do đó việc điều tiết ngân sách theo quy định của Luật Ngân sách là hết sức vất vả. “Tấm chăn NSNN kéo bên này thì co lại phía bên kia, co lại bên kia thì bị kéo lại phía bên này”.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn Bình Dương) và đại biểu Bùi Xuân Thống (Đoàn Đồng Nai) cũng cho rằng, điều quan trọng là phải đặt cơ chế chính sách trong tổng thể nền kinh tế mà không phải từng tỉnh riêng lẻ. Trong 16 địa phương có kết dư điều tiết ngân sách về Trung ương thì chỉ có Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng được trao cơ chế chính sách đặc thù. Trong khi nguồn lực quốc gia còn thiếu và yếu, câu chuyện đi tìm động lực tăng trưởng mang ý nghĩa sống còn trong thời gian qua, nhất là khi đất nước trải qua đợt dịch nặng nề. “Tại sao không trao cơ chế chính sách đặc thù cho các địa phương đã phát triển để dễ dàng có thêm dư địa tăng trưởng?”, đại biểu Nhân đặt câu hỏi.
Về ngân sách, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) đồng ý việc "kéo được bên này" thì sẽ "mất bên kia" nhưng cần phải hướng tới việc làm sao tạo điều kiện cho một số địa phương phát triển đủ mạnh thoát ra khỏi “tấm chăn” này. Đây là hướng phát triển bền vững và đúng hướng trong thời gian tới. “Các nhóm chính sách cho 4 tỉnh, thành phố trong dự thảo là những chính sách đảm bảo được tính đặc thù, xây dựng trên những đề xuất, phân tích rất kỹ của các địa phương. Đây là cơ hội để cho các địa phương đột phá, phát huy được tiềm năng, lợi thế riêng, qua đó tạo ra sự lan toả”, đại biểu Hoa đánh giá.
Bên cạnh các ý kiến trao đổi trên, các ý kiến cũng tập trung xoay quanh nội dung về các chính sách đặc thù đối với một số địa phương phải đặt trong sự phát triển, quy hoạch chung của vùng cũng như quy hoạch trong tỉnh. Có ý kiến cho rằng, do tác động của dịch bệnh Covid-19 nên đã ảnh hưởng lớn đến việc thu ngân sách Nhà nước và các địa phương nên lộ trình thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù phát triển của các tỉnh, thành phố phải phù hợp; phải có đề án và chương trình cụ thể để đảm bảo hiệu quả khi Quốc hội ban hành các Nghị quyết cũng như các cơ chế, chính sách cho các tỉnh phải tạo được sự lan tỏa, phát triển của tỉnh, thành để có thể đóng góp cho NSNN. Ngoài ra, có đại biểu Quốc hội đề xuất là cần có sự đánh giá về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cũng như có biện pháp giám sát việc thực hiện; nghiên cứu cơ chế chính sách triển khai theo vùng, nhất là các vùng kinh tế trọng điểm; quy định trách nhiệm của người đứng đầu trong quá trình tổ chức, thực hiện...
Phù hợp với tính hợp hiến, hợp pháp và khả thi
Tại điểm cầu Nhà Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã có giải trình, làm rõ vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình các vấn đề đại biểu quan tâm
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, những ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội rất xác đáng, sẽ được Bộ tiếp thu tối đa, nghiên cứu, giải trình để hoàn thiện các Nghị quyết cũng như trong sự điều hành, chỉ đạo điều hành của Chính phủ. Đề cập về sự cần thiết của việc ban hành các chủ trương đối với một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, tất cả những vấn đề này đều đã được nêu trong Báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội.
Thực tế hiện nay, các địa phương có những điều kiện kinh tế-xã hội và trình độ phát triển khác nhau nên khả năng phát triển cũng khác nhau. Thế nhưng, việc đưa ra cơ chế để những địa phương có tiềm năng phát triển mạnh, nhanh hơn thì cần phải có một số cơ chế, chính sách đặc thù. Chủ trương này cũng là nhằm phát triển những vùng kinh tế trọng điểm, động lực nhưng cũng phải quan tâm tới sự phát triển hài hòa với các địa phương khác.
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, trên thực tế, Đảng và Nhà nước luôn chú trọng phát triển hài hoà, kéo gần khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền. Với các vùng còn nhiều khó khăn, Đảng và Nhà nước thời gian qua đã có nhiều cơ chế, chính sách đầu tư, hiện có tới 3 chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo và phát triển đồng bào dân tộc miền núi đang được triển khai thực hiện.
Việc đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển ở một số tỉnh, thành phố nhằm để các địa phương có sự bứt phá trong phát triển kinh tế-xã hội. Còn hệ thống chính sách vẫn phải đảm bảo giữ nguyên, chứ không có sự mất cân bằng giữa các tỉnh, thành. Việc đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển ở một số tỉnh, thành phố nhằm tạo sự lan tỏa cho sự phát triển ở các tỉnh trong vùng, đóng góp cho sự phát triển chung của cả nước và đặc biệt là điều tiết ngân sách lớn hơn cho ngân sách của Trung ương. Vì vậy, nguyên tắc thực hiện phải phù hợp với đường lối, phương hướng, nhiệm vụ phát triển của các địa phương; phù hợp với tính hợp hiến, hợp pháp và khả thi; đảm bảo tính tương đồng với các tỉnh, thành phố khác đã được áp dụng cơ chế đặc thù. Việc triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù cũng dựa trên các cơ sở lý luận và thực tiễn, vừa tạo điều kiện cho các địa phương bứt phá nhưng cũng đề cao tính tự lực, tự cường, vươn lên, sự chủ động, sáng tạo của các địa phương. Ngoài ra, việc triển khai cũng phù hợp với tình hình ngân sách, không ảnh hưởng tới bội chi và trần nợ công; tăng cường phân cấp, phân quyền nhưng vẫn phải tăng cường tinh thần trách nhiệm, cơ chế kiểm soát, kiểm tra, giám sát, phù hợp với năng lực, điều kiện thực tiễn của từng địa phương.
Về phân cấp thực hiện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến là chỉ phân 1 cấp. Những công việc, nhiệm vụ nào của Quốc hội thì sẽ phân cấp cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Những công việc, nhiệm vụ của Chính phủ thì phân cấp cho địa phương. Việc phân cấp này nhằm thực hiện giám sát việc triển khai thực hiện cơ chế, chính sách cho các địa phương được minh bạch.
Về chính sách dư nợ vay, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc xác định dư nợ vay phải phù hợp với nhu cầu đầu tư phát triển của từng địa phương cũng như khả năng triển khai vốn, trả nợ của từng địa phương. Do đó, mức dư nợ vay của các địa phương là khác nhau. Việc tăng mức dư nợ vay của các địa phương sẽ được kiểm soát trong giới hạn bội chi ngân sách Nhà nước và trần nợ công của cả nước, được Quốc hội xem xét, quyết định hàng năm.
Về bổ sung có mục tiêu tiền tăng thu có mục tiêu trên địa bàn các tỉnh, thành phố, Chính phủ tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ mục tiêu cho các tỉnh, thành phố từ tăng thu nhưng không vượt quá 70% và phải đảm bảo 2 điều kiện. Thứ nhất là không vượt quá tổng số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu so với thực tiễn thu của năm trước. Đây là điều kiện để các địa phương không được dự báo kế hoạch để được hưởng cao hơn. Thứ hai là ngân sách Trung ương không được hụt thu. Chính sách này vẫn đảm bảo ngân sách Trung ương và cũng đảm bảo dự toán không sát thực tế.
Về chính sách phí, lệ phí trên địa bàn cũng nhằm đảm bảo nguồn thu phát huy hiệu quả nên mỗi địa phương có thể lựa chọn phí và lệ phí khác nhau. Việc ban hành các phí, lệ phí này phải có lộ trình, phù hợp với thực tế.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, các cơ quan của Chính phủ sẽ phối với chặt chẽ với Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội hoàn thiện các dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội./.
Phương Ngọc
(sav.gov.vn) - Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 2 của Quốc hội, sáng 27/10/2021, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội thảo luận trực tuyến về Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa, Thừa Thiên-Huế. Tiếp theo đó, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu.
Quang cảnh phiên thảo luận tại Hội trường Diên Hồng, sáng 27/10/2021
Cơ chế, chính sách đặc thù nào cho phát triển 4 tỉnh, thành phố?
Dự thảo các Nghị quyết được xây dựng dựa trên 5 quan điểm, trong đó, nguyên tắc quan trọng là các cơ chế đặc thù phải được nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm phát huy được tiềm năng, thế mạnh của địa phương; có tác động lan tỏa vùng miền; gắn với đề cao tính tự lực, tự cường, phát huy tính năng động, sáng tạo.
Cơ chế, chính sách đặc thù nào cho phát triển 4 tỉnh, thành phố phải phù hợp với khả năng cân đối ngân sách Nhà nước (NSNN), không ảnh hưởng lớn đến vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương theo quy định của Hiến pháp; không làm tăng bội chi NSNN và trần nợ công đã được Quốc hội quyết định; tăng cường phân cấp, phân quyền, tăng tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cấp chính quyền của địa phương...
Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng với 6 cơ chế chính sách, tỉnh Thừa Thiên Huế với 6 cơ chế chính sách, tỉnh Nghệ An với 6 cơ chế chính sách và tỉnh Thanh Hóa với 8 cơ chế chính sách.
Cụ thể, các tỉnh Thừa Thiên-Huế, Nghệ An được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 40% số thu ngân sách tỉnh được hưởng theo phân cấp. Thành phố Hải Phòng, tỉnh Thanh Hóa được vay với tổng mức dư nợ vay không vượt quá 60% số thu ngân sách được hưởng theo phân cấp.
Đối với thành phố Hải Phòng, hằng năm, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách thành phố không quá 70% số tăng thu ngân sách Trung ương so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.
Đối với các tỉnh Thừa Thiên-Huế, tỉnh Nghệ An, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho các tỉnh không quá 70% số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu của hàng hóa xuất, nhập khẩu so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao.
Còn với tỉnh Thanh Hóa, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho tỉnh không quá 70% số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu qua Cảng biển Nghi Sơn so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao nhưng không vượt quá số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu qua Cảng biển Nghi Sơn so với thực hiện năm trước và ngân sách Trung ương không hụt thu.
Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết còn quy định một số cơ chế đặc thù về thí điểm thực hiện chính sách phí, lệ phí trên địa bàn; quản lý đất đai và quản lý sử dụng rừng; quản lý quy hoạch; thu từ xử lý nhà, đất... Hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2022 và được thực hiện trong 5 năm.
Cơ hội cho các địa phương đột phá
Tại phiên thảo luận, đã có 31 ý kiến đại biểu phát biểu và 02 ý kiến đại biểu tranh luận. Đa số ý kiến đại biểu nhất trí với sự cần thiết ban hành các Nghị quyết, đồng thời tán thành với nhiều nội dung trong Báo cáo của Chính phủ, Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội và cho rằng, các báo cáo được chuẩn bị công phu, chất lượng tốt, ngắn gọn, đánh giá khá toàn diện về nội dung dự thảo Nghị quyết.
Các đại biểu nhấn mạnh, nếu Nghị quyết được thông qua sẽ tạo điều kiện để các địa phương phát huy được tiềm năng, thế mạnh cũng như có tác động thúc đẩy sự phát triển kinh tế vùng, khu vực. Đồng thời đề cao tính tự lực, tự cường và phát huy được tinh thần năng động, sáng tạo của từng địa phương trong việc triển khai thực hiện và phát triển kinh tế - xã hội. Đây là thời cơ mới, vận hội mới để các địa phương phát triển nhanh, bền vững hơn, đóng góp hiệu quả vào sự phát triển chung của đất nước.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội Tạ Văn Hạ bày tỏ thống nhất cao về việc Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm một số cơ chế chính sách đặc thù phát triển các tỉnh nói trên với các lý do: Tạo cơ chế, động lực, điều kiện để cho các tỉnh phát triển; thể chế hóa nghị quyết của Bộ Chính trị, đường lối của Đảng và các tỉnh thực hiện thí điểm chính sách để hoàn thiện hệ thống pháp luật.
Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) phát biểu thảo luận
Đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) bày tỏ thống nhất cao việc ban hành Nghị quyết thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù cho 4 tỉnh thành phố vì đây là một hướng đi đúng và phù hợp với quan điểm phát triển bền vững. Tức là những địa phương nào có khó khăn thì có những chính sách hỗ trợ giảm nghèo. Còn địa phương nào có tiềm lực phát triển kinh tế lớn cần có những cơ chế chính sách đủ mạnh để tạo động lực.
Cùng quan điểm, đại biểu Vũ Xuân Hùng (Thanh Hóa) cho rằng, việc Quốc hội cho phép thí điểm thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương này sẽ cụ thể hóa chủ trương của Đảng, tạo cơ sở, cơ chế, chính sách cho các địa phương có tiềm năng, lợi thế, có thêm nguồn lực, tạo đòn bẩy để bứt phá nhanh phát triển kinh tế - xã hội, có sức lan tỏa đến các địa phương khác trong vùng. Theo đại biểu Vũ Xuân Hùng, Thành phố Hải Phòng những năm vừa qua có tốc độ tăng trưởng rất cao, kể cả về thu ngân sách, thu hút đầu tư và sẽ là động lực tăng trưởng của cả nước, phấn đấu trở thành thành phố công nghiệp hóa, hiện đại hóa và là thành phố kiểu mẫu của cả nước và khu vực. Tỉnh Thừa Thiên - Huế đang phấn đấu xây dựng thành phố di sản trực thuộc Trung ương còn tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An có diện tích lớn, dân số đông, có nhiều tiềm năng, lợi thế. Nếu được Quốc hội cho thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù sẽ có thay đổi về quy hoạch, tổ chức bộ máy, nhất là nguồn lực để đầu tư phát triển. Thực tế, thành phố Hải Phòng và các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Thừa Thiên Huế đều đã có Nghị quyết riêng của Bộ Chính trị, đây là điều kiện cần và Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế chính sách, đặc thù là điều kiện đủ, đại biểu tỉnh Thanh Hoá nhấn mạnh.
Trong một quan điểm khác, nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ sự quan tâm tới vấn đề cân đối ngân sách. Nêu ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) nhấn mạnh vấn đề cân đối ngân sách. Theo ông Tạo, trước quý I/2021 có 16 tỉnh, thành phố có điều tiết ngân sách về Trung ương, trong đó có Hà Nội, 4 thành phố trực thuộc trung ương… Đại biểu đoàn Lâm Đồng cho biết, thời gian qua các địa phương này có kiến nghị giãn tỷ lệ điều tiết ngân sách về trung ương để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Do đó, ông Nguyễn Tạo cho rằng cần quan tâm đến nhóm địa phương có quyết tâm chính trị cao hay đã có nghị quyết về địa phương phấn đấu đến năm 2025 tự cân đối về ngân sách, cũng như đến năm 2030 có thể điều tiết ngân sách cho trung ương. “Đây là những địa phương rất cần có chính sách đặc thù giúp rút ngắn thời gian tự cân đối ngân sách hoặc điều tiết ngân sách về trung ương”, đại biểu Tạo nêu quan điểm.
Theo đại biểu Nguyễn Tạo, NSNN dự báo sẽ khó khăn trong thời gian tới đây do ảnh hưởng của dịch bệnh. Do đó việc điều tiết ngân sách theo quy định của Luật Ngân sách là hết sức vất vả. “Tấm chăn NSNN kéo bên này thì co lại phía bên kia, co lại bên kia thì bị kéo lại phía bên này”.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn Bình Dương) và đại biểu Bùi Xuân Thống (Đoàn Đồng Nai) cũng cho rằng, điều quan trọng là phải đặt cơ chế chính sách trong tổng thể nền kinh tế mà không phải từng tỉnh riêng lẻ. Trong 16 địa phương có kết dư điều tiết ngân sách về Trung ương thì chỉ có Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng được trao cơ chế chính sách đặc thù. Trong khi nguồn lực quốc gia còn thiếu và yếu, câu chuyện đi tìm động lực tăng trưởng mang ý nghĩa sống còn trong thời gian qua, nhất là khi đất nước trải qua đợt dịch nặng nề. “Tại sao không trao cơ chế chính sách đặc thù cho các địa phương đã phát triển để dễ dàng có thêm dư địa tăng trưởng?”, đại biểu Nhân đặt câu hỏi.
Về ngân sách, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa (đoàn Đồng Tháp) đồng ý việc "kéo được bên này" thì sẽ "mất bên kia" nhưng cần phải hướng tới việc làm sao tạo điều kiện cho một số địa phương phát triển đủ mạnh thoát ra khỏi “tấm chăn” này. Đây là hướng phát triển bền vững và đúng hướng trong thời gian tới. “Các nhóm chính sách cho 4 tỉnh, thành phố trong dự thảo là những chính sách đảm bảo được tính đặc thù, xây dựng trên những đề xuất, phân tích rất kỹ của các địa phương. Đây là cơ hội để cho các địa phương đột phá, phát huy được tiềm năng, lợi thế riêng, qua đó tạo ra sự lan toả”, đại biểu Hoa đánh giá.
Bên cạnh các ý kiến trao đổi trên, các ý kiến cũng tập trung xoay quanh nội dung về các chính sách đặc thù đối với một số địa phương phải đặt trong sự phát triển, quy hoạch chung của vùng cũng như quy hoạch trong tỉnh. Có ý kiến cho rằng, do tác động của dịch bệnh Covid-19 nên đã ảnh hưởng lớn đến việc thu ngân sách Nhà nước và các địa phương nên lộ trình thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù phát triển của các tỉnh, thành phố phải phù hợp; phải có đề án và chương trình cụ thể để đảm bảo hiệu quả khi Quốc hội ban hành các Nghị quyết cũng như các cơ chế, chính sách cho các tỉnh phải tạo được sự lan tỏa, phát triển của tỉnh, thành để có thể đóng góp cho NSNN. Ngoài ra, có đại biểu Quốc hội đề xuất là cần có sự đánh giá về việc thực hiện một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cũng như có biện pháp giám sát việc thực hiện; nghiên cứu cơ chế chính sách triển khai theo vùng, nhất là các vùng kinh tế trọng điểm; quy định trách nhiệm của người đứng đầu trong quá trình tổ chức, thực hiện...
Phù hợp với tính hợp hiến, hợp pháp và khả thi
Tại điểm cầu Nhà Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã có giải trình, làm rõ vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng giải trình các vấn đề đại biểu quan tâm
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, những ý kiến đóng góp của các đại biểu Quốc hội rất xác đáng, sẽ được Bộ tiếp thu tối đa, nghiên cứu, giải trình để hoàn thiện các Nghị quyết cũng như trong sự điều hành, chỉ đạo điều hành của Chính phủ. Đề cập về sự cần thiết của việc ban hành các chủ trương đối với một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, tất cả những vấn đề này đều đã được nêu trong Báo cáo của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội.
Thực tế hiện nay, các địa phương có những điều kiện kinh tế-xã hội và trình độ phát triển khác nhau nên khả năng phát triển cũng khác nhau. Thế nhưng, việc đưa ra cơ chế để những địa phương có tiềm năng phát triển mạnh, nhanh hơn thì cần phải có một số cơ chế, chính sách đặc thù. Chủ trương này cũng là nhằm phát triển những vùng kinh tế trọng điểm, động lực nhưng cũng phải quan tâm tới sự phát triển hài hòa với các địa phương khác.
Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, trên thực tế, Đảng và Nhà nước luôn chú trọng phát triển hài hoà, kéo gần khoảng cách phát triển giữa các vùng, miền. Với các vùng còn nhiều khó khăn, Đảng và Nhà nước thời gian qua đã có nhiều cơ chế, chính sách đầu tư, hiện có tới 3 chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo và phát triển đồng bào dân tộc miền núi đang được triển khai thực hiện.
Việc đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển ở một số tỉnh, thành phố nhằm để các địa phương có sự bứt phá trong phát triển kinh tế-xã hội. Còn hệ thống chính sách vẫn phải đảm bảo giữ nguyên, chứ không có sự mất cân bằng giữa các tỉnh, thành. Việc đề xuất một số cơ chế, chính sách đặc thù để phát triển ở một số tỉnh, thành phố nhằm tạo sự lan tỏa cho sự phát triển ở các tỉnh trong vùng, đóng góp cho sự phát triển chung của cả nước và đặc biệt là điều tiết ngân sách lớn hơn cho ngân sách của Trung ương. Vì vậy, nguyên tắc thực hiện phải phù hợp với đường lối, phương hướng, nhiệm vụ phát triển của các địa phương; phù hợp với tính hợp hiến, hợp pháp và khả thi; đảm bảo tính tương đồng với các tỉnh, thành phố khác đã được áp dụng cơ chế đặc thù. Việc triển khai các cơ chế, chính sách đặc thù cũng dựa trên các cơ sở lý luận và thực tiễn, vừa tạo điều kiện cho các địa phương bứt phá nhưng cũng đề cao tính tự lực, tự cường, vươn lên, sự chủ động, sáng tạo của các địa phương. Ngoài ra, việc triển khai cũng phù hợp với tình hình ngân sách, không ảnh hưởng tới bội chi và trần nợ công; tăng cường phân cấp, phân quyền nhưng vẫn phải tăng cường tinh thần trách nhiệm, cơ chế kiểm soát, kiểm tra, giám sát, phù hợp với năng lực, điều kiện thực tiễn của từng địa phương.
Về phân cấp thực hiện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến là chỉ phân 1 cấp. Những công việc, nhiệm vụ nào của Quốc hội thì sẽ phân cấp cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Những công việc, nhiệm vụ của Chính phủ thì phân cấp cho địa phương. Việc phân cấp này nhằm thực hiện giám sát việc triển khai thực hiện cơ chế, chính sách cho các địa phương được minh bạch.
Về chính sách dư nợ vay, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc xác định dư nợ vay phải phù hợp với nhu cầu đầu tư phát triển của từng địa phương cũng như khả năng triển khai vốn, trả nợ của từng địa phương. Do đó, mức dư nợ vay của các địa phương là khác nhau. Việc tăng mức dư nợ vay của các địa phương sẽ được kiểm soát trong giới hạn bội chi ngân sách Nhà nước và trần nợ công của cả nước, được Quốc hội xem xét, quyết định hàng năm.
Về bổ sung có mục tiêu tiền tăng thu có mục tiêu trên địa bàn các tỉnh, thành phố, Chính phủ tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Theo đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ mục tiêu cho các tỉnh, thành phố từ tăng thu nhưng không vượt quá 70% và phải đảm bảo 2 điều kiện. Thứ nhất là không vượt quá tổng số tăng thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu so với thực tiễn thu của năm trước. Đây là điều kiện để các địa phương không được dự báo kế hoạch để được hưởng cao hơn. Thứ hai là ngân sách Trung ương không được hụt thu. Chính sách này vẫn đảm bảo ngân sách Trung ương và cũng đảm bảo dự toán không sát thực tế.
Về chính sách phí, lệ phí trên địa bàn cũng nhằm đảm bảo nguồn thu phát huy hiệu quả nên mỗi địa phương có thể lựa chọn phí và lệ phí khác nhau. Việc ban hành các phí, lệ phí này phải có lộ trình, phù hợp với thực tế.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cũng cho biết, các cơ quan của Chính phủ sẽ phối với chặt chẽ với Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội hoàn thiện các dự thảo Nghị quyết để trình Quốc hội./.
Phương Ngọc