Nhóm vấn đề thuộc lĩnh vực ngân hàng được tập trung chất vấn gồm: Tình hình triển khai và giải pháp đẩy nhanh việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội thuộc trách nhiệm quản lý Nhà nước của NHNN; việc phối hợp chính sách tài khóa về kiểm soát lạm phát, củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô. Việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng thương mại yếu kém gắn với xử lý nợ xấu; cơ chế cấp hạn mức tín dụng hàng năm cho các ngân hàng thương mại; việc quản lý, kiểm soát tín dụng trong lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, nhất là cho vay chứng khoán, bất động sản và phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Thực trạng và giải pháp phòng, chống tín dụng đen, tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng…
Làm rõ các vấn đề được quan tâm
Về việc kiểm soát lạm phát, Thống đốc NHNN cho rằng đây là vấn đề toàn cầu, vì nền kinh tế của Việt Nam có độ mở cửa rất lớn, sản xuất trong nước phụ thuộc nhiều vào việc nhập khẩu các nguyên nhiên vật liệu từ nước ngoài, nên cũng chịu áp lực của lạm phát. Trong những tháng đầu năm, lạm phát của nước ta đang ở mức kiểm soát được, mức tăng giá liên quan đến giá hàng hóa thế giới. Trong thời gian tới, chính sách tiền tệ sẽ phải theo sát các diễn biến kinh tế vĩ mô và tiến độ giải ngân các gói hỗ trợ phục hồi, phát triển kinh tế để đưa ra những biện pháp điều hành phù hợp với thực tiễn, đặc biệt cần kết hợp chặt chẽ giữa các chính sách tài khóa và kiểm soát giá. Thống đốc NHNN cho biết, thông qua Ban chỉ đạo điều hành giá, Chính phủ đang chỉ đạo các Bộ, ngành phân tích sát những diễn biến, nguyên nhân của lạm phát để đưa ra những kết hợp chính sách phù hợp.
Làm rõ một số vấn đề được các đại biểu quan tâm liên quan đến việc điều hành thị trường tiền tệ, Thống đốc NHNN khẳng định, trong những tháng vừa qua, NHNN theo dõi rất sát diễn biến, điều tiết về thanh khoản phù hợp để đưa ra những chính sách về tiền tệ, chính sách lãi suất, tỷ giá, nhờ đó về cơ bản trong những tháng qua thị trường tiền tệ khá ổn định….Với những vụ việc tiêu cực trên thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu doanh nghiệp, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính, NHNN đã và đang rà soát và sẽ có đánh giá báo cáo Thủ tướng. Về việc các tổ chức tín dụng tham gia các thị trường chứng khoán, NHNN đã ban hành văn bản quy phạm pháp luật để đảm bảo cho các tổ chức tín dụng phải thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật về chứng khoán nhưng vẫn phải đảm bảo theo đúng các quy định pháp luật về ngân hàng…
Đối với quan điểm của NHNN về việc cấp tín dụng đối với đầu tư kinh doanh chứng khoán, Thống đốc NHNN cho biết, thị trường chứng khoán có rất nhiều chủ thể thu hút nhiều nguồn vốn tham gia, trong đó nguồn vốn tín dụng là một kênh. NHNN đã ban hành khuôn khổ pháp lý quy định, khi các tổ chức tín dụng tham gia thị trường chứng khoán thì phải đảm bảo kiểm soát được rủi ro.
Trả lời vấn đề đại biểu quan tâm liên quan đến vấn đề chênh lệch giá vàng, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, diễn biến giá vàng trên thị trường quốc tế rất phức tạp và khó lường, chịu tác động của nhiều yếu tố. Có thời điểm giá vàng tăng rất cao, nhưng có lúc lại hạ xuống rất thấp. Ở Việt Nam, giá vàng có cùng xu hướng với thế giới, tuy nhiên tốc độ điều chỉnh tăng nhanh hơn, nhưng tốc độ điều chỉnh xuống chậm hơn. Nguyên nhân do nguồn cung vàng miếng trong nước bị giảm đi, biến động giá vàng thế giới khiến bản thân các doanh nghiệp vàng miếng trong nước lo ngại rủi ro, do đó niêm yết giá khá cao. “Với vai trò quản lý Nhà nước, NHNN sẵn sàng điều tiết nếu thấy cần thiết. Tuy nhiên, theo số liệu cập nhật được thì người dân không có nhu cầu mua vàng miếng quá nhiều. Do đó, ngân hàng chưa can thiệp, chỉ trong trường hợp cần thiết mới tiến hành nhập khẩu vàng để can thiệp” - Thống đốc NHNN cho biết.
Về vấn đề gia tăng nợ xấu do tác động của đại dịch COVID-19, theo Thống đốc NHNN, trước khó khăn của doanh nghiệp và người dân, ngay trong tháng 3/2020, NHNN đã có Thông tư để cho phép các doanh nghiệp, người dân cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ. Ngay từ khi ban hành Thông tư, NHNN đã có sự chủ động trong quy định, yêu cầu các tổ chức tín dụng đưa ra lộ trình trích lập dự phòng rủi ro đối với những khoản nợ được cơ cấu, giữ nguyên nhóm nợ để khi nợ xấu phát sinh thì có nguồn lực tài chính để xử lý.
Trả lời chất vấn về nội dung hành lang pháp lý của hoạt động và quản lý việc cho vay qua trang Web hoặc vay App (ngân hàng ngang hàng), Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho rằng, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin đã cho ra đời nhiều sản phẩm, dịch vụ mới, trong đó có ứng dụng cho hoạt động vay ngang hàng (P2P lending). Tuy nhiên, việc thiếu hành lang pháp lý khiến hoạt động vay ngang hàng tiềm ẩn nhiều rủi ro có thể tác động bất lợi, bất ổn đến an sinh xã hội. NHNN đang xây dựng dự thảo Nghị định để kiểm soát vấn đề này. Trong thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành để khẩn trương xây dựng, hoàn thiện và ban hành khung pháp lý bao gồm cả các biện pháp chế tài để xử lý các vi phạm trong lĩnh vực này.
Đề cập tới các giải pháp về chính sách tiền tệ bảo đảm thị trường bất động sản phát triển lành mạnh, theo Thống đốc NHNN, nhiều năm trở lại đây, NHNN có chủ trương là mở rộng tín dụng phải đi đôi với an toàn hiệu quả, tập trung vốn vào sản xuất kinh doanh và hạn chế vốn vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Nhấn mạnh "lĩnh vực bất động sản có rủi ro mất vốn", Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho rằng, để ngăn rủi ro tín dụng, các ngân hàng chỉ cho vay khi khách hàng đủ điều kiện, bảo đảm khả năng trả nợ.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng trả lời chất vấn
Trả lời phần chất vấn liên quan đến vấn đề về tăng cường tiềm lực tài chính của các tổ chức tín dụng Việt Nam và kiểm soát rủi ro, Thống đốc NHNN nêu ý kiến, Thông tư 41 yêu cầu các tổ chức tín dụng phải đáp ứng tỷ lệ vốn an toàn theo quy định. Theo báo cáo của NHNN, đến nay có 85/92 ngân hàng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đã áp dụng chuẩn mực vốn theo quy định. Còn 7 ngân hàng chưa thực hiện được, trong đó chủ yếu là một số ngân hàng yếu kém. Nguyên nhân là do về nhân sự, hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin và cơ sở dữ liệu, hệ thống mạng lưới ở các vùng sâu, vùng xa, nên việc tổng hợp và gắn kết cả các số liệu trong hệ thống còn khó khăn. Các ngân hàng này đã có lộ trình báo cáo NHNN và sẽ thực hiện chậm nhất kể từ ngày 01/1/2023.
Theo đánh giá của NHNN, đến nay tất cả các tổ chức tín dụng đã đáp ứng yêu cầu tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng cho vay trung, dài hạn theo quy định. Chỉ còn 3 ngân hàng mua lại bắt buộc chưa đáp ứng. Trong phương án tái cơ cấu mà NHNN chủ trì trình các cấp có thẩm quyền, có những nội dung để xử lý được những vướng mắc, làm sao cho các tổ chức tín dụng yếu kém khắc phục được những hạn chế và ngày càng hoạt động theo hướng tích cực.
Chính phủ chỉ đạo sát sao các hoạt động của NHNN
Phát biểu làm rõ một số nội dung tại phiên chất vấn, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái cho biết, về điều hành chính sách tiền tệ, thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo NHNN điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, phối hợp chặt chẽ với chính sách, giải pháp khác góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát trong bối cảnh thế giới tăng cao. Các chính sách điều hành trong thời gian qua không ảnh hưởng nhiều đến tăng chỉ tiêu lạm phát, mà chủ yếu do tăng giá hàng hóa.
Chính phủ sẽ tiếp tục bám sát các Nghị quyết của Quốc hội, theo dõi sát tình hình trong nước để tiếp tục điều hành chủ động, linh hoạt, đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối, triển khai các giải pháp về chính sách tiền tệ để hỗ trợ thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế, điều hành lãi suất phù hợp với các cân đối vĩ mô, lạm phát và mục tiêu chính sách tiền tệ; khuyến khích các tổ chức tín dụng tiếp tục giảm chi phí hoạt động để phấn đấu giảm mặt bằng lãi suất cho vay; triển khai hiệu quả chính sách hỗ trợ lãi suất với doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh điều hành tăng trưởng tín dụng phù hợp nhằm đáp ứng đầy đủ, kịp thời vốn cho sản xuất kinh doanh, hướng tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên gắn với nâng cao chất lượng tín dụng; tiếp tục tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID- 19.
Về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng và các ngân hàng yếu kém, Phó Thủ tướng nêu rõ, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo NHNN và các cơ quan liên quan quyết liệt thực hiện các giải pháp cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng và đã đạt được những kết quả quan trọng, căn bản là khuôn khổ pháp lý tiếp tục được hoàn thiện.
Để tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, bảo đảm an toàn của các tổ chức tín dụng, Phó Thủ tướng Chính phủ cho biết, sau khi báo cáo Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 689/QĐ-TTg Phê duyệt Đề án “Cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021 - 2025”, trong đó có một số quy định như: Hoàn thiện khung khổ pháp lý về tiền tệ, hoạt động ngân hàng, cơ cấu lại và xử lý nợ xấu, nâng cao năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh, chất lượng tín dụng, hiệu quả hoạt động quản trị, điều hành, tính minh bạch trong vòng hoạt động của ngân hàng…
Mặt khác, tích cực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong các hoạt động ngân hàng, tiếp tục thực hiện các biện pháp nhằm tăng cường năng lực tài chính và an toàn hoạt động ngân hàng; triển khai áp dụng xu hướng tới đạt trình độ phát triển của nhóm 4 nước dẫn đầu khu vực ASEAN đến năm 2025; đẩy mạnh công tác xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng tín dụng đối với các tổ chức tín dụng; củng cố và kiện toàn mô hình và nâng cao năng lực tài chính của Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam.
Đối với việc tăng cường phối hợp giữa các Bộ, ngành và cơ quan liên quan trong việc xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, xử lý các ngân hàng yếu kém, trên cơ sở ý kiến của Bộ Chính trị, Chính phủ sẽ chỉ đạo NHNN khẩn trương xây dựng phương án cụ thể trên cấp có thẩm quyền phê duyệt để triển khai trong thời gian sắp tới.
Về kiểm soát tín dụng và các lĩnh vực chứng khoán, trái phiếu, bất động sản, thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội và Nghị quyết của Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2022, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo NHNN điều hành chính sách tín dụng đáp ứng đầy đủ, kịp thời cho hoạt động sản xuất kinh doanh, hướng tín dụng vào các lĩnh vực ưu tiên kiểm soát chặt chẽ đối với các lĩnh vực tiềm ẩn đối với các dự án, phương án vay vốn trong lĩnh vực bất động sản có tính khả thi, thanh khoản tốt, khách hàng có khả năng trả nợ vay đầy đủ, đúng hạn thì tiếp tục cung cấp tín dụng theo đúng quy định.
Phát triển ngành ngân hàng lành mạnh, bền vững
Phát biểu kết thúc nội dung chất vấn đối với Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huê nhấn mạnh, ngân hàng là lĩnh vực rất quan trọng, là huyết mạch của nền kinh tế, việc bảo đảm an toàn và phát triển lành mạnh ngành ngân hàng luôn được đại biểu Quốc hội, cử tri, Nhân dân đặc biệt quan tâm.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, qua chất vấn và trả lời chất vấn cho thấy các đại biểu đã bám sát nội dung chất vấn, tập trung nhiều ý kiến, tâm huyết, trách nhiệm, đi thẳng vào vấn đề và gợi mở nhiều giải pháp quan trọng. Thống đốc NHNN tuy mới nhận nhiệm vụ hơn 1 năm nhưng đã có nhiều năm công tác tại NHNN, nên đã chuẩn bị kỹ lưỡng và nắm chắc các vấn đề thuộc chức năng quản lý Nhà nước của NHNN, đã trả lời thẳng vào vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, giải trình đầy đủ các vấn đề còn bất cập, hạn chế, đề xuất một số giải pháp tiếp tục khắc phục những tồn tại, hạn chế thời gian qua.
Tuy nhiên, qua chất vấn nhiều đại biểu Quốc hội vẫn còn những băn khoăn, lo lắng trước những khó khăn, thách thức có thể ảnh hưởng tới lĩnh vực ngân hàng trong thời gian tới, như tác động chính trị trên thế giới, áp lực lạm phát ngày càng tăng, ảnh hưởng tới việc điều hành chính sách tiền tệ ở trong nước. Việc triển khai thực hiện Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ, hỗ trợ cho phục hồi và phát triển kinh tế xã hội còn chậm, nhất là việc triển khai gói tín dụng hỗ trợ lãi suất 2% trong thực tế. Việc xử lý nợ xấu theo Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội chưa đạt được mục tiêu áp lực nợ xấu gia tăng do khó khăn, tác động nặng nề của đại dịch COVID-19….
Để phát triển ngành ngân hàng lành mạnh, bền vững, đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước trong thời gian tới, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị Chính phủ, Thống đốc NHNN, các Bộ trưởng, Trưởng ngành quan tâm thực hiện tốt một số giải pháp:
Tiếp tục phối hợp chặt chẽ chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ phục hồi phát triển kinh tế, ứng kịp thời về diễn biến thị trường trong nước và quốc tế. Tiếp tục triển khai quyết liệt Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết 11/NQ-CP về chính sách tiền tệ, tài khóa hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế, Nghị định 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ về hỗ trợ lãi suất từ ngân sách Nhà nước đối với các khoản vay của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, hộ kinh doanh. Tiếp tục phấn đấu tiết giảm chi phí và hạ lãi suất cho vay đối với nền kinh tế như Nghị quyết 43/2022/QH15 của Quốc hội.
Tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý về tiền tệ, quản lý ngoại hối, vàng và hoạt động ngân hàng, bảo đảm an toàn hoạt động hệ thống các tổ chức tín dụng như tổ chức tín dụng, Luật Bảo hiểm tiền gửi, Luật Ngân hàng Nhà nước, Luật Phòng, chống rửa tiền… Tổ chức triển khai quyết liệt Đề án cơ cấu lại các tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025, phát triển hệ thống tổ chức tín dụng theo hướng các tổ chức tín dụng trong nước đóng vai trò chủ lực, hoạt động lành mạnh, chất lượng, hiệu quả, công khai, minh bạch, đáp ứng các chuẩn mực về an toàn và các hoạt động ngân hàng và tiệm cận thông lệ quốc tế, phấn đấu đạt trình độ phát triển của nhóm nước dẫn đầu khu vực ASEAN năm 2025.
Tập trung xây dựng, phê duyệt, triển khai Đề án cơ cấu lại các ngân hàng yếu kém, phấn đấu đến hết năm 2025 cơ bản xử lý xong các ngân hàng, tổ chức tín dụng yếu kém, nâng cao năng lực tài chính của tổ chức tín dụng. Quan tâm cung cấp thêm vốn điều lệ cho Ngân hàng Thương mại Nhà nước và Ngân hàng có cổ phần Nhà nước chi phối.
Tiếp tục ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo và sử dụng có tính chất thao túng, chi phối trong các tổ chức tín dụng. Tăng cường năng lực, hiệu lực công tác thanh tra, giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng, thanh tra chuyên đề đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao. Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật số, đẩy mạnh ứng dụng Fintech, công nghệ tài chính trong lĩnh vực này.
Tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện Nghị quyết 42/2017/QH14 của Quốc hội về xử lý nợ xấu, thực hiện quyết liệt các biện pháp để thu hồi nợ, sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro, nâng cao chất lượng tín dụng, ngăn ngừa, hạn chế tối đa nợ xấu mới phát sinh, đến năm 2025 đưa nợ xấu toàn hệ thống bao gồm nợ xấu đã bán cho VAMC và xuống mức 3%. Xây dựng tiêu chí phân tích chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho từng tổ chức tín dụng đảm, bảo đảm thống nhất, công khai, minh bạch, đúng quy định của pháp luật trên cơ sở tình hình hoạt động, năng lực tài chính, quản trị, điều hành và khả năng mở rộng tín dụng lành mạnh của từng tổ chức tín dụng. Nghiên cứu hạn chế tiến tới xóa bỏ việc điều hành theo hạn mức tín dụng một cách hành chính như hiện nay. Có kế hoạch và giải pháp mở rộng quy mô, tăng nhanh tỷ trọng các dịch vụ ngân hàng có giá trị gia tăng cao, phi tín dụng, đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt. Nghiên cứu, phối hợp với cơ quan liên quan nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các quy định về mua bán trái phiếu doanh nghiệp của các tổ chức tín dụng bảo đảm chặt chẽ, đồng thời nâng cao yêu cầu, chuẩn mực quản trị của các tổ chức tín dụng khi tham gia vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp nhằm góp phần bảo đảm an toàn trong hoạt động của ngân hàng.
Phát triển thị trường tài chính nói chung và thị trường trái phiếu doanh nghiệp nói riêng một cách lành mạnh. Giám sát chặt để tốc độ tăng trưởng dư nợ và chất lượng tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, nhất là đầu tư kinh doanh bất động sản, chứng khoán, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp. Đồng thời bảo đảm cung ứng vốn cho thị trường chứng khoán, bất động sản tiếp tục phát triển lành mạnh và bền vững, quyết liệt triển khai chiến lược tài chính toàn diện, phát triển mạnh các tổ chức tài chính vi mô, chỉ đạo các tổ chức tín dụng tập trung nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu về vốn vay. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, phát triển các dịch vụ cho vay, thanh toán trực tuyến, đơn giản quy trình, thủ tục vay vốn, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng chính thức với lãi suất phục vụ sản xuất kinh doanh, nhu cầu đời sống tiêu dùng chính đáng, góp phần hạn chế tín dụng đen, đẩy mạnh phát triển thanh toán không dùng tiền mặt.
Tếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý, triển khai giải pháp thúc đẩy tài chính toàn diện, chuyển đổi số trong hoạt động ngân hàng, tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng phát triển các sản phẩm an toàn và hiệu quả. Tăng cường quản lý, giám sát hoạt động cung cấp, cung ứng dịch vụ ngân hàng điện tử và phối hợp với cơ quan bảo vệ pháp luật để phát hiện và xử lý kịp thời các vi phạm có liên quan. Phối hợp với Bộ Công an và các cơ quan chức năng triển khai mở rộng, cho phép các ngân hàng kết nối, khai thác thông tin, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, khai thác thông tin trên thẻ căn cước công dân gắn chip, hạn chế các hành vi gian lận mạo danh, làm giả giấy tờ tùy thân khi thực hiện giao dịch ngân hàng điện tử. Đấu tranh ngăn chặn có hiệu quả tội phạm công nghệ cao trong lĩnh vực ngân hàng, hiện tượng mua bán tài khoản ngân hàng trên không gian mạng…/.
Ngọc Bích