Tham dự buổi làm việc có Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường (Phó Trưởng Đoàn thường trực); Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội Nguyễn Thúy Anh (Phó Trưởng Đoàn giám sát); các Ủy viên, đại biểu và chuyên gia tham gia Đoàn giám sát. Đại diện Kiểm toán nhà nước, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước Doãn Anh Thơ tham gia Đoàn giám sát.
Về phía Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo có: Bộ Trưởng Nguyễn Kim Sơn và đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, thành viên Tổ công tác tại Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương – Trưởng Đoàn giám sát yêu cầu tập trung đánh giá: Kết quả thực hành tiết kiệm chống lãng phí của Bộ Giáo dục và Đào tạo giai đoạn 2016-2021; việc ban hành văn bản thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong nội bộ đơn vị; phát hiện cách làm hiệu quả trong thực hành tiết kiệm chống lãng phí, biểu dương, nhân rộng trong quá trình thực hiện; đánh giá các tồn tại hạn chế, khó khăn, vướng mắc, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm; đề xuất các sửa đổi, bổ sung hoàn thiện chính sách pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, các quy định pháp luật về giáo dục đào tạo.
Bộ trưởng Bộ Giáo Dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu
Báo cáo tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, giai đoạn 2017 -2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã xây dựng Chương trình thực hành tiết kiệm chống lãng phí của Bộ, các đơn vị thuộc và trực thuộc, bảo đảm đúng tiến độ về thời gian. Đồng thời, xây dựng các Báo cáo về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí theo quy định.
Về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021 tại Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tham mưu xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách giáo dục đào tạo. Nhiều chính sách được ban hành giai đoạn 2016-2021 đã tạo hành lang pháp lý để các địa phương, các cơ sở giáo dục đào tạo tiếp tục đẩy mạnh đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo, như Luật Giáo dục năm 2019 thay thế Luật Giáo dục năm 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2009); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học. Bộ cũng tham mưu Chính phủ ban hành 8 nghị định, 1 nghị quyết về tăng cường nguồn lực xã hội cho giáo dục, chính sách học phí đối với học sinh, sinh viên, nhà giáo…
Về tình hình thực hiện dự toán ngân sách nhà nước, chi thường xuyên hàng năm, Bộ trưởng cho biết. cơ bản các khoản thu do Bộ quản lý là học phí, chiếm trên 70%. Ngoài ra hàng năm Bộ được giao chỉ tiêu thu phí từ việc công nhận văn bằng, chứng chỉ khoảng hơn 2 tỉ đồng/năm, trong đó số nộp ngân sách nhà nước khoảng 40%, số được để lại chi trả các khoản phục vụ nguồn thu tại đơn vị khoảng 60% được thực hiện theo quy định.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng chỉ ra, đối với việc sử dụng kinh phí thực hiện nhiệm vụ toàn ngành tại Bộ, nhiều nhiệm vụ chưa được tích hợp tối đa về nội dung và theo vùng miền; chưa ưu tiên sử dụng hình thức trực tuyến để tiết giảm chi phí, bảo đảm hiệu quả sử dụng ngân sách. Một hạn chế nữa là, “tiến độ thoái vốn của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam chậm, hơn 80% vốn điều lệ (491 tỉ đồng) đang đầu tư vào 40 công ty cổ phần chưa thu hồi được nên toàn bộ vốn để sản xuất sách giáo khoa phải đi vay ngân hàng, làm phát sinh chi phí, lãi vay, tính vào giá thành sách giáo khoa, làm tăng giá sách”.
Đánh giá bước đầu về báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đoàn giám sát cho rằng, báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ ra những hạn chế trong việc thực hành, tiết kiệm, chống lãng phí trong hoạt động của Bộ và lĩnh vực giáo dục, đào tạo; trong công tác quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn đầu tư công, việc xử lý các vấn đề còn tồn động về quản lý tài sản công. Tuy nhiên, báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa đánh giá đầy đủ vướng mắc trong triển khai thực hiện các văn bản Luật, nghị định được ban hành thuộc lĩnh vực giáo dục đào tạo; Vẫn còn tình trạng buông lỏng quản lý, sử dụng tài sản nhà nước; Chậm ban hành văn bản hướng dẫn về vị trí việc làm và hướng dẫn xác định định mức biên chế trong các cơ quan, tổ chức hành chính và đơn vị sự nghiệp công lập, làm cơ sở cho các bộ, ngành, địa phương xác định biên chế giai đoạn theo vị trí việc làm; Có tình trạng lãng phí xảy ra ở nhiều dự án trong việc mua sắm thiết bị dạy và học; Việc xử lý hoặc kiến nghị cụ thể hình thức xử lý trách nhiệm tổ chức, cá nhân vi phạm công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa được làm rõ…
Cho ý kiến tại buổi giám sát, một số ý kiến đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo giải trình rõ hơn về những thất thoát, lãng phí trong chồng chéo, vướng mắc ban hành văn bản quy phạm pháp luật; bất cập quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA; tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng cho giáo viên dịp hè; thất thoát, lãng phí từ các gói thầu mua sắm công trong lĩnh vực giáo dục; vấn đề sách giáo khoa; chương trình kiên cố hóa trường lớp học và nhà công vụ giáo viên; chậm giải ngân vốn đầu tư công…
Phát biểu giải trình tại buổi giám sát, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết sẽ hoàn thiện báo cáo trên cơ sở ý kiến thành viên Đoàn giám sát và kết luận của Trưởng Đoàn, tiếp tục bổ sung thông tin, số liệu cụ thể minh chứng cho các nhận định đã nêu trong báo cáo.
Giải trình về một số nội dung đại biểu quan tâm, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết: Về vấn đề năm nào cũng phải sách giáo khoa là do mỗi năm sẽ thay sách giáo khoa của một lớp học, như vậy với 12 lớp học ở bậc phổ thông sẽ tiến hành thay sách trong 12 năm. Đây cũng là lý do năm nào ngành giáo dục cũng phải tổ chức tập huấn cho giáo viên và được thực hiện theo dự án và có lộ trình triển khai cụ thể từ cấp trung ương tới địa phương.
Đối với vấn đề thừa, thiếu giáo viên, căn cứ vào yêu cầu thực tế, Bộ Giáo dục đề xuất nhu cầu với từng môn học chuyển sang ngành nội vụ. Bộ Giáo dục chỉ phối hợp, còn ngành nội vụ chịu trách nhiệm tuyển dụng đội ngũ giáo viên. Đối với tình trạng thừa 10 nghìn giáo viên như đại biểu nêu, Bộ trưởng cho biết, trung bình 3 trường thừa 1 giáo viên, so với tỷ lệ hơn 1,6 triệu giáo viên trên cả nước là không nhiều. Tuy nhiên, thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng sẽ nghiên cứu, tránh tình trạng thừa thiếu cục bộ giáo viên trong các cơ sở giáo dục.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cũng giải trình các vấn đề về lãng phí ký túc xá sinh viên, chậm ban hành chính sách, việc quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA…
Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương - Trưởng Đoàn giám sát khẳng định, các ý kiến, nhận định có cơ sở pháp lý, thực tiễn; cùng với các thông tin, số liệu được Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo là cơ sở quan trọng để Đoàn giám sát nghiên cứu, làm việc với Chính phủ và tổng hợp, xây dựng dự thảo Báo cáo kết quả giám sát, dự thảo Nghị quyết giám sát chuyên đề, trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4.
Phó Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát nhấn mạnh, đây là chuyên đề khó, phạm vi rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực quan trọng, then chốt, xương sống của nền kinh tế và cũng liên quan đến mọi mặt đời sống, xã hội. “Vì vậy, quá trình giám sát cần có sự tập trung đầu tư lớn về công sức, trí tuệ để nghiên cứu, phân tích, đánh giá, cần có sự hợp tác và phối hợp chặt chẽ, hiệu quả của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và các chuyên gia, nhà khoa học. Đoàn giám sát chia sẻ với những khó khăn của ngành giáo dục và đào tạo, trong đó một số quy định pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí còn chồng chéo, bất cập. Việc triển khai thực hiện pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí còn khó định lượng, định tính để đánh giá, nhận định” - Trưởng Đoàn giám sát phát biểu.
Trưởng Đoàn giám sát đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục cập nhật, bổ sung thông tin, số liệu, tài liệu theo đề xuất của Tổ công tác và ý kiến của các thành viên Đoàn giám sát. Đánh giá rõ hơn về ưu điểm, khuyết điểm, tồn tại, hạn chế, bài học kinh nghiệm tại từng nội dung. Báo cáo cũng cần lượng hóa tối đa kết quả thực hiện, bổ sung đầy đủ các phụ lục, phụ biểu kèm theo, các số liệu, chi tiết đầy đủ, rõ rang, chính xác, làm rõ và phù hợp với số liệu báo cáo. Trong quá trình đánh giá, nhận định tránh trùng lặp, mâu thuẫn giữa ưu điểm, khuyết điểm, nguyên nhân chủ quan, khách quan; không rõ trách nhiệm từng cấp; mâu thuẫn giữa số liệu báo cáo, chuẩn hóa và chịu trách nhiệm về tính không chính xác, thống nhất của hệ thống số liệu. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng cần đề xuất hoàn thiện chính sách, pháp luật cụ thể, rõ ràng, trước hết là đối với Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và pháp luật liên quan. Bộ cũng cần quan tâm chấn chỉnh các vấn đề về đầu tư công, sử dụng nguồn lực đất đai, chính sách xã hội hóa giáo dục, sách giáo khoa… Đối với các cơ quan thanh tra, kiểm toán, tiếp tục tăng cường tái thanh tra, tái kiểm, giám sát tiến độ, kết quả thực hiện các kết luận tại Bộ Giáo dục và Đào tạo liên quan đến thực hiện pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.../.
Ngọc Bích