Một số kiến nghị quan trọng được Kiểm toán nhà nước (KTNN) gửi tới Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Lào Cai là phải chỉ đạo các cơ quan có liên quan chấn chỉnh việc quản lý, theo dõi nợ tiền thuê đất, tiền sử dụng đất; chỉ đạo Quỹ Phát triển đất báo cáo Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh quyết định việc chuyển số dư Quỹ Phát triển hoạt động sự nghiệp gần 37 tỷ đồng vào Quỹ Phát triển đất và phải thực hiện việc quản lý, sử dụng Quỹ Phát triển đất đảm bảo hiệu quả, đúng quy định.
KTNN đã có kiến nghị quan trọng trong công tác quản lý tiền thuê đất, tiền từ Quỹ Phát triển đất của tỉnh Lào Cai. Ảnh sưu tầm
Quản lý tiền thuê đất chưa chặt chẽ
KTNN đánh giá, tuy Cục Thuế Lào Cai có theo dõi nợ thuế nhưng chưa tổng hợp đầy đủ nợ tiền thuê đất 75,2 tỷ đồng, nợ tiền sử dụng đất 235 tỷ đồng vào ứng dụng quản lý thuế tập trung TMS. Nguyên nhân, theo báo cáo của Cục Thuế Lào Cai, là do ứng dụng TMS chưa hoàn chỉnh, chưa có trường nhập tờ khai tiền thuê đất, tiền sử dụng đất nên chưa theo dõi được nợ tiền thuê đất, tiền sử dụng đất trên ứng dụng. Đến ngày 13/10/2020, Tổng cục Thuế có Văn bản số 4326/TCT-KK về việc rà soát, chuẩn hóa dữ liệu tiền thuê đất, Cục Thuế đã chỉ đạo các Chi cục Thuế tổ chức triển khai thực hiện. Còn tại các huyện, thị xã, thành phố của tỉnh Lào Cai, báo cáo tổng hợp và phân loại nợ thuế cũng chưa tổng hợp đầy đủ nợ tiền thuê đất, nợ tiền sử dụng đất vào ứng dụng quản lý thuế tập trung TMS.
Bên cạnh đó, KTNN ghi nhận, năm 2020, cơ quan thuế đã thực hiện rà soát, xác định số thửa đất hết chu kỳ ổn định đơn giá đất là 269 thửa, với diện tích gần 11.800m2. Số thửa đất hết thời gian ưu đãi miễn tiền thuê đất do cơ quan thuế quản lý là 11 thửa của 8 tổ chức thuê đất với diện tích hơn 571.000m2. Đến thời điểm kiểm toán, căn cứ phiếu chuyển thông tin của Sở Tài nguyên và Môi trường (TNMT), Cục Thuế đã ban hành thông báo đơn giá mới cho 261 thửa đất hết chu kỳ ổn định đơn giá và 8 thửa đất hết thời gian miễn tiền thuê đất.
Tuy nhiên, KTNN phát hiện có 11 thửa đất của 11 tổ chức chưa có thông báo đơn giá mới, trong đó có 8 thửa hết thời hạn ổn định đơn giá đất với diện tích gần 1,62 triệu m2; 3 thửa đất hết thời gian hưởng ưu đãi với diện tích hơn 466.000m2, trong đó có 1 thửa mà tổ chức thuê đất đã bỏ kinh doanh không còn sử dụng nhưng chưa thu hồi đất với diện tích 340.000m2. Nguyên nhân được xác định là do Sở TNMT chưa cung cấp thông tin xác định vị trí thửa đất nên cơ quan thuế không có căn cứ để xác định lại đơn giá và tiền thuê đất phải nộp của các thửa đất này.
Đối với 8 thửa đất hết thời gian ổn định đơn giá năm 2020, với số tiền thuê đất 1 năm theo đơn giá cũ phải nộp là 936,8 triệu đồng. Theo giải trình của cơ quan thuế, do năm 2020, tỉnh Lào Cai thay đổi bảng giá đất ổn định 5 năm (2020-2024) có thay đổi phân tách diện tích theo vị trí đối với các thửa đất nên phải xác định lại đơn giá thuê đất và theo các quy định, cần phải có thông tin địa chính do Sở TNMT cung cấp nên cơ quan thuế chưa có cơ sở để xác định lại đơn giá thuê đất và ban hành thông báo nộp tiền thuê đất đối với 8 thửa đất.
Trước thực tế này, KTNN kiến nghị UBND tỉnh Lào Cai cần chỉ đạo Sở TNMT chấn chỉnh, rút kinh nghiệm đối với tập thể, cá nhân trong việc chuyển thông tin địa chính chưa đảm bảo đầy đủ và kịp thời theo quy định đối với những thửa đất cho thuê hết thời gian ổn định đơn giá, hết thời gian ưu đãi miễn giảm để cơ quan thuế xác định và phát hành thông báo đến các tổ chức thuê đất thực hiện nghĩa vụ tài chính với ngân sách nhà nước (NSNN).
Quản lý, sử dụng Quỹ Phát triển đất chưa đúng quy định
Cùng với những kết quả kiểm toán nêu trên, KTNN còn phát hiện số tiền Quỹ Phát triển đất gửi các ngân hàng thương mại xấp xỉ 286,41 tỷ đồng, trong đó gửi từ nguồn vốn hoạt động của Quỹ là gần 246,16 tỷ đồng; trích lập các quỹ từ tiền lãi gửi và phí ứng còn dư 40,25 tỷ đồng. Do Quỹ Phát triển đất là tổ chức tài chính nhà nước (hay là Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách) nên hoạt động theo cơ chế tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập, việc mở tài khoản tiền gửi tại ngân hàng thương mại để quản lý nguồn vốn điều lệ do NSNN cấp là chưa phù hợp với quy định. Cụ thể, Điều 13 Nghị định số 43/2006/NĐ-CP đã quy định các khoản kinh phí thuộc NSNN, các khoản thu dịch vụ sự nghiệp công sử dụng NSNN, các khoản thu phí theo pháp luật về phí, lệ phí, đơn vị mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để phản ánh. Điểm b khoản 1 Điều 16 Nghị định số 141/2016/NĐ-CP cũng quy định các khoản kinh phí thuộc NSNN, các khoản thu dịch vụ sự nghiệp công sử dụng NSNN, các khoản thu phí theo pháp luật về phí, lệ phí, đơn vị mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước để phản ánh. Tại khoản 6 Điều 2 Quyết định số 26/2015/QĐ-TTg cũng nêu rõ Kho bạc Nhà nước quản lý quỹ NSNN, quỹ tài chính nhà nước được giao theo quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, KTNN cho rằng, đến thời điểm kiểm toán, Quyết định số 40/2010/QĐ-TTg và Luật NSNN năm 2015, Nghị định số 163/2016/NĐ-CP có một số nội dung chưa thống nhất về quản lý nguồn vốn hoạt động của Quỹ, nội dung thu chi, cơ chế tài chính của Quỹ. Cụ thể, khi Luật NSNN năm 2015 có hiệu lực từ năm ngân sách 2017, một số nội dung về nguồn thu và nhiệm vụ chi của Quỹ Phát triển đất địa phương được quy định thành các khoản thu và chi của NSNN như nguồn vốn của Quỹ được NSNN phân bổ, bố trí vào dự toán ngân sách địa phương. Các khoản thu, chi này phải được phản ánh vào NSNN và phải có dự toán được cấp có thẩm quyền phê duyệt (theo quy định tại Điều 12 Luật NSNN). Mặt khác, tại Điều 8 Luật NSNN quy định NSNN không chi cho Quỹ tài chính ngoài ngân sách.
KTNN cũng chỉ ra rằng, quy định việc trích nộp tiền thuê đất tại khoản 2 Điều 4 Quyết định số 28/2014/QĐ-UBND của UBND tỉnh Lào Cai: “Hằng năm, ngân sách tỉnh và ngân sách các huyện, thành phố trích từ 30% đến 50% nguồn thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thu từ đấu giá quyền sử dụng đất phần ngân sách cấp mình được hưởng…” là còn bất cập, không phù hợp với tình hình thực tế trong quản lý, điều hành ngân sách của địa phương. Đối với khoản thu tiền thuê đất đã được HĐND tỉnh Lào Cai quy định tại Nghị quyết số 89/2016/NQ-HĐND ban hành phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi, tỷ lệ phần trăm phân chia các khoản thu giữa các cấp ngân sách ở địa phương: “… tỷ lệ phần trăm đối với thu tiền thuê đất đã được UBND tỉnh giao dự toán cho các huyện, thị xã, thành phố cân đối vào chi thường xuyên, đối với UBND cấp xã thực hiện các nội dung xây dựng nông thôn mới theo quy định tại Quyết định số 1600/QĐ-TTg ngày 16/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ” (Điều 14). Do đó, các huyện, thành phố không còn tiền thuê đất để trích 30-50% về Quỹ Phát triển đất của tỉnh theo quy định. Trách nhiệm đối với bất cập này, theo KTNN là thuộc về Sở Tài chính, Sở TNMT - các cơ quan đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Quyết định số 28/2014/QĐ-UBND./.
PHÚC KHANG
(Báo Kiểm toán số 44/2022)