Quốc hội dự kiến 4 chuyên đề giám sát năm 2024
Trình bày dự kiến Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2024, đánh giá kết quả thực hiện chương trình giám sát năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, năm 2022 và những tháng đầu năm 2023, với mục tiêu không ngừng “đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát là khâu trọng tâm, then chốt để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội”, hoạt động giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), các cơ quan của Quốc hội, các Đoàn đại biểu Quốc hội và đại biểu Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả nổi bật với nhiều đổi mới, cải tiến.
Cụ thể, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế được tăng cường với việc xây dựng và ban hành hơn 23 văn bản quan trọng trong hoạt động giám sát. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại kỳ họp Quốc hội, phiên họp UBTVQH bảo đảm đúng quy định, sát thực tiễn với nhiều đổi mới. “Các vấn đề chất vấn được lựa chọn đều là những vấn đề nóng, bức xúc nổi lên trong đời sống kinh tế-xã hội, kịp thời giải quyết những bất cập mà cử tri và nhân dân quan tâm đặc biệt, chú trọng hoạt động giám sát việc thực hiện lời hứa của các Bộ trưởng, Trưởng ngành và của Thủ tướng Chính phủ” - Tổng Thư ký Quốc hội nhấn mạnh.
Cũng theo Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường, hoạt động giám sát chuyên đề có nhiều đổi mới trong công tác tổ chức thực hiện, nhờ đó đạt hiệu quả, kết quả tích cực, được cử tri và nhân dân đánh giá cao. Hoạt động “giám sát lại” trong năm 2023 được triển khai với tinh thần chuẩn bị từ sớm, từ xa. Việc xem xét báo cáo của các cơ quan được thực hiện một cách thực chất, trách nhiệm, hiệu quả, được thảo luận kỹ.
Hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật đã được UBTVQH quan tâm chỉ đạo với nhiều giải pháp đồng bộ, đổi mới thiết thực, hiệu quả. “Việc UBTVQH hội lần đầu tiên ban hành Nghị quyết về hướng dẫn tổ chức thực hiện hoạt động giám sát văn bản quy phạm pháp luật là một dấu mốc quan trọng, góp phần nâng cao tính chuyên nghiệp, tạo sự chuyển biến thực chất và tích cực trong hoạt động này” - Tổng Thư ký Quốc hội cho hay.
Bên cạnh đó, giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị cử tri ngày càng được tăng cường và trở thành hoạt động thường xuyên, góp phần củng cố niềm tin của Nhân dân và cử tri với Đảng và Nhà nước. UBTVQH đã quy định định kỳ hằng tháng xem xét, thảo luận báo cáo về công tác dân nguyện, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân tại phiên họp. “Đây là điểm mới, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác dân nguyện.”- Tổng Thư ký Quốc hội cho biết.
Cũng theo Tổng Thư ký Quốc hội, công tác điều hòa phối hợp hoạt động giám sát được quan tâm chỉ đạo sát sao, kịp thời, cả về nội dung, đối tượng, thời gian, địa điểm giám sát, nhằm tăng cường hơn nữa tính chủ động, tích cực, quyết liệt trong triển khai công tác giám sát nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn.
Đặc biệt, công tác phối hợp giữa các cơ quan ngày càng chặt chẽ, hiệu quả, chuyên nghiệp, tích cực triển khai các hoạt động để thực hiện tốt các nội dung trong chương trình giám sát của Quốc hội, UBTVQH; trong đó, phải kể đến sự tham gia có trách nhiệm của đại diện các cơ quan hữu quan như Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ, các Bộ, ngành có liên quan… vừa với tư cách là chuyên gia tham gia Đoàn giám sát, vừa với tư cách là cơ quan chịu sự giám sát, thông qua việc cung cấp các thông tin, các kết quả, kết luận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán phục vụ việc triển khai các hoạt động giám sát ngày càng mang lại hiệu quả thiết thực.
Cùng với những kết quả đạt được, Tổng Thư ký Quốc hội cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế trong thực hiện các chương trình giám sát của Quốc hội, UBTVQH như: Nội dung giám sát có thời điểm chưa hiệu quả, tính phản biện chưa cao, hoạt động giám sát chuyên đề có lúc bị ảnh hưởng do các cơ quan gửi báo cáo chậm...
Về dự kiến chương trình giám sát của Quốc hội năm 2024, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường nêu rõ, căn cứ quy định của Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân, đặc điểm tình hình năm 2024 và đề xuất của các cơ quan, UBTVQH đã dự kiến nội dung Chương trình giám sát của Quốc hội năm 2024, lựa chọn 04 chuyên đề trình Quốc hội xem xét, quyết định chọn 02 chuyên đề để giám sát tối cao, 02 chuyên đề còn lại sẽ giao cho UBTVQH tổ chức giám sát.
Chuyên đề 1: Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội và các Nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia đến hết năm 2023 và thời kỳ trước, sau có liên quan như: Dự án Sân bay Long Thành; dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 và 2021 - 2025; dự án đường Vành đai 4 - Vùng Thủ đô Hà Nội; dự án đường Vành đai 3 Thành phố Hồ Chí Minh; dự án đường bộ cao tốc Khánh Hòa - Buôn Ma Thuột giai đoạn 1; dự án đường bộ cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu giai đoạn 1; dự án đường bộ cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng giai đoạn 1.
Chuyên đề 2: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về đơn vị sự nghiệp công lập từ khi ban hành Nghị quyết số 19-NQ/TW ngày 25/10/2017 đến hết năm 2023 và thời kỳ trước, sau có liên quan.
Chuyên đề 3: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo đảm trật tự, an toàn giao thông từ năm 2009 đến hết năm 2023 và thời kỳ trước, sau có liên quan.
Chuyên đề 4: Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội từ năm 2015 đến hết năm 2023 và thời kỳ trước, sau có liên quan.
Cũng tại phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường đã thông tin, giải trình thêm về một số nội dung được nhiều cơ quan đề xuất nhưng sau khi cân nhắc nhiều mặt, chưa được lựa chọn. Chẳng hạn như các đề xuất liên quan đến môi trường, khai thác khoáng sản, xử lý chất thải tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, khu chế xuất; thị trường chứng khoán, trái phiếu và các tổ chức tín dụng...
Giám sát việc thực hiện lời hứa của Bộ trưởng, Trưởng ngành, các thành viên của Chính phủ
Thảo luận tại hội trường, đa số ý kiến các đại biểu thống nhất Tờ trình và dự kiến chương trình giám sát, ghi nhận việc chuẩn bị báo cáo một cách công phu. Các đại biểu cũng cơ bản nhất trí với các nhận định đánh giá về kết quả hoạt động giám sát năm 2022 và những tháng đầu năm 2023 với nhiều đổi mới hiệu quả; bày tỏ cơ bản thống nhất với dự kiến của năm 2024.
Các ĐBQH tại phiên thảo luận tại hội trường về chương trình dự kiếm giám sát của QH năm 2024
Từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đến nay, công tác giám sát đã có nhiều đổi mới, tăng cường, ngày càng thực chất, hiệu quả, tránh hình thức, lãng phí, giảm tối đa phiền hà, ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường của địa phương, cơ sở, cơ quan, đơn vị liên quan. Điều đó đã góp phần giải quyết những khó khăn, vướng mắc trong công tác ban hành, tổ chức thực hiện chính sách pháp luật, xử lý được nhiều vụ việc tồn đọng, nhận được sự quan tâm, ủng hộ của cử tri và nhân dân.
Nhiều ý kiến đại biểu thống nhất cho rằng, Quốc hội, UBTVQH đã rất quan tâm chỉ đạo thực hiện mục tiêu đổi mới và đẩy mạnh công tác giám sát nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của Quốc hội. Cùng với đó, đã thực sự quan tâm xây dựng, hoàn thiện thể chế và các quy định, hướng dẫn phục vụ công tác giám sát. Giám sát tối cao, giám sát chuyên đề đã được đổi mới, tăng cường và thực hiện có hiệu quả. Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại các Kỳ họp Quốc hội, phiên họp của UBTVQH được thực hiện nghiêm túc, chất lượng. Giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của cử tri ngày càng đổi mới và tăng cường được cử tri và nhân dân cả nước đánh giá cao.
Về hoạt động giám sát năm 2024, ngoài 04 chuyên đề UBTVQH trình Quốc hội xem xét, quyết định, có một số ý kiến đại biểu đề nghị lựa chọn thêm các lĩnh vực như kinh tế biển, luật biển, cơ sở dữ liệu quốc gia, việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở địa phương; đề nghị tổ chức hội nghị cuối năm để đánh giá hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội.
Các đại biểu cũng kiến nghị nhiều nội dung cụ thể khác về nội dung chương trình, hình thức, thành phần, thời gian nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giám sát như: tăng kinh phí, chế độ báo cáo...
Một số ý kiến đề nghị Quốc hội, UBTVQH sớm xem xét, sửa đổi, bổ sung Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân để kịp thời khắc phục những bất cập, hạn chế đã được chỉ ra.
Theo đại biểu Phạm Đình Thanh (tỉnh Kon Tum), quy định của pháp luật về công tác giám sát của Quốc hội hiện nay vẫn còn một số vấn đề chưa phù hợp cần được xem xét sửa đổi, bổ sung....vì vậy, đại biểu đề nghị Quốc hội, UBTVQH sớm xem xét sửa đổi, bổ sung Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân để kịp thời khắc phục những bất cập, hạn chế đã được chỉ ra.
Đồng thời, đề nghị UBTVQH chỉ đạo đẩy mạnh và thực hiện chặt chẽ hơn hoạt động giám sát việc chấp hành pháp luật về xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở cấp trung ương và địa phương. Việc văn bản quy phạm pháp luật được xây dựng, ban hành không đúng trình tự quy định, không phù hợp, thiếu tính khả thi, thậm chí có sai sót đang là những khó khăn, cản trở lớn cho hoạt động của doanh nghiệp. Đây cũng là cản trở rất lớn liên quan đến kết quả thực hiện nhiệm vụ của các cấp, các ngành trong thời gian vừa qua.
Đại biểu Phạm Đình Thanh cũng đề nghị tiếp tục quan tâm, giám sát việc thực hiện lời hứa của các vị Bộ trưởng, Trưởng ngành, các thành viên của Chính phủ. Đây là vấn đề cử tri và nhân dân cả nước đặc biệt quan tâm.
Đánh giá cao những bước tiến tích cực trong công tác giám sát của Quốc hội từ đầu nhiệm kỳ đến nay, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (tỉnh Hưng Yên) cho rằng để tiếp tục nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động quan trọng này; cần quan tâm, làm tốt hơn nữa công tác chuẩn bị giám sát; đề cương xây dựng báo cáo giám sát cần chi tiết, yêu cầu báo cáo cụ thể các nội dung giám sát; cần thành lập tổ công tác, giúp việc của Đoàn giám sát là những cán bộ, chuyên gia, các đại biểu Quốc hội có chuyên môn sâu về lĩnh vực giám sát.
Đại biểu Nguyễn Đại Thắng - Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên thảo luận tại hội trường
Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng cần tích cực thu thập các kết luận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán về nội dung giám sát. Tổ công tác của Đoàn giám sát cần làm việc trước với cơ quan đơn vị liên quan, xác minh, làm rõ những vấn đề cần thiết trước khi Đoàn giám sát làm việc chính thức với đơn vị chịu sự giám sát. Sau giám sát, phải ban hành kết luận Nghị quyết của cuộc giám sát, Nghị quyết kết luận giám sát phải nêu cụ thể các kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế, chỉ rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan, có kiến nghị, yêu cầu cụ thể.
Cho ý kiến cụ thể về 4 chuyên đề được UBTVQH trình, nhiều đại biểu nhất trí Quốc hội giám sát tối cao Chuyên đề 1, đặc biệt là việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội... Theo đại biểu Nguyễn Quốc Luận (tỉnh Yên Bái), cần có sự giám sát tối cao của Quốc hội đối với Chuyên đề 1 để có sự đánh giá toàn diện những kết quả đã đạt được; làm rõ được những khó khăn, tồn tại, vướng mắc, nguyên nhân; rút ra được những bài học kinh nghiệm và đề xuất được các giải pháp khả thi cần tập trung thực hiện trong thời gian tới để đảm bảo hoàn thành toàn diện các mục tiêu theo nghị quyết của Quốc hội đã đề ra…
Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nêu rõ, năm 2024 là năm có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Chương trình hành động của Đảng đoàn Quốc hội thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII. Đây cũng là năm Quốc hội tiến hành xem xét, thảo luận và sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân. Vì vậy, việc triển khai Chương trình giám sát 2024 với nhiều nội dung tiếp tục đổi mới, cải tiến sẽ là cơ sở quan trọng để sửa đổi các quy định pháp luật về hoạt động giám sát nói riêng cũng như hoàn thiện hệ thống pháp luật nói chung theo đúng tinh thần giám sát là khâu trọng tâm, then chốt trong hoạt động của Quốc hội.
Trên cơ sở ý kiến thảo luận và kết quả phiếu xin ý kiến của Đoàn đại biểu Quốc hội, UBTVQH sẽ chỉ đạo Tổng Thư ký Quốc hội phối hợp với các cơ quan hữu quan nghiên cứu, tiếp thu những ý kiến xác đáng của các vị đại biểu Quốc hội để hoàn chỉnh và trình Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về Chương trình giám sát Quốc hội năm 2024, Nghị quyết về thành lập các đoàn giám sát chuyên đề Quốc hội trong kỳ họp./.
Phương Ngọc