Đề tài do Ths. Nguyễn Anh Vân – KTNN khu vực III và Ths. Phan Thanh Hải – KTNN khu vực II đồng chủ nhiệm.
Báo cáo tóm tắt về đề tài, Ths. Nguyễn Anh Vân cho biết, trải qua gần 30 năm hoạt động, KTNN đã phát hiện và kiến nghị các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hàng nghìn văn bản quy phạm pháp luật (QPPL), văn bản quản lý trái pháp luật hoặc không phù hợp với thực tế nhằm bịt lỗ hổng về cơ chế, chính sách, chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí, nâng cao hiệu quả sử dụng tài chính, tài sản công. Tuy nhiên, hiện nay KTNN chưa chưa có sự nghiên cứu cụ thể, thấu đáo về vấn đề này; chưa xây dựng được quy trình đánh giá văn bản quản lý Nhà nước (QLNN) trong hoạt động kiểm toán. Hoạt động này chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân của Kiểm toán viên nhà nước (KTVNN), chưa bảo đảm tính chuyên nghiệp và khoa học; mặt khác, hoạt động đánh giá văn bản QPPL là công việc khó, phạm vi tác động rộng, đòi hỏi trình độ chuyên sâu, tốn nhiều công sức, thời gian, trong khi trình độ hiểu biết pháp luật và kỹ năng, kinh nghiệm đánh giá văn bản của một số KTVNN còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Chính vì vậy, việc nghiên cứu để tài có tính cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn.
Chủ nhiệm đề tài cho biết, việc nghiên cứu đề tài nhằm đưa ra được quy trình đánh giá văn bản QLNN trong tổ chức thực hiện kiểm toán của KTNN và các giải pháp tổ chức thực hiện, nhằm đánh giá tính hợp hiến, hợp pháp của các văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN.
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, Đề tài được kết cấu thành 3 chương: Cơ sở lý luận về đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN; Thực trạng đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN; Định hướng và giải pháp nâng cao chất lượng đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN.
Theo Ban chủ nhiệm đề tài, đề tài đã làm rõ và hệ thống hóa những vấn đề lý luận về đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN, như: Khái niệm và đặc điểm của văn bản QLNN, phân loại văn bản QLNN, tính hợp pháp và tính hợp lý của văn bản QLNN; bản chất của hoạt động đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN; mối quan hệ và vai trò của hoạt động đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KNN đối với hoàn thiện và tổ chức thi hành pháp luật; các nhân tố ảnh hưởng đến đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN. Đề tài đã nghiên cứu kinh nghiệm các nước trên thế giới về cơ chế kiểm soát tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất, đồng bộ của văn bản quản lý nhà nước và rút ra bài học kinh nghiệm cho KTNN Việt Nam.
Đề tài tập trung phân tích thực trạng đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN trong thời gian qua; trên cơ sở phân tích làm rõ những kết quả và ưu điểm nổi bật, những hạn chế, tồn tại và chỉ rõ được nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại trong hoạt động này.
Đề tài đã đề xuất 3 quan điểm và 5 nhóm giải pháp nâng cao chất lượng đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN trong thời gian tới: Xây dựng Quy trình đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN; Nâng cao kỹ năng cập nhật và áp dụng pháp luật cho công chức, KTV; Nâng cao chất lượng công tác theo dõi, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán;
Tăng cường quan hệ phối hợp giữa KTNN với cơ quan kiểm tra văn bản trong hoạt động kiểm tra, xử lý văn bản trái pháp luật; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong phát hiện, xử lý và theo dõi xử lý văn bản trái pháp luật.
Ths. Nguyễn Anh Vân - Chủ nhiệm đề tài tiếp thu các ý kiến đóng góp
Góp ý hoàn thiện đề tài, các ý kiến đánh giá cao nỗ lực của Ban chủ nhiệm đề tài trong việc xây dựng đề tài với nội dung mới, khó nhưng rất cần thiết trong hoạt động kiểm toán của KTNN. Các ý kiến đồng tình rằng, việc nghiên cứu đề tài rất phù hợp với định hướng phát triển trong thời gian tới của Ngành là tập trung chú trọng tới các phát hiện, kiến nghị liên quan đến sửa đổi, hoàn thiện cơ chế chính sách; phòng, chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí; nâng cao hiệu quả sử dụng tài chính, tài sản công.
Một số ý kiến cho rằng, văn bản QLNN là khái niệm rất rộng và việc phân tích cần chuyên môn tương đối sâu. Vì vậy, Ban chủ nhiệm đề tài nên tập trung, phân tích làm rõ tính “hợp pháp” của văn bản QLNN. Việc phân tích tính “hợp lý” nên cân nhắc vì nội dung này khó và việc đánh giá đòi hỏi nhiều yếu tố, KTNN khó đảm bảo.
Các ý kiến đề nghị Ban chủ nhiệm đề tập tích rõ hơn về thực trạng lợi ích nhóm trong việc xây dựng chính sách; lách luật; vận dụng, áp dụng văn bản pháp luật khác nhau theo hướng có lợi cục bộ… để làm rõ hơn tính cấp thiết của Đề tài.
Để đánh giá về các tồn tại, hạn chế trong hoạt động đánh giá văn bản QLNN trong tổ chức hoạt động kiểm toán của KTNN trong thời gian qua, một số ý kiến cho rằng, Ban chủ nhiệm đề tài nên cập nhật số liệu đến 2022, 2023 về tổng hợp kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ văn bản của KTNN và tổng hợp kết quả sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ văn bản theo kiến nghị của KTNN để có được đánh giá chính xác.
Về nội dung kinh nghiệm một số nước trên thế giới về cơ chế kiểm soát tính hợp hiến, hợp phá, tính thống nhất, đồng bộ của văn bản QLNN được đánh giá là nội dung nếu triển khai tốt sẽ rất có ý nghĩa, nhưng đây cũng là nội dung khá khó, vì vậy Ban chủ nhiệm đề tài nên tập trung thêm nguồn lực để làm sâu hơn nội dung này.
Các ý kiến tại Hội thảo đồng tình và đánh giá cao giải pháp xây dựng Quy trình đánh giá văn bản QLNN trong hoạt động kiểm toán của KTNN bao gồm 5 bước. Các ý kiến đề nghị Ban chủ nhiệm đề tài xây dựng Quy trình chi tiết, cụ thể hơn để có thể ứng dụng vào thực tiễn toàn Ngành.
Thay mặt Ban Chủ nhiệm đề tài, Ths. Nguyễn Anh Vân khẳng định sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến góp ý để chỉnh sửa, hoàn thiện đề tài ./.
Ngọc Bích