Trong nền kinh tế thị trường, nhất là trong giai đoạn đầu phát triển không tránh khỏi phát sinh những tiêu cực trong đời sống xã hội. Nổi lên trong đó là nạn tham nhũng, một trong những điều nhức nhối và làm cản trở sự phát triển.

Trong nền kinh tế thị trường, nhất là trong giai đoạn đầu phát triển không tránh khỏi phát sinh những tiêu cực trong đời sống xã hội. Nổi lên trong đó là nạn tham nhũng, một trong những điều nhức nhối và làm cản trở sự phát triển. Tăng cường công tác quản lý, giám sát cán bộ để giữ được đội ngũ cán bộ trong sạch, minh bạch là thực sự cần thiết và bức bách. Nhận thức rõ điều đó, Chính phủ Trung Quốc trong những năm đầu thế kỷ XXI đã áp dụng biện pháp “ Kiểm toán trách nhiệm kinh tế cán bộ lãnh đạo đương nhiệm ” và đã thu được những kết quả thật khả quan.

Từ những năm 1980 đến năm 2000, Trung Quốc thực hiện kiểm toán rời nhiệm đối với cán bộ lãnh đạo các đơn vị hành chính sự nghiệp từ cấp huyện và các doanh nghiệp nhà nước. Sau một thời gian triển khai, tổng kết và đúc rút kinh nghiệm, nhận thấy loại hình kiểm toán rời nhiệm có khả năng phát hiện các vấn đề không kịp thời, nguy cơ lãnh đạo đưa ra những quyết sách chưa phù hợp trong quản lý rất cao. Do đó, từ đầu năm 2000 Trung Quốc đã thực hiện Kiểm toán trách nhiệm kinh tế cán bộ lãnh đạo đương nhiệm. Đây là phương pháp kiểm tra khoa học, góp phần hoàn thiện cơ chế tuyển chọn, sử dụng cán bộ và mang lại rất nhiều ý nghĩa. Đó là:

Thứ nhất, kiểm toán trách nhiệm kinh tế lấy việc thu chi tài chính của đơn vị được kiểm toán làm cơ sở, thông qua thẩm tra xem xét tình hình hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế, tình hình đưa ra những quyết sách lớn trong kinh doanh, tình hình chấp hành quy định tài chính kinh tế của nhà nước, tình hình tuân thủ kỷ luật liêm chính của cán bộ lãnh đạo trong nhiệm kỳ công tác, có thể đánh giá ở mức độ nào đó cán bộ lãnh đạo có tố chất chính trị và trình độ quyết sách cần có ở một người quản lý hay không, cũng có thể đánh giá chính xác cán bộ lãnh đạo có thực hiện chức trách kinh tế của mình hay không. Đây là căn cứ tham khảo quan trọng để cơ quan quản lý cán bộ tuyển chọn, sử dụng và đánh giá cán bộ một cách chính xác. Vì thế việc kiểm toán trách nhiệm kinh tế của cán bộ lãnh đạo cũng trở thành một khâu quan trọng của công tác giám sát cán bộ. Đồng thời có tác dụng giáo dục, răn đe, cảnh cáo đối với số đông cán bộ, từ đó thực hiện được mục đích không chỉ giữ được nền tài chính công vững mạnh mà còn giữ được cán bộ lãnh đạo quản lý tốt.

Thứ hai, kiểm toán trách nhiệm kinh tế là một biện pháp quan trọng phòng, chống tham nhũng ngay từ gốc, thúc đẩy tính cần kiệm liêm chính của cán bộ lãnh đạo. Trong tình hình nền kinh tế - xã hội còn tồn tại nhiều vấn đề, việc tổng hợp phân tích nguyên nhân phát sinh những vấn đề này đều có liên quan đến một số ít lãnh đạo các cơ quan không sử dụng đúng quyền lực và không nghiêm chỉnh thực hiện chức trách. Biểu hiện chủ yếu ở chỗ: Một là, vi phạm trình tự quyết sách dân chủ khoa học, cá nhân một số người đưa ra quyết sách sai lầm, gây ra tổn thất, lãng phí cho tài sản nhà nước; Hai là, tắc trách trong công việc, buông lỏng quản lý tạo kẽ hở cho kẻ xấu lợi dụng, gây thất thoát tiền và tài sản nhà nước; Ba là, muốn thu lợi nhanh trong công tác kinh tế, làm việc không theo quy luật kinh tế khách quan, thậm chí làm ăn gian dối dùng thủ đoạn không chính đáng để mạo nhận thành tích; Bốn là, không quan tâm đến lợi ích của Nhà nước và nhân dân, vì lợi ích riêng của đơn vị, chiếm dụng vốn, lập quỹ đen, tham ô, hối lộ đi sâu vào con đường phạm pháp.

Thông qua kiểm toán trách nhiệm kinh tế đối với cán bộ lãnh đạo để tăng cường hơn nữa việc giám sát cán bộ, nâng cao trình độ quản lý, ý thức tuân thủ pháp luật và khả năng điều chỉnh bản thân, xây dựng tác phong liêm chính để phát triển sâu rộng công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng.

Thứ ba, kiểm toán trách nhiệm kinh tế là biện pháp hữu hiệu đẩy mạnh làm việc theo pháp luật, lãnh đạo đất nước bằng luật pháp. Tăng hiệu quả giám sát việc thực thi quyền lực của cán bộ lãnh đạo, tránh việc cán bộ tắc trách, vượt quyền, lạm dụng quyền lực; thúc đẩy cán bộ lãnh đạo tự giác nâng cao pháp chế và ý thức pháp luật, học hỏi và vận dụng thành công các phương pháp pháp luật để lãnh đạo công tác kinh tế, quản lý xã hội, tiêu chuẩn hoá hành vi hành chính của bản thân, hướng dẫn cán bộ lãnh đạo quản lý và sử dụng quyền hạn đúng cách, đúng thẩm quyền.   

Từ ngày 01/6/2006 Luật Phòng, chống tham nhũng của Việt Nam có hiệu lực, để góp phần đưa bộ luật này vào thực tế cần có nhiều giải pháp đồng bộ. Hy vọng kinh nghiệm của Trung Quốc về kiểm toán trách nhiệm kinh tế cán bộ lãnh đạo đương nhiệm khi được áp dụng tại Việt Nam sẽ là một trong những giải pháp tích cực không những giữ được người và tiền cho đất nước mà còn góp phần đẩy mạnh công cuộc phòng, chống tham nhũng./.