Sau khi hoàn thành cuộc kiểm toán về tình hình quản lý và sử dụng Quỹ Tín thác quốc gia cho công tác đối phó với đại dịch Ebola (trong giai đoạn từ 01/8 đến 31/10/2014), Ủy ban Kiểm toán nhà nước Liberia (GAC) đã trình lên Cơ quan Lập pháp một Báo cáo kiểm toán trong đó nhấn mạnh những sai phạm bị phát hiện, đồng thời đưa ra nhiều kiến nghị cấp thiết. Song đến nay, đã hơn 6 tháng trôi qua nhưng Cơ quan Lập pháp quốc gia vẫn chưa có phản hồi nào, làm dấy lên nghi vấn Báo cáo kiểm toán trên có thể đã bị che giấu.
Liberia là quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất từ đại dịch Ebola
Năm 2014, khi nữ Tổng thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia đối với đại dịch Ebola, ngay lập tức một nhóm công tác đặc biệt với tên gọi Hệ thống Quản lý sự cố (IMS) được thành lập, có nhiệm vụ nghiên cứu, xem xét, phối hợp tất cả các biện pháp nhằm can thiệp và loại trừ dịch bệnh đang nhanh chóng lây lan. Chính phủ Liberia (GOL) đã thành lập Quỹ Tín thác Ebola tại Ngân hàng Trung ương Liberia (CBL) nhằm kêu gọi, huy động tất cả các nguồn lực tài chính để chống lại đại dịch Ebola bùng phát mạnh mẽ.
Sau khi xem xét việc quản lý và sử dụng ngân sách của Quỹ Tín thác Ebola tại CBL và các báo cáo từ ngân hàng, các kiểm toán viên cho biết, trong khoảng thời gian trên, IMS đã nhận được tổng số tiền 15,2 triệu USD và 343 triệu đô la Liberia (LRD), tương đương 3,71 triệu USD, từ GOL và các cơ quan công, các tổ chức trong, ngoài nước... IMS đã chuyển tổng số 10,76 triệu USD và 232 triệu LRD (2,5 triệu USD) vào nhiều tài khoản khác nhau của một số đối tác; IMS cũng đã mua nhiều tài sản và hàng tiêu dùng trị giá khoảng 90.000 USD nhưng không hề có hợp đồng hay biên lai mua hàng.
Trong Báo cáo kiểm toán của GAC, một số quan chức Chính phủ đã bị nêu tên với cáo buộc vi phạm các nguyên tắc trong Đạo luật của Ủy ban Chuyển nhượng đấu thầu công (PPCC), có hành vi xâm phạm ngân sách... Vào tháng 8/2014, Bộ Nội vụ, khi chưa được PPCC thông qua, đã dùng 63.000 USD và 3,3 triệu LRD (36.000 USD) mua 3 chiếc xe. Bộ Quốc phòng đã chi 673.000 USD cho các khoản như mua nhiên liệu, thức ăn, phụ cấp sinh hoạt hàng ngày, chi phí công tác truyền thông, y tế, đào tạo, sửa chữa và bảo trì..., tuy nhiên cũng không có tài liệu thu chi công khai.
Báo cáo kiểm toán đã nêu bật một số vấn đề đặc biệt quan trọng và đưa ra nhiều kiến nghị với mong muốn Cơ quan Lập pháp quốc gia sẽ có những hành động kịp thời giải quyết tình trạng bất cập trên. Tổng Kiểm toán cũng đã kêu gọi người phát ngôn và các thành viên của Hạ viện, Thượng viện Liberia cùng xem xét việc thực hiện các kiến nghị trong các báo cáo một cách khẩn trương nhất. Tuy nhiên, từ khi GAC gửi Báo cáo kiểm toán đến nay đã hơn 6 tháng, Cơ quan Lập pháp vẫn chưa đưa ra ý kiến gì khiến mối nghi ngờ Báo cáo kiểm toán đang cố tình bị che giấu ngày càng rõ ràng.
Sau khi GAC công bố Báo cáo kiểm toán, Tổng thống Liberia Ellen Johnson Sirleaf đã biện minh, bảo vệ các quan chức Chính phủ bị cáo buộc và đã bị công chúng chỉ trích, phản đối dữ dội. Họ cho rằng bà Tổng thống đang cố bảo vệ những quan chức Chính phủ bị nêu tên trong Báo cáo kiểm toán; hành động của bà cũng như việc các nhà lập pháp quốc gia không hề có động thái gì có thể làm giảm nhẹ hiệu lực của Báo cáo kiểm toán cũng như vai trò của GAC.
Những kiến nghị trong Báo cáo kiểm toán không được giải quyết đã làm ảnh hưởng đến tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quá trình quản trị của đất nước. Cơ quan lập pháp Liberia đã không hành động kịp thời và phù hợp với quy định của pháp luật gây bất bình, lo ngại trong nhân dân, đặc biệt trong bối cảnh Liberia đang nỗ lực xây dựng một đất nước dân chủ.
Theo Báo Kiểm toán số 46/2015