Qua Kiểm toán hoạt động xây dựng và việc quản lý, sử dụng vốn đầu tư Dự án Đầu tư xây dựng mở rộng Khu bay - Cảng Hàng không quốc tế Cát Bi (Dự án), KTNN yêu cầu Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Hải Phòng kiểm điểm rút kinh nghiệm trong công tác tham mưu, trình phê duyệt Dự án và UBND TP. Hải Phòng kiểm điểm rút kinh nghiệm trong việc ban hành Quyết định chỉ định thầu; phê duyệt Dự án khi chưa xác định cơ cấu nguồn vốn đầu tư.
Dự án phù hợp Quy hoạch
Dự án Đầu tư xây dựng mở rộng Khu bay - Cảng Hàng không quốc tế Cát Bi được phê duyệt đầu tư tại Quyết định số 375/QĐ-UBND ngày 15/02/2013 và Quyết định phê duyệt bổ sung số 1444/QĐ-UBND ngày 01/7/2014 của UBND TP. Hải Phòng. Dự án do UBND TP. Hải Phòng làm chủ đầu tư, Sở Giao thông vận tải (GTVT) Hải Phòng là đơn vị quản lý thực hiện giai đoạn chuẩn bị đầu tư Dự án; Ban Quản lý dự án (QLDA) cầu Hải Phòng là đơn vị quản lý giai đoạn thực hiện Dự án…
Dự án được triển khai nhằm từng bước thực hiện hoàn chỉnh Quy hoạch Cảng Hàng không quốc tế Cát Bi đến năm 2015, định hướng đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội TP. Hải Phòng và các tỉnh phía Bắc, đồng thời làm sân bay dự bị đầy đủ cho Cảng Hàng không quốc tế Nội Bài, đảm bảo an ninh quốc phòng, bảo vệ vững chắc chủ quyền của Tổ quốc.
Quy mô đầu tư của Dự án gồm: xây dựng đường cất hạ cánh mới, dải hãm phanh, dải bảo hiểm; sân chờ hình thang; đường lăn; xây dựng mới sân đỗ máy bay đảm bảo 8 vị trí đỗ cho máy bay A321/giờ cao điểm và nối với sân đỗ hiện hữu, đường lăn trên sân đỗ; cùng các hệ thống thoát nước, đèn hiệu hàng không, chiếu sáng sân đỗ máy bay, tường rào bảo vệ khu bay, hố neo máy bay, quan trắc khí tượng và đài dẫn đường.
Tổng mức đầu tư của Dự án được UBND TP. Hải Phòng phê duyệt là 3.660,8 tỷ đồng. Qua kiểm toán, KTNN đánh giá, khi phê duyệt nguồn vốn đầu tư cho Dự án, TP. Hải Phòng chưa xác định rõ được cơ cấu nguồn vốn và khả năng cân đối nguồn vốn mà chỉ ghi chung chung “nguồn vốn đầu tư bao gồm nguồn thu từ đấu giá đất, ngân sách TP. Hải Phòng và các nguồn vốn hợp pháp khác”, trách nhiệm này thuộc về Sở KH&ĐT. Liên quan đến Dự án này, Chính phủ đã có Công văn số 2652/TTg-KTTH ngày 27/12/2014 hỗ trợ vốn thực hiện Dự án, theo đó, ngân sách T.Ư hỗ trợ cho TP. Hải Phòng tối đa không quá 80% tổng mức đầu tư Dự án đã được UBND TP. Hải Phòng duyệt, phần còn lại do địa phương bố trí.
Đến thời điểm kiểm toán (tháng 5/2016), ngân sách T.Ư mới hỗ trợ được cho Dự án 800 tỷ đồng (vốn ứng trước ngân sách T.Ư), chiếm 22% tổng mức đầu tư. Đồng thời, căn cứ vào tài liệu đối chiếu thanh toán vốn giữa Kho bạc Nhà nước và Ban QLDA cho thấy, địa phương bố trí vốn cho Dự án từ khi khởi công năm 2013 đến 31/3/2016 là 1.746,7 tỷ đồng, chiếm 48% tổng mức đầu tư. Việc Dự án không xác định rõ cơ cấu nguồn vốn và việc bố trí vốn không đủ 15% khi khởi công đối với dự án nhóm A (năm 2013 mới bố trí 243,2 tỷ đồng, bằng 6,7% tổng mức đầu tư được phê duyệt) là chưa tuân thủ Chỉ thị số 1792/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường quản lý đầu tư từ vốn NSNN và vốn trái phiếu chính phủ.
Như vậy, tổng nguồn vốn đầu tư Dự án được KTNN xác nhận là 2.546,7 tỷ đồng. Cùng với đó, qua kiểm toán chi phí đầu tư Dự án theo số báo cáo là 2.620,6 tỷ đồng, giá trị được KTNN xác nhận là 2.609,2 tỷ đồng, chênh lệch giảm 11,3 tỷ đồng. Sau khi đề nghị Ban QLDA cầu Hải Phòng điều chỉnh số kế toán, báo cáo quyết toán và các hồ sơ liên quan theo ý kiến kết luận của KTNN, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính tổng số tiền hơn 11,1 tỷ đồng, gồm thu hồi nộp NSNN hơn 4 tỷ đồng và giảm thanh toán hơn 7,1 tỷ đồng.
Chỉ định thầu đối với 7 gói thầu chưa đúng quy định
Dự án đầu tư xây dựng mở rộng Khu bay - Cảng Hàng không quốc tế Cát Bi là công trình giao thông cấp đặc biệt do T.Ư quản lý và thuộc trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ GTVT, thẩm quyền thuộc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Dự án. Tuy nhiên, ngày 23/11/2012, Bộ GTVT có Công văn đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao cho UBND TP. Hải Phòng là cấp quyết định đầu tư.
Đồng thời, theo quy định, Dự án phải tổ chức đấu thầu. Tuy nhiên, cuối năm 2012, UBND TP. Hải Phòng và Bộ GTVT đã ban hành 2 văn bản nêu do công trình hàng không có tính chất đặc thù cao, có rất ít đơn vị đủ tư cách pháp nhân, đủ năng lực, kinh nghiệm để thực hiện thiết kế, thi công xây dựng và đã đề nghị Thủ tướng cho phép chỉ định Công ty TNHH MTV Xây dựng công trình hàng không là đơn vị thi công xây lắp và Công ty TNHH MTV Thiết kế và Tư vấn xây dựng công trình hàng không là đơn vị thiết kế.
Ngày 15/3/2013, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Văn bản số 401/TTg-KTN về việc triển khai thực hiện điều chỉnh Quy hoạch tổng thể Cảng Hàng không quốc tế Cát Bi, trong đó giao UBND TP. Hải Phòng là cấp quyết định đầu tư Dự án và cho phép áp dụng hình thức chỉ định thầu đối với Dự án.
Qua kiểm toán, KTNN đánh giá, về cơ bản, chủ đầu tư, Ban QLDA, các cơ quan tư vấn thiết kế kỹ thuật, thiết kế bản vẽ thi công - dự toán, cơ quan thẩm tra thiết kế - dự toán đã tuân thủ theo quy định của Nhà nước về quản lý đầu tư. Tuy nhiên, KTNN phát hiện trong quá trình triển khai, Ban QLDA cầu Hải Phòng và Sở KH&ĐT tham mưu cho UBND TP. Hải Phòng ban hành quyết định chỉ định thầu 7 gói thầu với giá trị 271,6 tỷ đồng cho các nhà thầu không có tên trong danh sách đề nghị Thủ tướng Chính phủ là chưa phù hợp với Điều 20 Luật Đấu thầu và Điều 40 Nghị định số 85/2009/NĐ-CP về hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu.
Về tiến độ, theo phê duyệt, thời gian thực hiện Dự án từ năm 2013-2015, nhưng tới 31/3/2016, Dự án chưa hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng (chậm 3 tháng), hầu hết các gói thầu xây dựng và lắp đặt thiết bị cũng chậm theo hợp đồng thi công. Do đó, KTNN đánh giá, tính hiệu lực của Dự án không đạt theo Quyết định đã được UBND TP. Hải Phòng phê duyệt và ban hành. Đến thời điểm kiểm toán, chủ đầu tư và các bên liên quan vẫn chưa có văn bản làm rõ nguyên nhân khách quan và chủ quan, trách nhiệm của các bên trong việc chậm tiến độ.
Trong công tác quản lý chất lượng thi công xây dựng công trình, đơn vị đã lập hồ sơ quản lý theo quy định nhưng nhật ký thi công còn một số ngày chưa ghi chép chi tiết, chưa đánh số trang, chưa có dấu giáp lai và chưa thống nhất mẫu biểu. Một số hạng mục khối lượng thi công không được nghiệm thu thanh toán khi chuyển bước như: dọn dẹp mặt bằng thi công, chi phí đổ phế thải tại bãi thải, chưa đầy đủ hồ sơ về giấy phép đổ thải, báo cáo tháng chưa phản ánh đầy đủ các nội dung công việc đã triển khai…
Qua kiểm toán, ngoài những kiến nghị xử lý tài chính, KTNN yêu cầu Ban QLDA cầu Hải Phòng xác định rõ trách nhiệm của từng đơn vị tư vấn khảo sát thiết kế, thẩm tra, thẩm định đối chiếu với các quy định của Hợp đồng, đồng thời rút kinh nghiệm trong công tác khảo sát, lập, thẩm tra phê duyệt thiết kế dự toán với vai trò là đại diện chủ đầu tư; rút kinh nghiệm trong công tác quản lý chất lượng thi công công trình.
(Báo Kiểm toán 17/2019)