Liên tiếp những vụ bê bối tài chính nghiêm trọng xảy ra trên khắp thế giới trong khi kết quả kiểm toán độc lập của nhiều vụ việc là “sạch”, điều này đã làm dấy lên nghi ngờ về chất lượng của công tác kiểm toán hiện nay.
Nhiều quan ngại về kết quả kiểm toán độc lập
Năm 2018, một số tập đoàn khổng lồ của Anh như Tập đoàn Bán lẻ BHS, Tập đoàn Xây dựng Carillion bất ngờ vướng phải những vụ bê bối tài chính lớn và rơi vào tình trạng phá sản. Mặc dù trước đó, các tập đoàn này vẫn nhận được kết quả kiểm toán tốt, không có vấn đề nào đáng kể bị phanh phui. Các hãng kiểm toán độc lập EY và KPMG chịu trách nhiệm kiểm toán 2 tập đoàn trên đã bị điều tra về chất lượng của dịch vụ kiểm toán mà họ cung cấp. Một số chuyên gia cho rằng, Hội đồng Báo cáo tài chính Anh (FRC) - cơ quan quản lý hoạt động kế toán, kiểm toán và quản trị DN - cũng phải chịu một phần trách nhiệm đối với sự việc trên.
Không chỉ tại Anh, các vụ bê bối, tình trạng phá sản của nhiều công ty lớn trên toàn cầu cũng làm dấy lên mối lo ngại về chất lượng của hoạt động kiểm toán và tính độc lập của các kiểm toán viên. Hãng kiểm toán Deloitte và KPMG đang bị Ủy ban Chứng khoán Malaysia điều tra liên quan đến việc kiểm toán 1MDB - công ty đầu tư nhà nước vướng phải bê bối tài chính nghiêm trọng nhất từ trước tới nay. Ủy ban Giám sát kế toán các công ty đại chúng Hoa Kỳ (PCAOB) cũng chỉ ra rằng, một nửa các cuộc kiểm toán KPMG tiến hành vào năm 2017 và gần một nửa cuộc kiểm toán trong năm 2016 đều để xảy ra sai sót.
Tại Nam Phi, các vụ bê bối liên quan đến Ngân hàng VBS Mutual và Công ty Quản lý dự án Linkway Trading đã khiến Hãng kiểm toán KPMG chịu án kỷ luật.
Ông Bernard Agulhas - Giám đốc Điều hành Ủy ban Kiểm toán độc lập (IRBA) tại Nam Phi - cho rằng, rất nhiều sai sót trong kết quả kiểm toán hiện nay phát sinh do kiểm toán viên thiếu tính độc lập. IRBA đã và đang xem xét trước khi đưa ra một loạt cải cách trong lĩnh vực kiểm toán.
Cần giải pháp nâng cao chất lượng
Trước thực trạng trên, tháng 6/2017, IRBA mạnh mẽ lên tiếng yêu cầu các tổ chức công cần tuân thủ quy định về việc bắt buộc luân chuyển các hãng kiểm toán, có hiệu lực từ ngày 01/4/2023. Tháng 7/2018, IRBA đã kêu gọi các công ty kiểm toán ở Nam Phi lập các báo cáo minh bạch hơn, cung cấp cái nhìn sâu sắc về các vấn đề như: hoạt động chung, công tác quản trị, lãnh đạo, đạo đức, văn hóa DN và chất lượng kiểm toán. Quốc hội Nam Phi cũng đang xem xét Dự thảo Luật Sửa đổi các vấn đề tài chính đưa ra những biện pháp tăng cường tính độc lập của IRBA và các kiểm toán viên; nhằm tăng cường quyền hạn của IRBA để cải thiện quy trình điều tra sai phạm, xử lý kỷ luật.
Bày tỏ lo ngại chất lượng kiểm toán độc lập có xu hướng giảm, Cơ quan Cạnh tranh và Thị trường Anh (CMA) đã đề xuất một loạt các cải cách như: tách riêng hoạt động kiểm toán và tư vấn tại các hãng kiểm toán lớn, đưa ra các quy định kiểm toán chung cho các DN lớn, tạo ra nhiều sự lựa chọn hơn trong lĩnh vực kiểm toán...
Hiện, Ủy ban Chiến lược kinh doanh, năng lượng và công nghiệp của Hạ viện Anh đang tiến hành một cuộc điều tra về tương lai của nghề nghiệp kiểm toán. Bộ Chiến lược kinh doanh, năng lượng và công nghiệp Anh cũng đã tiến hành một cuộc đánh giá độc lập về chất lượng và hiệu quả của thị trường kiểm toán tại Anh cụ thể như xem xét các mô hình kiểm toán hiện tại, đánh giá tương lai của nghề nghiệp kiểm toán, đưa ra các kế hoạch phát triển để đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư và các bên liên quan...
Ông Brian Hunt - Chủ tịch Diễn đàn Quốc tế các cơ quan kiểm toán độc lập (IFIAR) - cho rằng, chất lượng kiểm toán và tính cạnh tranh trong kiểm toán rất được quan tâm trên toàn thế giới. Đây là một chủ đề nóng, đặc biệt ở châu Âu, Nam Phi... IFIAR đang cố gắng đưa ra các biện pháp giúp giải quyết những mối quan ngại về chất lượng kiểm toán. Một trong những nhiệm vụ của IFIAR là chia sẻ thông tin và đối thoại với các bên liên quan về những mục tiêu chung. Vì vậy, IFIAR và nhiều tổ chức khác đang theo dõi sát sao những vấn đề diễn ra ở Vương quốc Anh cũng như ở các nước và các khu vực khác trên thế giới nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng kiểm toán trên phạm vi toàn cầu.
(Theo Accaglobal và Accounting and Business Magazine)
(Báo Kiểm toán số 24/2019)