Trong một Báo cáo kiểm toán hoạt động mới đây, Tòa Thẩm kế châu Âu (ECA) cho biết, tình trạng tắc nghẽn giao thông đường bộ và ô nhiễm không khí ở các thành phố tại châu Âu vẫn chưa có dấu hiệu thuyên giảm sau 6 năm kể từ khi Liên minh châu Âu (EU) khởi động gói tài trợ phát triển giao thông đô thị bền vững.
Tắc nghẽn giao thông vẫn là thách thức lớn
Vào năm 2013, Ủy ban châu Âu (EC) đã đưa ra một quyết sách quan trọng nhằm thay đổi và giải quyết vấn đề giao thông đô thị tại các thành phố ở châu Âu thông qua việc tăng nguồn tài trợ cho các khoản đầu tư vào xe buýt, xe điện và tàu điện ngầm. Tổng cộng ngân sách EU cấp cho gói hỗ trợ này trong giai đoạn 2014- 2020 lên tới 16,3 tỷ Euro, bên cạnh các khoản đồng tài trợ quốc gia khác. Chi phí vận hành và bảo trì không được bao gồm trong gói hỗ trợ này của EU.
Mục tiêu của gói tài trợ này là nhằm giảm thiểu việc sử dụng ô tô cá nhân trong các thành phố, khu vực nội đô bằng cách thúc đẩy sự chuyển đổi sang giao thông công cộng bền vững và khả năng di chuyển chủ động, như đi bộ và đi xe đạp. Tuy nhiên, Báo cáo của ECA nhận định, tắc nghẽn giao thông vẫn là một trong những thách thức lớn nhất của việc di chuyển trong đô thị, ảnh hưởng đến hầu hết người dân châu Âu và tiêu tốn khoảng 270 tỷ Euro mỗi năm để giải quyết.
ECA cho rằng, giao thông đường bộ là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí và là lĩnh vực có lượng khí thải nhà kính tăng mạnh nhất trong những năm qua. Theo các kiểm toán viên, nhiều thành phố tại châu Âu phải gánh chịu chất lượng không khí thấp và thường xuyên vượt quá giới hạn cho phép cho việc bảo vệ sức khỏe con người.
Ông Iliana Ivanova - thành viên của ECA chịu trách nhiệm thực hiện Báo cáo - chia sẻ: “Những cải thiện đáng kể trong việc phát triển giao thông bền vững cần nhiều thời gian hơn nữa, song không thể thực hiện được nếu không có sự cam kết nghiêm ngặt của các quốc gia thành viên. Tất cả các bên liên quan ở cấp EU, quốc gia, khu vực và thành phố cần phối hợp để đạt được mục tiêu này”.
Thỏa thuận xanh để cứu môi trường
Bản Báo cáo kiểm toán hoạt động này được ECA công bố vào thời điểm EC vừa thông qua việc khởi động Thỏa thuận xanh lịch sử để cứu môi trường, trong kế hoạch đưa EU trở thành lục địa đầu tiên trên thế giới đạt mục tiêu cân bằng phát thải carbon vào năm 2050. ECA hy vọng những kết quả của cuộc kiểm toán sẽ giúp tất cả các bên liên quan sử dụng các nguồn ngân sách của EU một cách hiệu quả hơn.
Trong khuôn khổ của cuộc kiểm toán hoạt động, ECA đã thực hiện các chuyến tham quan nghiên cứu tại 8 thành phố ở 4 quốc gia thành viên, bao gồm các thành phố: Leipzig, Hamburg, Naples, Palermo, Warsaw, Lodz, Madrid và Barcelona, kết hợp với những phân tích về tắc nghẽn không gian địa lý của Cơ quan Thống kê EU là Eurostat. Tại một cuộc họp diễn ra hồi tháng 3/2020, nhóm kiểm toán của ECA đã giải thích rằng những phát hiện này có thể được khái quát cho các thành phố khác do công tác thu thập dữ liệu cũng bao gồm một cuộc khảo sát tại 88 thành phố khác ở châu Âu.
Ngoài ra, các kiểm toán viên cũng đã thực hiện các chuyến tham quan nghiên cứu tại Copenhagen và Stockholm để tìm hiểu những hiệu quả tiềm năng của việc di chuyển bằng xe đạp, đồng thời tham khảo ý kiến các chuyên gia bên ngoài về vấn đề di chuyển trong đô thị.
ECA nhận định, xu hướng tắc nghẽn giao thông ngày càng tăng được quan sát thấy ở tất cả 8 thành phố được tham quan nghiên cứu. Các kiểm toán viên châu Âu cho rằng, một thiếu sót lớn trong việc thực hiện các chương trình giao thông đô thị là không có kế hoạch phát triển bền vững, mặc dù EC đã đưa ra những hướng dẫn về các kế hoạch đó. Tại EC, hiện có ba người đứng đầu liên quan đến chương trình phát triển giao thông đô thị, nhưng cho đến nay chưa có ai lên tiếng chịu trách nhiệm về những thiếu sót được xác định trong bản Báo cáo.
Trong Báo cáo, ECA đã đưa ra các khuyến nghị tổng thể của mình cho Ủy ban để hối thúc một sự thay đổi nhanh chóng. EC đã chấp nhận tất cả những khuyến nghị mà ECA đưa ra và đồng thuận rằng cần những hành động tức thì để cải thiện tình hình.
Được biết, ngoài các biện pháp được nêu trong lộ trình của Thỏa thuận xanh châu Âu, EC dự định sẽ tiếp tục hỗ trợ các khu vực có mạng lưới giao thông kém phát triển hơn và chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp trong ngân sách dài hạn giai đoạn 2021-2027 tiếp theo của EU. Người phát ngôn của EC cho biết: “Sự thành công của việc liên kết viện trợ EU với các kế hoạch phát triển giao thông đô thị bền vững sẽ cần có sự phối hợp tốt giữa các quốc gia thành viên trong bối cảnh chuẩn bị cho các thỏa thuận và chương trình hợp tác trong tương lai”.
Trong thời gian tới, EC dự kiến sẽ xây dựng các chính sách liên quan đến giao thông đô thị trong khuôn khổ Chiến lược giao thông bền vững và thông minh sắp tới. Chiến lược này sẽ kết hợp một loạt các biện pháp để giải quyết các nguồn phát thải và tắc nghẽn đô thị, cải thiện giao thông công cộng và tất cả các lĩnh vực mà gói tài trợ phát triển giao thông đô thị chưa giải quyết được.
(Theo Brussels Times và ECA)
(Báo Kiểm toán số 15/2020)