Ít nhất 12 thống đốc điều hành các quận của Kenya có thể bị buộc tội sau khi để xảy ra những sai phạm nghiêm trọng trong công tác quản lý, sử dụng ngân sách của Quỹ phòng, chống Covid-19. Đây là tuyên bố của Tổng Kiểm toán Kenya Nancy Gathungu sau khi hoàn thành một cuộc kiểm toán mới đây.
Sai phạm tại hàng loạt địa phương
Một số cán bộ của Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã đến Kenya, vạch ra các kế hoạch giúp Chính phủ nước này thực hiện cuộc kiểm toán trong 3 tuần, xem xét hiệu quả việc sử dụng các khoản chi hỗ trợ công tác phòng, chống đại dịch.
Báo cáo của Tổng Kiểm toán chỉ trích nhiều quận cố tình chi ngân sách nhiều hơn so với thực tế. Một số sai phạm bị lên án nhiều gồm: hàng loạt sản phẩm được báo cáo thanh toán gấp đôi so với giá trị thực; nhiều mặt hàng được thanh toán dù không có hợp đồng, vi phạm các quy định mua sắm công; các nhà cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho các địa phương không có hồ sơ rõ ràng làm dấy lên nghi vấn đây là “những công ty ảo” hoặc công ty quen thuộc của cán bộ các quận.
Văn phòng Tổng Kiểm toán đã lập tức tiến hành điều tra sau khi phát hiện những bất thường khi 12 thống đốc trên chi tiêu những khoản tiền lớn họ nhận được trong những tháng đầu xảy ra đại dịch.
Tổng cộng, 47 quận đã nhận được 7,71 triệu Shilling (KES), tức khoảng 73.000 USD, trong số 214,91 tỷ KES Kenya vay Liên minh châu Âu, IMF, Ngân hàng Thế giới và Cơ quan Phát triển quốc tế Đan Mạch từ ngày 13/3/2020 (khi trường hợp bệnh nhân đầu tiên mắc Covid-19 được báo cáo tại Kenya) đến ngày 31/7/2020. Thêm 58,16 tỷ KES khác đã được Chính phủ giải ngân để phục vụ công tác ứng phó với đại dịch.
Tổng Kiểm toán trích dẫn một số trường hợp đáng bị lên án như 33 quận báo cáo đã chi tiền mua nhiều thiết bị y tế mà không có kế hoạch mua sắm. Bên cạnh đó, nhiều quận đã trao các gói thầu trị giá lớn cho các công ty không đủ điều kiện; một số nhà thầu vừa được thành lập xong đã nhận được các gói thầu lớn; một số công ty cung cấp khẩu trang lại là công ty xây dựng, hoặc hoạt động trong các lĩnh vực khác, không có kinh nghiệm và chưa từng cung cấp các sản phẩm y tế... Điều bất thường rõ ràng nhất là tất cả các quận đều chọn mua các thiết bị y tế với giá rất cao từ các công ty tư nhân thay vì từ Cơ quan Cung cấp vật tư y tế Kenya với giá thấp hơn.
Gánh nặng với Chính phủ
Việc ít nhất 12 thống đốc bị cáo buộc sử dụng sai mục đích số tiền được phân bổ cho các quận để phòng, chống Covid-19 đang ngày càng gây áp lực đối với Chính phủ trong việc tiếp tục giải ngân cho các quỹ này. Tháng 4 vừa qua, IMF đã đưa ra thông báo yêu cầu Kenya đến cuối tháng 5 phải nộp báo cáo trình bày cụ thể về công tác quản lý, hiệu quả sử dụng những khoản tiền các đối tác quốc tế cho nước này vay để phục vụ công tác phòng, chống Covid-19. Tổng các khoản vay lên đến 255 tỷ KES.
Tuy nhiên, khi chính quyền các quận nhận được tiền hỗ trợ, họ hầu như không chú trọng việc vạch ra kế hoạch hành động để sử dụng ngân sách hiệu quả, góp phần đẩy lùi dịch bệnh. Thay vào đó, các cơ quan này đã tìm mọi cách để hợp thức hóa việc chi tiêu số tiền được cấp, nhiều cán bộ tha hóa đã vạch ra các kế hoạch làm giàu cho cá nhân. Hậu quả là, ngân sách bị chi tiêu lãng phí, tình hình dịch bệnh ngày càng nghiêm trọng và Chính phủ vẫn phải chịu các khoản vay khổng lồ.
Một số chính quyền quận đổ lỗi cho tình hình cấp bách trong công tác phòng, chống đại dịch dẫn đến xảy ra sai sót. Tuy nhiên, Văn phòng Tổng Kiểm toán đã tiến hành xem xét thời gian thực hiện các hợp đồng được ký và xét thấy lý do này không chính đáng.
Hiện, các thống đốc trên đang bị điều tra về các hành vi gian lận trong quá trình sử dụng ngân sách ứng trước để phòng, chống đại dịch; các cuộc điều tra sẽ kéo dài tới tháng 6. Ủy ban Đạo đức và Phòng, chống tham nhũng Kenya cũng đang tiến hành điều tra, xác minh; các thống đốc để xảy ra sai phạm nghiêm trọng sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự trước pháp luật.
(Theo allafrica.com và tổng hợp)
(Báo Kiểm toán số 20/2021)