Tổng Kiểm toán liên bang Nigeria vừa qua đã công bố một Báo cáo kiểm toán dài 2 tập, trong đó lên án Tập đoàn Dầu khí quốc gia Nigeria (NNPC) đã cố tình thực hiện nhiều giao dịch trái phép có giá trị lên đến gần 300 triệu USD.
Báo cáo kiểm toán cho biết, tháng 4/2017, Ủy ban Tội phạm kinh tế và tài chính (EFCC) Nigeria đã phát hiện ra các khoản tiền 43 triệu USD, 27.000 Bảng Anh và 23 triệu Naira Nigeria (tương đương 64.000 USD) tại một căn hộ thuộc khu Ikoyi, bang Lagos sau khi EFCC nhận được cáo buộc qua điện thoại về tình trạng tham nhũng ngân sách đang diễn ra nghiêm trọng tại một số công ty dầu khí quốc gia, điển hình là NNPC.
Sau quá trình điều tra, Tổng Kiểm toán xác nhận số tiền trên thuộc về Cơ quan Tình báo quốc gia Nigeria (NIA). Tuy nhiên, NIA biện minh, số tiền 43 triệu USD trên là chi phí mà cơ quan nhận được để thực hiện “những dự án bí mật” nhằm đảm bảo an ninh quốc gia. Do đó, họ không thể tiết lộ thêm những thông tin có liên quan nào khác.
Đáng lưu ý, tập 2 của Báo cáo trên còn chỉ rõ: Trong quá trình kiểm tra tài khoản của các công ty liên doanh tại Ngân hàng JP Morgan Chase (có trụ sở tại Hoa Kỳ) và Ngân hàng Quốc gia Nigeria (CBN), Cơ quan Kiểm toán liên bang Nigeria đã phát hiện ra các giao dịch thanh toán với số tiền lên đến hơn 292 triệu USD và gần 2,5 tỷ Naira Nigeria (tương đương 7 triệu USD). Trong đó, khoản thanh toán tiền mặt trái phép hơn 289 triệu USD từ tài khoản của Cơ quan Dịch vụ quản lý đầu tư dầu khí quốc gia (NAPIM) đã được chuyển trực tiếp cho Tổng Giám đốc của NIA Ayodele Oke. Ông này đã hợp thức hóa số tiền khổng lồ trên bằng cách lập một báo cáo, trong đó trình bày rằng, số tiền đã được chi vào việc thanh toán 13 khoản của cơ quan nhằm thực hiện các dự án đảm bảo an ninh quốc gia. Ông Ayodele Oke còn khẳng định, ông từng gửi yêu cầu cho cựu Tổng thống Nigeria Goodluck Jonathan đề nghị Tổng thống phê duyệt và ủy quyền việc giải ngân các tài khoản của Chính phủ.
Tuy nhiên, Tổng Kiểm toán khẳng định rằng, không có bằng chứng nào cho thấy cựu Tổng thống Nigeria đã thông qua yêu cầu này. Cựu Tổng Giám đốc NIA đã không tuân thủ các nguyên tắc sử dụng, thanh toán ngân sách khác của quốc gia, đặc biệt là việc ông đã nhận khoản tiền mặt rất lớn mà lẽ ra phải thực hiện thủ tục chuyển khoản qua ngân hàng để phục vụ công tác quản lý, giám sát việc thực hiện các giao dịch từ ngân sách công.
Tổng Kiểm toán nhấn mạnh, việc NNPC và NAPIM không thực hiện thanh toán tiền đến tài khoản chính thức của NIA mà lại yêu cầu CBN thanh toán bằng tiền mặt cho Tổng Giám đốc là vi phạm nghiêm trọng các nguyên tắc về sử dụng ngân sách công, lạm dụng các quỹ liên bang, phương thức và lượng tiền thanh toán của Chính phủ.
Trước đây, trong một số Báo cáo kiểm toán thường niên xem xét hoạt động các tài khoản của Nhà nước Nigeria, Tổng Kiểm toán từng lên án tình trạng nhiều công ty liên doanh đã thực hiện các giao dịch tiền mặt sai mục đích, làm trái với các quy định về quản lý, sử dụng tài chính công.
NNPC hiện đang điều hành 6 công ty liên doanh lớn, hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh xăng dầu và các sản phẩm liên quan. Đây không phải là lần đầu tiên cơ quan này bị lên án về tình trạng quản lý, sử dụng ngân sách công lỏng lẻo, bừa bãi. Trước đây, Tổng Kiểm toán Nigeria từng công bố một số báo cáo lên án những tiêu cực tại Tập đoàn này. Tuy nhiên, nhiều năm qua, những sai phạm tại cơ quan này dường như không giảm bớt. Ngay sau vụ việc trên, Tổng thống Nigeria Muhammadu Buhari đã yêu cầu đình chỉ công tác ông Ayodele Oke nhằm trừng trị sai phạm, đồng thời, răn đe những đối tượng có ý đồ lợi dụng chức quyền thực hiện các hành vi trái pháp luật nhằm thu lợi cá nhân. Những đối tượng có liên quan đến vụ việc trên hiện vẫn đang tiếp tục bị điều tra.
(Báo Kiểm toán số 6/2018)