Một cuộc kiểm toán xem xét hoạt động của Tổng Công ty Cấp thoát nước và vệ sinh môi trường (WSC) Uganda do hãng EY hoàn thành vào ngày 09/02 vừa qua tiết lộ, Công ty này đã ký kết một hợp đồng trị giá 9,6 triệu USD với một nhà thầu được cho là có liên quan mật thiết với các cán bộ của Bộ Công trình nước này.
Các kiểm toán viên đã xem xét hơn 50.000 tài liệu và chỉ ra gần 110 bằng chứng trong các máy tính xách tay và máy tính bảng của cơ quan liên quan đến một loạt sai phạm của Ban Lãnh đạo WSC. WSC đáng bị lên án vì năng lực quản lý của các thành viên trong Ban Lãnh đạo cơ quan vô cùng yếu kém, thường xuyên lơ là, sơ suất trong hoạt động chuyên môn và nghiêm trọng hơn là không tuân thủ các quy định của pháp luật, lợi dụng chức quyền, cấu kết với nhau tham nhũng ngân sách công. Không những thế, các thành viên trong Ban Lãnh đạo thậm chí còn mâu thuẫn lợi ích tài chính và quyền lực với nhau dẫn đến tình trạng ai cũng đặt lợi ích của mình lên trên trách nhiệm đối với cơ quan, tập thể. Báo cáo kiểm toán (BCKT) cũng chỉ đích danh một lãnh đạo của nhà thầu trên chính là thư ký cho cựu Bộ trưởng Bộ Công trình Uganda.
Những hạn chế trên đã dẫn tới việc WSC thiếu kiên quyết trong xử lý sai phạm của nhà thầu. BCKT chỉ ra rằng, WSC đã ký hợp đồng trị giá 9,6 triệu USD với Công ty Phát triển đảo Nassau (NID) vào tháng 5/2013. Theo thỏa thuận, nhà thầu này sẽ thực hiện một dự án xử lý nước thải quy mô lớn. Có tới 4 công ty khác đã gửi hồ sơ dự thầu để cạnh tranh ký hợp đồng trên nhưng đều bị loại. Thế nhưng, đơn vị trúng thầu là NID lại từ bỏ dự án giữa chừng. Theo hợp đồng, dự án sẽ được hoàn thành vào tháng 3/2014, tuy nhiên, đến nay, dự án vẫn còn dang dở và được báo cáo là đang tiếp tục hoàn thiện. Không những thế, chi phí thực hiện dự án này đã nhảy vọt từ 9,6 triệu USD lên 18,3 triệu USD, bội chi ngân sách 91%.
Các kiểm toán viên còn chỉ ra bằng chứng, vào tháng 11/2016, NID đã tháo dỡ một số thiết bị từ khu vực dự án và bán cho bên thứ 3 để lấy tiền thanh toán các khoản nợ cá nhân của họ. Ông Glen Laville - Tổng Giám đốc WSC cho rằng: “Hành động bán các thiết bị lấy từ dự án để trả nợ của NID là không thể chấp nhận được. Đây thậm chí là một hành động vi phạm các điều khoản trong hợp đồng mà 2 bên đã ký kết, vi phạm pháp luật và có thể bị khởi tố”. Tuy nhiên, sự việc trên dần bị lãng quên và đến nay, WSC cũng không hề đưa ra biện pháp, hình phạt nào đối với nhà thầu này.
BCKT cho biết thêm, trước đó, NID từng nhận được 2 khoản thanh toán bất thường. Cụ thể, ngày 25/4/2016, Bộ Tài chính Uganda đã trực tiếp thanh toán một khoản trị giá 1 triệu USD cho NID; trước khi được thanh toán khoản tiền này, vào tháng 6/2014, NID đã nhận được một khoản tiền khác trị giá 800 nghìn USD. Để xác định thêm thông tin về “nhà thầu quyền lực” này, EY đã tiến hành điều tra từ một số nguồn tin và cho hay, 2 cổ đông của công ty không hề có thật mà chỉ tồn tại trên giấy tờ.
Ban Lãnh đạo WSC cũng đồng tình với những kết luận trong BCKT rằng, số tiền mà NID được thanh toán cho đến nay cao hơn nhiều so với những công việc thực tế nhà thầu này đã làm. Theo WSC, chính sự vô trách nhiệm của nhà thầu này đã làm ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng quản lý dự án và uy tín trực tiếp của WSC.
Trong cuộc họp Ban Lãnh đạo vào tháng 02/2016, một số thành viên đã đề nghị chấm dứt hợp đồng với NID và không thanh toán thêm bất kỳ khoản tiền nào, nhưng đến nay, vẫn chưa rõ nguyên nhân vì sao các khuyến nghị trên đều đã bị bác bỏ và nhà thầu này vẫn ngang nhiên làm những điều mình thích.
Hãng kiểm toán EY đã yêu cầu WSC giải thích tại sao Ban Lãnh đạo cơ quan không chấm dứt hợp đồng với NID sau khi nhà thầu trên để xảy ra quá nhiều sai sót và vi phạm nhiều điều khoản trong hợp đồng. Câu trả lời mà EY nhận được nhiều lần chỉ là: “Sự việc trên chưa chính thức được đưa lên văn bản”. Ban Lãnh đạo WSC đã trình một số công văn có nội dung chấm dứt hợp đồng với NID, tuy nhiên, quyết định này hiện vẫn chỉ nằm trên giấy.
Tình trạng trên làm dấy lên nghi vấn có thể có một thế lực mạnh mẽ nào đó đang “chống lưng” cho NID để nhà thầu này tự do hoành hành, không hoàn thành trách nhiệm, thậm chí để xảy ra sai sót mà không phải chịu sự giám sát chặt chẽ hay một hình phạt nào từ cơ quan quản lý. BCKT của EY hiện đã được gửi đến Cơ quan Cảnh sát điều tra của Uganda để tiếp tục làm rõ sự việc.
(Theo Thenassauguardian và Allafrica)
(Báo Kiểm toán số 12/2018)