Xây dựng sổ tay kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phươngChi thường xuyên là nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước nhằm bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, hỗ trợ hoạt động của các tổ chức khác và thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đối với ngân sách địa phương, các hoạt động kinh tế là những nhiệm vụ chi thuộc các lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy lợi, thủy sản; giao thông; tài nguyên; quy hoạch; thương mại, du lịch; hoạt động kiến thiết thị chính và các hoạt động kinh tế khác. Bài viết chỉ tập trung vào các hoạt động liên quan đến lĩnh vực có tính chất đầu tư bao gồm lĩnh vực nông nghiệp, thủy lợi, giao thông và các hoạt động kiến thiết thị chính. Trong đó, làm rõ các vấn đề lý luận chung, thực trạng kiểm toán, từ đó xây dựng sổ tay kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương.Một số vấn đề về chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương Vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư được hiểu là các khoản chi từ nguồn kinh phí thường xuyên, kinh phí sự nghiệp cho sửa chữa, cải tạo, mở rộng, xây dựng mới các hạng mục công trình, nâng cấp cơ sở vật chất hiện có của cơ quan đơn vị hành chính sự nghiệp nhằm phục hồi hoặc tăng giá trị tài sản cố định. Các nguồn vốn này dùng để sửa chữa, cải tạo, mở rộng, nâng cấp các cơ sỏ vật chất hiện có của các cơ quan, đơn vị nhằm phục hồi hoặc tăng giá trị tài sản cố định. Nó đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động và nâng cao hiệu quả công việc của các đơn vị bởi vì các cơ sở vật chất là yếu tố không thể thiếu được đối với hoạt động của mọi cơ quan đơn vị và trạng thái, chất lượng của các cơ sở vật chất là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng hiệu quả công tác của các đơn vị. Vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư xây dựng góp phần tạo nên cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động quản lý hành chính Nhà nước, hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục - đào tạo và nghiên cứu khoa học, y tế, văn hoá, xã hội, thông tin, thể thao và các sự nghiệp khác do Nhà nước quản lý. Hoạt động quản lý hành chính Nhà nước, hoạt động sự nghiệp của Nhà nước rất quan trọng đối với nền kinh tế - xã hội của mọi quốc gia, đặc biệt trong điều kiện Việt Nam, phần lớn hoạt động sự nghiệp đều do các đơn vị của Nhà nước thực hiện mà chưa có sự tham gia nhiều của các thành phần kinh tế khác. Hiện nay, nhiều trụ sở, tài sản và cơ sở vật chất khác của các đơn vị đã được xây dựng, mua sắm cách đây nhiều năm, bị xuống cấp nghiêm trọng. Ngay đối với những cơ sở vật chất mới được tạo lập thì trong quá trình hoạt động cũng dần bị hao mòn, xuống cấp. Trong khi đó, cùng với sự phát triển kinh tế xã hội, yêu cầu về khối lượng, chất lượng, tính phức tạp, tốc độ thực hiện đối với công việc của các cơ quan quản lý hành chính Nhà nước và các đơn vị sự nghiệp ngày càng tăng. Vì vậy, luôn có nhu cầu về xây dựng mới hoặc sửa chữa, cải tạo, mở rộng, nâng cấp cơ sở vật chất của đơn vị. Trong điều kiện nguồn vốn Ngân sách còn hạn hẹp, đồng thời do yêu cầu về tính hiệu quả và tiết kiệm trong sử dụng vốn ngân sách nhà nước, cải tạo, sửa chữa, mở rộng, nâng cấp là giải pháp hành chính hiện nay (thay cho xây mới toàn bộ). Điều này thể hiện rất rõ đối với ngành nông nghiệp, thủy lợi, giao thông, giáo dục và y tế. Đây là các ngành có vai trò xã hội quan trọng, yêu cầu tăng cường cơ sở vật chất càng ngày càng nhiều theo sự gia tăng của dân số và mức sống nhằm tạo điều kiện đi lại thuận lợi, phát triển nông nghiệp nông thôn. Vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư xây dựng được phân cấp quản lý cấp tỉnh và cấp huyện vào các sự nghiệp tương ứng. Đối với ngân sách quận, huyện được Ngân sách tỉnh, thành phố bố trí cho một khoản vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư xây dựng vào khoản chi sự nghiệp tương ứng nhưng chủ yếu sự nghiệp kinh tế và ngân sách cấp huyện được quyết định đầu tư đối với các dự án thuộc phạm vi nguồn vốn được bố trí. Các khoản chi ngân sách chỉ được thực hiện khi có dự toán được cấp có thẩm quyền giao và phải bảo đảm đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Ngân sách các cấp, đơn vị dự toán ngân sách, đơn vị sử dụng ngân sách không được thực hiện nhiệm vụ chi khi chưa có nguồn tài chính, dự toán chi ngân sách làm phát sinh nợ khối lượng xây dựng cơ bản, nợ kinh phí thực hiện nhiệm vụ chi thường xuyên. Chủ sở hữu hoặc người quản lý sử dụng công trình lập kế hoạch duy tu sửa chữa, bảo trì công trình xây dựng hằng năm trên cơ sở quy trình bảo trì được phê duyệt và hiện trạng công trình. Hàng năm, căn cứ hướng dẫn xây dựng dự toán ngân sách nhà nước thực hiện trong năm kế hoạch, các đơn vị lập dự toán kinh phí thực hiện sửa chữa, bảo trì, cải tạo, nâng cấp, mở rộng cơ sở vật chất tổng hợp chung vào dự toán của đơn vị đó sau đó tổng hợp gửi đơn vị dự toán cấp I để xem xét, tổng hợp chung vào dự toán của đơn vị dự toán cấp I gửi cơ quan tài chính cùng cấp để trình cấp có thẩm quyền quyết định. Từ đó, cấp có thẩm quyền phân bổ, giao dự toán chi ngân sách nhà nước cho các đơn vị sử dụng ngân sách phải đảm bảo khớp đúng dự toán chi được Thủ tướng Chính phủ giao, Bộ Tài chính hướng dẫn, Hội đồng nhân dân quyết định, Ủy ban nhân dân giao về tổng mức và chi tiết theo từng lĩnh vực chi. Đối với dự toán chi từ nguồn phí được để lại: Các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương phân bổ, giao dự toán theo đúng quy định tại văn bản của cấp có thẩm quyền quy định đối với từng khoản phí được để lại. Kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương Chi ngân sách nhà nước là khoản chi rất quan trọng, việc thường xuyên cải tạo, sửa chữa mở rộng nhằm duy trì hoạt động của các tài sản công trình là mục chi lớn trong chi thường xuyên việc quản lý hiệu quả nguồn vốn của khoản chi này là một vấn đề sức quan trọng nhưng cũng rất nan giải và phức tạp do vừa mang tính chất thường xuyên vừa mang tính chất đầu tư. Đòi hỏi phải có quy định chặt chẽ của pháp luật để đảm bảo cho quá trình đầu tư đạt hiệu quả tránh sự thất thoát, lãng phí trong quá trình chi và sử dụng vốn ngân sách. Qua kiểm toán đối chiếu với các dự án sử dụng kinh phí sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư giai đoạn 2015-2019 tại các địa phương do Kiểm toán nhà nước khu vực IX chủ trì nhận thấy việc sử dụng vốn sự nghiệp cho các công trình, dự án đã góp phần giải quyết một số yêu cầu, nhiệm vụ phát sinh trong điều hành ngân sách địa phương, đảm bào tính cấp thiết, mang lại hiệu quả trong triển khai sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, có một số vấn đề cần quan tâm như: Các dự án sử dụng kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư ghi nhận nhiều nội dung tồn tại, hạn chế trong các công tác lập và phân bổ dự toán; lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật; công tác lựa chọn nhà thầu; công tác ký kết và thực hiện hợp đồng; công tác quyết toán công trình hoàn thành; công tác nghiệm thu khối lượng, thanh toán; công tác quản lý dự án, chất lượng công trình. Các cuộc kiểm toán liên quan đến nội dung chi sự nghiệp có tính chất đầu tư được tiến hành nhằm xác nhận tính trung thực, hợp lý của báo cáo quyết toán ngân sách, báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư; đánh giá việc tuân thủ pháp luật, tính kinh tế, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản nhà nước; chỉ ra các sai phạm để kiến nghị với đơn vị được kiểm toán chấn chỉnh công tác quản lý tài chính - kế toán, hoạt động của đơn vị và kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm, sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách liên quan đến quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công và chế độ tài chính, kế toán của Nhà nước; phát hiện và xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan hành vi tham nhũng, lãng phí trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công để kiến nghị xử lý theo quy định của pháp luật; cung cấp thông tin, số liệu tin cậy cho Hội đồng nhân dân tỉnh phê chuẩn quyết toán ngân sách năm và thực hiện chức năng giám sát quá trình quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Thông qua kết quả kiểm toán, Kiểm toán nhà nước Khu vực IX đã thu được những kết quả đáng khích lệ, ngoài các số liệu về tăng thu nộp ngân sách, giảm thanh toán, giảm cấp phát... quan trọng hơn đã chỉ ra những sai sót, những khoảng cách nhất định giữa các quy định pháp luật và hoạt động thực tiễn. Từ kết quả kiểm toán, đưa ra các kiến nghị xử lý các sai phạm, góp phần giúp các địa phương, Ban Quản lý dự án, Chủ đầu tư chấn chỉnh các sai sót, hạn chế trong quản lý nguồn vốn sự nghiệp kinh tế và cao hơn nữa là hoàn thiện các quy định pháp lý về quản lý nguồn vốn sự nghiệp kinh tế. Kiểm toán lĩnh vực nguồn vốn sự nghiệp kinh tế đang dần xác định rõ tầm quan trọng trong hoạt động Kiểm toán nhà nước. Công tác khảo sát, thu thập thông tin lập kế hoạch kiểm toán ngày càng được chú trọng. Trong tổ chức phân công Đoàn kiểm toán ngân sách địa phương đã hình thành Tổ kiểm toán chuyên sâu về lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản, sự nghiệp kinh tế hướng vào những vấn đề trọng yếu, có tính rủi ro cao góp phần nâng cao chất lượng kiểm toán. Các đoàn kiểm toán cũng đã kiến nghị địa phương kịp thời khắc phục các tồn tại, thiếu sót trong công tác chỉ đạo điều hành và quản lý dự án. Tuy nhiên, quá trình thực hiện kiểm toán vẫn còn nhiều nội dung được tiến hành chưa đầy đủ, chưa đi sâu kiểm tra một số giai đoạn, một số khâu của quá trình đầu tư dự án nêu trên dẫn tới kết quả kiểm toán không phát hiện và đánh giá được các sai sót, gian lận trong giai đoạn lập, phê duyệt dự án đầu tư, từ đó sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả của dự án; chưa phát hiện được các gian lận trong công tác thiết kế, lập biện pháp tổ chức thi công, đây là tiền đề làm tăng chi phí, gây lãng phí và thất thoát vốn đầu tư; không đưa ra được ý kiến đánh giá được về chất lượng công trình, đây là yếu tố đặc biệt quan trọng quyết định đến hiệu quả sử dụng công trình; chưa đánh giá được về hiệu quả khai thác sử dụng công trình sau khi đưa vào sử dụng nên không thể có ý kiến đánh giá một cách đầy đủ, toàn diện về hiệu quả đầu tư dự án.. Do vậy, qua kiểm toán cũng chưa đưa ra được những kiến nghị quan trọng với Chính phủ, các Bộ, ngành để điều chỉnh cơ chế, chính sách để nâng cao hiệu quả đầu tư dự án. Sổ tay hướng dẫn kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương Từ thực tế thời gian qua cho thấy công tác kiểm toán nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư từ kiểm toán ngân sách địa phương chưa được thực hiện nhiều; kết quả kiểm toán chưa cao, còn chưa thật sự thuyết phục, do quá trình thực hiện chỉ kiểm toán trên cơ sở đối chiếu các dự án được chọn mẫu ở cơ quan tổng hợp chủ yếu là Sở Tài chính, kiểm toán viên chủ yếu vận dụng kiến thức và kinh nghiệm thực tế để tìm ra các tồn tại, thiếu sót trong công tác thực hiện mà chưa có tính hệ thống cao, chưa vận dụng được đầy đủ những kinh nghiệm, kỹ năng kiểm toán phù hợp và đầy đủ để phát hiện, đánh giá sai phạm để từ đó đưa ra các kiến nghị mang tính kịp thời và phù hợp hơn. Nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương, Nhóm tác giả đã nghiên cứu đề xuất xây dựng sổ tay hướng dẫn kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương. Sổ tay được xây dựng nhằm hệ thống hoá những quy định pháp luật về công tác quản lý vốn sự nghiệp trong đầu tư xây dựng cơ bản và kiểm toán chi thường xuyên đối với lĩnh vực sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư trong kiểm toán quyết toán ngân sách địa phương.Sổ tay đồng thời là cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác kiểm toán bao gồm các khoản mục chi thường xuyên trong chi ngân sách địa phương của các tỉnh trên địa bàn thuộc phạm vi kiểm toán của Kiểm toán nhà nước khu vực IX; đánh giá thực trạng công tác kiểm toán chi thường xuyên ngân sách địa phương, trọng tâm là sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư của Kiểm toán nhà nước khu vực IX thực hiện trong thời gian qua để từ đó rút ra những mặt đã làm được cũng như những mặt còn tồn tại, hạn chế đồng thời đưa ra nguyên nhân của những bất cập, tồn tại để làm cơ sở kiến nghị các giải pháp hoàn thiện từ đó hình thành nên cơ sở dữ liệu theo phân tích đánh giá rủi ro, trọng yếu để hình thành nên Đề cương khảo sát, Kế hoạch kiểm toán tổng quát, Kế hoạch kiểm toán chi tiết, các Biên bản đối chiếu, Biên bản xác nhận số liệu và tình hình kiểm toán của kiểm toán viên, Biên bản kiểm toán, Báo cáo kiểm toán và xây dựng Quy trình thực hiện về sổ tay kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương. Sổ tay hướng dẫn kiểm toán được xây dựng trên cơ sở quy trình, đề cương, văn bản pháp luật theo hướng dẫn của Kiểm toán nhà nước về thực hiện kiểm toán ngân sách địa phương; bảo đảm tính thống nhất trong việc tổ chức, thực hiện, hoạt động kiểm toán đầu tư xây dựng cơ bản thuộc ngân sách địa phương nhằm tạo cơ sở hướng dẫn cụ thể kiểm toán đối lĩnh vực kiểm toán nguồn vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương của Kiểm toán nhà nước. Tương tự như quy trình kiểm toán các nội dung khác, kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư cũng cần được tiến hành qua các giai đoạn khảo sát, lập kế hoạch kiểm toán, tổ chức thực hiện kiểm toán và lập báo cáo kiểm toán. Bài viết đi sâu vào giai đoạn thực hiện kiểm toán. Nội dung chính trong quá trình thực hiện đối với sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư đối với Tổ kiểm toán chi thường xuyên (i) Tại Phòng Tài chính - Kế hoạch của huyện (1) Kiểm toán việc phân bổ, giao dự toán. Sai sót thường gặp: Phân bổ và giao dự toán chậm thời hạn quy định, giao dự toán không hết từ đầu năm, phân bổ không đảm bảo tỷ lệ theo hướng dẫn đối với một số khoản cụ thể như kinh phí sự nghiệp giáo dục đào tạo, kinh phí sự nghiệp khoa học công nghệ…; không đúng định mức Hội đồng nhân dân giao; giao chưa đủ tình tự thủ tục quy định đối với dự án trên 500 triệu đồng và dưới năm 500 triệu đồng, giao nhầm lẫn giữa chi đầu tư và chi thường xuyên; Phân bổ vốn cho các dự án khởi công mới chưa đủ điều kiện theo quy định; hoặc chưa thẩm định nguồn vốn đối với công trình trên 500 triệu đồng. (2) Kiểm toán công tác quyết toán ngân sách chi sự nghiệp kinh tế. Sai sót thường gặp: Việc ban hành các văn bản hướng dẫn, đôn đốc không kịp thời, không tuân thủ các quy định của trung ương, của tỉnh về quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành, quyết toán vốn đầu tư theo niên độ ngân sách; không có các biện pháp, chế tài đối với các đơn vị không chấp hành đúng quy định; Địa phương không tổ chức theo dõi các dự án đã hoàn thành chưa lập báo cáo quyết toán vốn trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; Các Chủ đầu tư, các Ban Quản lý dự án không gửi báo cáo quyết toán vốn đầu tư năm ngân sách theo quy định; Sở Tài chính, Phòng Tài chính – Kế hoạch chưa thực hiện thẩm định và thông báo kết quả thẩm định quyết toán vốn đầu tư hàng năm gửi các huyện, ban ngành và Kho bạc Nhà nước hoặc các xã, phòng ban, chủ đầu tư cấp huyện; Số liệu nguồn vốn không khớp đúng với các quyết định giao dự toán, số liệu quyết toán không phù hợp với nguồn vốn; Số liệu quyết toán ngân sách không khớp đúng với số liệu của Kho bạc Nhà nước tỉnh, quyết toán cả số tạm ứng, quyết toán cả số chi chuyển nguồn, nguồn vốn kéo dài chưa giải ngân hết; Thực hiện chi chuyển nguồn sang năm sau không đúng quy định. (3) Đối chiếu các công trình sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư: thực hiện một số nội dung theo quy trình kiểm toán dự án đầu tư; công tác phân bổ giao dự toán và quyết toán niên độ theo quy trình kiểm toán ngân sách địa phương đối với lĩnh vực chi thường xuyên  (ii) Tại Kho bạc Nhà nước cấp huyện, tỉnh (1) Công tác kiểm soát chi thường xuyên. Sai sót thường gặp: Kiểm soát chi chưa chặt chẽ, thực hiện chi ngân sách nhà nước cho những khoản chi chưa đủ điều kiện, hình thức chi không phù hợp, kiểm soát chi chưa  đúng quy trình, hồ sơ chi chưa đầy đủ… (2) Đánh giá sự phù hợp và tính đúng đắn, trung thực giữa số liệu kế toán về chi ngân sách của Kho bạc Nhà nước với số liệu quyết toán chi ngân sách trên Báo cáo quyết toán ngân sách huyện đối với chi sự nghiệp kinh tế (số liệu tổng hợp và chi tiết theo chỉ tiêu chi ngân sách) Sai sót thường gặp: Số liệu trên các chỉ tiêu quyết toán chi của Phòng tài chính kế hoạch và Kho bạc Nhà nước huyện chưa khớp đúng. (iii) Tại Sở Tài chính (1) Kiểm toán việc phân bổ, giao dự toán. Sai sót thường gặp: Lập dự toán không đầy đủ mẫu biểu, không thuyết minh chi tiết các khoản chi theo yêu cầu; lập, phân bổ và giao dự toán chưa tuân thủ tiêu chuẩn, định mức của Nhà nước; phân bổ và giao dự toán chậm thời hạn quy định, giao dự toán không hết từ đầu năm; giao dự toán không tuân thủ định mức chi ngân sách nhà nước do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định; giao chưa đủ tình tự thủ tục quy định đối với dự án trên 500 triệu đồng và dưới năm 500 triệu đồng, giao nhầm lẫn giữa chi đầu tư và chi thường xuyên; Phân bổ vốn cho các dự án khởi công mới chưa đủ điều kiện theo quy định; hoặc chưa thẩm định nguồn vốn đối với công trình trên 500 triệu đồng. (2) Kiểm toán công tác quyết toán ngân sách chi sự nghiệp kinh tế. Sai sót thường gặp: Việc ban hành các văn bản hướng dẫn, đôn đốc không kịp thời, không tuân thủ các quy định của trung ương, của tỉnh về quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành, quyết toán vốn đầu tư theo niên độ ngân sách; không có các biện pháp, chế tài đối với các đơn vị không chấp hành đúng quy định; Địa phương không tổ chức theo dõi các dự án đã hoàn thành chưa lập báo cáo quyết toán vốn trình cấp có thẩm quyền phê duyệt; Các Chủ đầu tư, các Ban Quản lý dự án không gửi báo cáo quyết toán vốn đầu tư năm ngân sách theo quy định; Chênh lệch giữa số liệu quyết toán chi ngân sách địa phương trên báo cáo của Sở tài chính và Kho bạc Nhà nước tỉnh, quyết toán chi ngân sách địa phương nhưng khoản chi không đúng niên độ, phản ánh các khoản chi từ nguồn thu được để lại chi quản lý qua ngân sách nhà nước lẫn vào chi cân đối ngân sách và ngược lại.  (3) Đối chiếu các công trình sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư (Tại các đơn vị cấp tỉnh). Thực hiện theo quy trình kiểm đối chiếu tại Phòng Tài chính - Kế hoạch của huyện Nội dung chính trong quá trình thực hiện đối với sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư đối với một tổ kiểm toán độc lập Nội dung kiểm toán thực hiện tương tự như nội dung kiểm toán trên, chỉ khác trong bố trí nhân sự tham gia vào Đoàn kiểm toán. Tùy theo điều kiện thực tế thực hiện thêm một số nội dung: Lập dự toán đối với nguồn vốn sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư, đánh giá tính kinh tế, hiệu quả, hiệu lực trong bố trí, sử dụng vốn thực hiện các công trình, dự án mang tính chất đầu tư, công tác chi chuyển nguồn vốn sự nghiệp kinh tế. Trong đó cần nhấn mạnh Lập dự toán, nhu cầu sử dụng đối với nguồn sự nghiệp kinh tế (có tính chất đầu tư) tại Phòng Tài chính – Kế hoạch, Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước.   Nội dung chính trong quá trình thực hiện đối với Đoàn kiểm toán chuyên đề sự nghiệp kinh tế có tính chất đầu tư Mục tiêu và nội dung thực hiện như trên, tuy nhiên, đối với chuyên đề thành lập Đoàn kiểm toán để thực hiện nội dung này với kịch bản là kiểm toán chuyên đề về việc quản lý và sử dụng nguồn vốn sự nghiệp kinh tế có đầu tư của các tỉnh trong giai đoạn 2018-2020.  (i) Mục tiêu kiểm toán: Đánh giá tính đúng đắn, trung thực, chính xác của quyết toán nguồn kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư các năm 2018, 2019, 2020; Đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trong quản lý và sử dụng vốn, tài sản nhà nước trong việc duy trì và phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; Tại các dự án kiểm toán chi tiết: Đánh giá tính đúng đắn, trung thực, chính xác của báo cáo quyết toán vốn đầu tư, báo cáo quyết toán dự án hoàn thành; tính tuân thủ quy định pháp luật trong quá trình chuẩn bị, thực hiện dự án; Chỉ ra các sai phạm để kiến nghị với đơn vị được kiểm toán chấn chỉnh công tác quản lý, hoạt động của đơn vị; kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý sai phạm và sửa đổi các cơ chế, chính sách còn bất cập; phát hiện kịp thời hành vi tham nhũng, lãng phí trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công đồng thời làm tăng chi phí duy trì của tài sản và xác định rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân để kiến nghị xử lý theo quy định của pháp luật nhằm bảo đảm thực hiện nguồn vốn  sử dụng tiết kiệm, hiệu quả; Cung cấp thông tin, số liệu tin cậy cho Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước (ngân sách nhà nước) và các cơ quan có thẩm quyền thực hiện chức năng kiểm tra, điều tra, giám sát quá trình quản lý, sử dụng nguồn vốn sự nghiệp tại địa phương. (ii). Đối tượng kiểm toán. Đối tượng kiểm toán của cuộc kiểm toán là chuyên đề về việc quản lý và sử dụng nguồn vốn sự nghiệp kinh tế có đầu tư của các tỉnh giai đoạn 2018-2020 như: Dự toán lập liên quan đến nguồn kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư các năm 2018, 2019, 2020; Các Báo cáo quyết toán nguồn kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư trong Báo cáo quyết toán chi ngân sách địa phương các năm 2018, 2019; 2020 báo cáo có liên quan đến tình hình quản lý, sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư tại các đơn vị được kiểm toán các trong giai đoạn 2018-2020; Báo cáo quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành/quyết toán A-B, tạm ứng/ứng trước các dự án đầu tư bằng dụng nguồn kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư.... (iii). Rủi ro và trọng yếu kiểm toán a. Rủi ro có sai sót trọng yếu * Rủi ro tiềm tàng - Tại các các đơn vị kiểm toán tổng hợp (Sở Tài chính-Kho bạc Nhà nước): Có thể chỉ ra một số rủi ro tiềm tàng như: Địa phương không lập dự toán chi đối với các công trình, dự án được bố trí sử dụng trong năm (ngoài trừ các dự án mang tính cấp bách). Địa phương phân bổ, giao dự toán chi ngân sách nhà nước cho các đơn vị sử dụng ngân sách chưa khớp đúng dự toán chi được Hội đồng nhân dân quyết định, Ủy ban nhân dân giao về tổng mức và chưa chi tiết lĩnh vực chi theo từng công trình. Hồ sơ tài liệu kèm theo khi phân bổ dự toán các công trình sửa chữa, bảo trì, cải tạo, nâng cấp, mở rộng cơ sở vật chất chưa đảm bảo. Quyết toán kinh phí thực hiện sửa chữa, bảo trì, cải tạo, nâng cấp, mở rộng cơ sở vật chất chưa tổng hợp theo báo cáo quyết toán ngân sách hàng năm của đơn vị. Thực hiện kiểm soát chi chưa theo quy định đối với các công trình trên 500 triệu đồng. - Tại các đơn vị quản lý và sử dụng nguồn vốn: Lập Kinh phí để thực hiện sửa chữa, bảo trì, cải tạo, nâng cấp, mở rộng cơ sở vật chất phải được quản lý, sử dụng chưa đúng mục đích, chưa chế độ. Các công trình sử dụng vốn này thường được lồng ghép với nhiều nguồn vốn khác dẫn đến khó khăn khi theo dõi quá trình giải ngân. Các công trình sử dụng vốn này có thể chưa tuân thủ về quản lý, thanh toán theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn về quản lý xây dựng cơ bản gây thất thoát, lãng phí... Từ những phân tích trên, tác giả đánh giá rủi ro tiềm tàng ở mức độ cao. * Rủi ro kiểm soát Quản lý và sử dụng nguồn kinh phí sự nghiệp tại địa phương: Công tác phân bổ và giao kế hoạch vốn cho nhiều sở, ngành, chủ đầu tư và ban quản lý dự án, số lượng dự án quản lý nhiều và các dự án nhỏ; Kho bạc Nhà nước chủ yếu kiểm soát về hồ sơ, thủ tục tạm ứng, thanh toán vốn đầu tư; thời gian thực hiện các dự án kéo dài, cơ chế quản lý đầu tư xây dựng cơ bản thường xuyên thay đổi (Nghị định, Thông tư, ...); số lượng dự án nhiều, được giao nhiều Chủ đầu tư nên việc quản lý, giám sát, kiểm tra còn thiếu sót; năng lực giữa các Chủ đầu tư không đồng đều nên việc quản lý và thực hiện dự án còn nhiều sai sót; bên cạnh đó, việc kiểm tra của các cơ quan nhà nước, đặc biệt là công tác giám sát, đánh giá việc quản lý nguồn kinh phí này chưa thật sự nhiều... Từ những phân tích trên, tác giả đánh giá rủi ro kiểm soát ở mức cao. b. Trọng yếu kiểm toán *  Đối với kiểm toán tổng hợp Tại Sở Tài chính: Đánh giá việc thực hiện các quy định về xây dựng và phân bổ kế hoạch vốn từ nguồn kinh phí sự nghiệp năm 2018, 2019, 2020; việc ứng trước vốn chi thường xuyên để thực hiện các dự án đột xuất trong năm (sạt lỡ đê kè, duy tu dặm vá đột suất cầu đường, sửa chữa nhỏ các công trình cổng chào, đèn hoa dịp lễ tết…). Trong đó lưu ý đánh giá: Về mục tiêu, thứ tự ưu tiên, theo kế hoạch tiểu tu, trung tu và đại tu các công trình dự án; Đánh giá công tác lập, giao và thực hiện dự toán; việc quyết toán, chi chuyển nguồn (nếu có); công tác thẩm tra, quyết toán vốn đầu tư đối với các dự án hoàn thành theo phân cấp cho Sở Tài chính, đánh giá việc phối hợp của các đơn vị có liên quan trong việc chậm xử lý sau quyết toán đối với dự án hoàn thành theo quy định. Tại Kho bạc Nhà nước: Đánh giá công tác theo dõi, tổng hợp và đôn đốc thu hồi tạm ứng, tất toán tài khoản các dự án đã quyết toán dự án hoàn thành. * Đối với kiểm toán chi tiết: Tại các công trình kiểm toán chi tiết thuộc các ban quản lý dự án (BQuản lý dự án), Chủ đầu tư: (i) Việc tuân thủ quy định về thẩm quyền, trình tự lập, thẩm định và phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư, quyết định điều chỉnh dự án đầu tư (ii) Sự phù hợp giữa dự án với quy hoạch được duyệt (đối với dự án mở rộng); (iii) Sự phù hợp giữa giá trị dự toán, định mức, đơn giá với thiết kế; việc xây dựng và phê duyệt đơn giá đối với những công việc chưa có trong hệ thống định mức ban hành của Nhà nước; (iv) Tính đầy đủ, chính xác của giá trị khối lượng nghiệm thu, chi phí đưa vào báo cáo quyết toán vốn đầu tư xây dựng công trình; (v) Xác định nguyên nhân chậm tiến độ và việc để phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản (nếu có); (vi) Đánh giá hiệu quả sử dụng vốn đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn vốn khác; (vii) Đánh giá việc lựa chọn nhà thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu; thực hiện quản lý và quyết toán công trình. * Đối chiếu số liệu quyết toán tại các huyện, thị xã, thành phố: Đối chiếu số liệu phân bổ; thanh toán, quyết toán nguồn kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư; công tác quản lý, thực hiện dự án tại Ban Quản lý dự án/Chủ đầu tư được giao theo phân cấp. (iv). Phạm vi và giới hạn kiểm toán a. Phạm vi kiểm toán. Tại mỗi tỉnh sẽ tiến hành kiểm toán tại Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước tỉnh, kiểm toán chi tiết các dự án thuộc các Chủ đầu tư/BQuản lý dự án theo danh mục chi tiết các đầu mối, đơn vị và công trình được lựa chọn kiểm toán và các đơn vị liên quan (nếu có). Ngoài ra, thực hiện đối chiếu một số huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị liên quan (nếu có). Năm tài chính được kiểm toán: Giai đoạn 2018-2020 và các thời kỳ trước, sau có liên quan. b. Đơn vị được kiểm toán. Đối với kiểm toán tổng hợp: Tại Sở Tài chính: Ngoài các nội dung kiểm toán theo trọng yếu, chọn mẫu các dự án để đánh giá công tác lập và phân bổ dự toán; công tác thẩm tra, quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành; chọn mẫu đối chiếu các công trình theo thứ tự ưu tiên để đánh giá việc thực hiện chi sự nghiệp có tính chất đầu tư tại các đơn vị. Tại Kho bạc Nhà nước tỉnh: Chọn mẫu các dự án để đánh giá công tác kiểm soát chi. Đối với kiểm toán chi tiết: Tại các chủ đầu tư có công trình kiểm toán chi tiết theo danh mục chi tiết các đầu mối, đơn vị và dự án được kiểm toán. Chọn mẫu một số huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị liên quan để thực hiện đối chiếu số liệu phân bổ; thanh toán, quyết toán vốn đầu tư; công tác quản lý, thực hiện dự án tại Ban Quản lý dự án/Chủ đầu tư sử dụng nguồn vốn kinh phí sự nghiệp được giao. c. Giới hạn kiểm toán. Do đây là cuộc kiểm toán chuyên đề trên địa bàn 04 tỉnh, việc xác định giới hạn kiểm toán cụ thể cho từng đối tượng, nội dung và lĩnh vực kiểm toán là khác nhau. Do đó Đoàn kiểm toán cần xác định một số giới hạn kiểm toán chủ yếu đối với cuộc kiểm toán như sau: Với kiểm toán tổng hợp: Chỉ thực hiện kiểm toán việc chấp hành trình tự, thủ tục về nguồn kinh phí sự nghiệp có tính chất đầu tư. Đối với các công trình đầu tư xây dựng cơ bản thực hiện kiểm toán chi tiết: Không xác nhận chất lượng vật tư sử dụng cho công trình; không chứng kiến quá trình thi công và nghiệm thu, không kiểm tra, đối chiếu tại đơn vị thi công; đối với chi phí quản lý dự án chỉ kiểm toán phần định mức trích cho dự án; không kiểm toán chi phí giải phóng mặt bằng do hạn chế về thời gian, nhân lực. Không kiểm toán lại kết quả do cơ quan thanh tra/kiểm tra thực hiện để tránh sự trùng lặp. Đối với việc đối chiếu số liệu: Số lượng mẫu đối chiếu, giới hạn kiểm toán khi đối chiếu được thể hiện chi tiết trong kế hoạch kiểm toán chi tiết của Tổ kiểm toán hoặc trình Trưởng đoàn kiểm toán phê duyệt và báo cáo Kiểm toán trưởng trước khi thực hiện. (v). Phương pháp kiểm toán Trên cơ sở đánh giá về mức trọng yếu và đánh giá rủi ro kiểm toán, trong quá trình kiểm toán, Kiểm toán viên của Đoàn kiểm toán có thể áp dụng các phương pháp kiểm toán một cách thích hợp cho từng nội dung kiểm toán cụ thể theo quy trình kiểm toán ngân sách nhà nước. Các phương pháp kiểm toán được sử dụng như: Kiểm tra, quan sát, tính toán lại, cân đối, đối chiếu, so sánh, chọn mẫu, thủ tục phân tích, thử nghiệm... Tại các công trình kiểm toán chi tiết: Kiểm tra tài liệu, quan sát, phân tích, phỏng vấn, trường hợp cần thiết có thể áp dụng phương pháp kiểm tra hiện trường, kiểm định chất lượng công trình (nếu các công trình thực hiện đại tu và mở rộng), tính toán lại khối lượng từ bản vẽ hoàn công, thiết kế để so sánh với quyết toán A-B, giá trúng thầu theo quy trình kiểm toán dự án đầu tư; phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu trong kiểm toán báo cáo quyết toán dự án đầu tư ban hành kèm theo Quyết định của Tổng Kiểm toán nhà nước. Việc áp dụng, phạm vi, nội dung sử dụng phương pháp kiểm tra hiện trường, kiểm định chất lượng công trình phải được Tổ kiểm toán nêu trong Kế hoạch kiểm toán chi tiết của Tổ kiểm toán hoặc lập Tờ trình (nếu phát sinh trong quá trình kiểm toán) để Trưởng đoàn kiểm toán phê duyệt trước khi thực hiện. Việc sử dụng kết quả của đơn vị kiểm định trong trường hợp thuê kiểm định chất lượng công trình được thực hiện theo Quy chế sử dụng cộng tác viên Kiểm toán nhà nước ban hành kèm theo Quyết định số 08/2017/QĐ-KTNN ngày 14/8/2017 của Kiểm toán nhà nước. Sổ tay kiểm toán chi sự nghiệp có tính chất đầu tư đối với ngân sách địa phương được xây dựng và hoàn thiện kỳ vọng sẽ trở thành tài liệu tham khảo có giá trị đối với các kiểm toán viên trong công tác kiểm toán, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán nhà nước, góp phần làm minh bạch nền tài chính quốc gia.   TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Luật Kiểm toán nhà nước 2015. 2. Quyết định số 08/2016/QĐ-KTNN ngày 23/12/2016 của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Quy trình kiểm toán của Kiểm toán nhà nước 3. Quyết định số 04/2013/QĐ-KTNN ngày 05/4/2013 của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Quy trình kiểm toán Dự án đầu tư xây dựng công trình. 4. Quyết định số 527/QĐ-KTNN ngày 11/3/2016 của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Đề cương kiểm toán tổng hợp ngân sách cấp tỉnh năm 2015. 5. Quyết định số 528/QĐ-KTNN ngày 11/3/2016 của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Đề cương kiểm toán tổng hợp ngân sách cấp huyện năm 2015. 6. Quyết định số 09/QĐ-KTNN ngày 26/12/2016 của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Quy trình trình tự lập, thẩm định, xét duyệt và tổ chức thực kế hoạch kiểm toán tổng quát của cuộc kiểm toán. 7. Quyết định số 03/QĐ-KTNN ngày 26/02/2008 của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Quy trình trình tự lập, thẩm định, xét duyệt và phát hành báo cáo kiểm toán của Kiểm toán nhà nước. 8. Quyết định số 06/2016/QĐ-KTNN ngày 02/11/2016 của Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành Hệ thống mẫu biểu hồ sơ kiểm toán 9. Luật xây dựng, Luật Đấu thầu, Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính, Bộ Xây dựng hướng dẫn về đầu tư xây dựng cơ bản. 10. Báo cáo kiểm toán từ năm 2009 – 2016 của Kiểm toán nhà nước khu vực IX. ThS Võ Văn Hậu, KS Đặng Quốc Châu, CN Nguyễn Kim Châu, Kiểm toán nhà nước Khu vực IX (Tạp chí Khoa học Kiểm toán số 159)